Το 2017, το έργο Salvator Mundi  (Ο Σωτήρας του Κόσμου), που αποδίδεται στον Λεονάρντο ντα Βίντσι, πωλήθηκε στην βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας και έκτοτε έχουν ξεσπάσει  ποικίλες αντιπαραθέσεις: από την τιμή του δημοπρατήθηκε -άγγιξε τα 380 εκατομμύρια ευρώ-, μέχρι την αποκατάσταση του.

Και τώρα, έχει προκύψει ένα ακόμη ερώτημα γύρω από το έργο: το ιερό πρόσωπο που απεικονίζεται φορά ανδρικά ή γυναικεία ρούχα;

«Χαμηλή, ορθογώνια λαιμόκοψη»

Σύμφωνα με μια νέα μελέτη του Φίλιπ Ζιτζλσπέργκερ, καθηγητή μεσαιωνικής και σύγχρονης ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ της Αυστρίας, ο οποίος ειδικεύεται, μεταξύ άλλων, στη συμβολική σημασία της ενδυμασίας στην αναγεννησιακή τέχνη, η μορφή του Χριστού «φορά γυναικεία ρούχα».

Στο άρθρο «The Meaning of Leonardo’s Salvator Mundi», που δημοσιεύτηκε στην τελευταία έκδοση του περιοδικού Artibus et Historiae, ο Ζίτσλσπεργκερ αναλύει λεπτομερώς το ρούχο που φορά η ιερή μορφή.

Υποστηρίζει ότι η «χαμηλή, ορθογώνια λαιμόκοψη» του χιτώνα είναι πρωτοφανής τόσο για μια αναγεννησιακή απεικόνιση του Χριστού όσο και για έναν άνδρα «υψηλής κοινωνικής θέσης».

Λέει ότι σε όλες τις άλλες ζωγραφιές του Χριστού της περιόδου, ο χιτώνας έχει πολύ ψηλότερο γιακά κοντά στο λαιμό, και ότι η χαμηλή και κεντημένη λαιμόκοψη είναι χαρακτηριστική των γυναικείων πορτρέτων της εποχής.

Το μπλε πυροδοτεί αντιφατικές απόψεις

Το μπλε χρώμα του χιτώνα και του ιματίου του Χριστού υποδηλώνει επίσης ένα γυναικείο πρότυπο, ισχυρίζεται ο Αυστριακός ιστορικός τέχνης. Λέει ότι σε όλες σχεδόν τις άλλες σύγχρονες απεικονίσεις του Χριστού του 15ου και 16ου αιώνα, στις οποίες φορά χιτώνα και μανδύα, ο χιτώνας είναι βαμμένος κόκκινος και ο μανδύας μπλε, και ότι ο συνδυασμός αυτός (μπλε με μπλε) είναι μια τυπική επιλογή ενδυμασίας για τις εικόνες της Παναγίας «από τον 12ο αιώνα και μετά».

Η υπόθεση του Ζίτσλσπεργκερ είναι «ότι το μονοχρωματικό μπλε του ιματίου και του χιτώνα συμβολίζει την ένωση του Χριστού και της Παναγίας στο πρόσωπο του Salvator Mundi… τα στοιχεία που υπερβαίνουν τα όρια των φύλων επεκτείνονται ακόμη και στα χρώματα των ενδυμάτων».

Ο Ζίτσλσπεργκερ τοποθετεί το έργο «Salvator Mundi» του  Λεονάρντο ντα Βίντσι στο πλαίσιο της «αισθητικής της ρευστότητας των φύλων» στην Ιταλία της Αναγέννησης, αναφέροντας το βιβλίο «Libro di natura de amore» (1525) του Mario Equicola.

Σε αυτό το βιβλίο, ο Ιταλός ανθρωπιστής της Αναγέννησης δηλώνει: «Το πρόσωπο μιας γυναίκας είναι αξιέπαινο αν έχει τα χαρακτηριστικά ενός άνδρα· το πρόσωπο ενός άνδρα αν έχει γυναικεία χαρακτηριστικά».

Από την πλευρά του, ο Φρανκ Τσόλνερ, καθηγητής ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και συγγραφέας πολλών άρθρων για το Salvator Mundi του Λεονάρντο ντα Βίντσι, λέει ότι η μελέτη είναι «μια σημαντική συμβολή», αλλά «λίγο εντυπωσιοθηρική».

«Το να ζωγραφίσεις ένα ένδυμα που μοιάζει με γυναικείο δεν κάνει τον Χριστό γυναίκα. Επιπλέον, υπάρχουν βυζαντινές εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα στις οποίες είναι ντυμένος εξ ολοκλήρου με μπλε χρώμα — για παράδειγμα, στα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη», υποστήριξε.

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper

Ειδήσεις Σήμερα: