Σπύρος Μαρκεζίνης: «Είμαι βαθύτατα ένας φιλελεύθερος»

Στο πρωτοσέλιδο των «Νέων» που είχαν κυκλοφορήσει το Σάββατο 13 Οκτωβρίου 1973, λίγες ημέρες μετά τον ορισμό του Σπύρου Μαρκεζίνη ως πρωθυπουργού του χουντικού καθεστώτος και την ορκωμοσία της κυβέρνησής του (8 Οκτωβρίου), υπήρχε ένα άρθρο αφιερωμένο στη συνέντευξη που είχε σπεύσει να παραχωρήσει ο νέος πρωθυπουργός στην παρισινή «Μοντ» (το ίδιο είχε πράξει και με άλλα μεγάλα δημοσιογραφικά συγκροτήματα του εξωτερικού, όπως οι «Τάιμς» του Λονδίνου, οι «Τάιμς» της Νέας Υόρκης και το γερμανικό περιοδικό «Σπίγκελ»).

«ΤΑ ΝΕΑ», 13.10.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Στην εν λόγω συνέντευξη, όπως σχολίαζε η εφημερίδα στον πρόλογο του δημοσιεύματος, «ο κ. Μαρκεζίνης αποκαλύπτει, με ύφος αρκετά εξομολογητικό, τις μύχιες σκέψεις του, δηλώνοντας ότι θα παραιτηθή στην περίπτωση που αποτύχη να οδηγήση τη χώρα σε ελεύθερες εκλογές. Το περίεργο είναι ότι ο πρωθυπουργός του νέου σχήματος συνδέει την περίπτωση της αποτυχίας του με την επιβολή σκληρής ή μάλλον σκληρότερης δικτατορίας στη χώρα».

Από το συγκεκριμένο άρθρο των «Νέων» (τίτλος του, «Ύστερα από μένα κάποιος Καντάφι») προέρχονται τα ακόλουθα αποσπάσματα, με τις απαντήσεις που είχε δώσει ο Μαρκεζίνης στα ερωτήματα του απεσταλμένου της «Μοντ» Ερίκ Ρουλώ (Eric Rouleau):

«Θα προτιμήσω να παραιτηθώ εάν δεν κατορθώσω να οργανώσω το ταχύτερον ελευθέρας εκλογάς. Ως ελευθέρας εκλογάς εννοώ υπό τας συνθήκας π.χ. που οργανώνονται εις την Ομοσπονδιακήν Γερμανίαν. Το κράτος θα αναλάβη τα έξοδα της εκλογικής εκστρατείας όλων των κομμάτων, τα οποία άλλωστε θα δύνανται να χρησιμοποιήσουν το ραδιόφωνον και την τηλεόρασιν του κράτους. Όλοι οι πολιτικοί σχηματισμοί εκτός των φασιστών και των κομμουνιστών θα έχουν το δικαίωμα να παρουσιάζουν υποψηφίους. Επί του θέματος έχω την πλήρη ενίσχυσιν του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Γεωργίου Παπαδοπούλου, ο οποίος ειλικρινώς θέλει να εγγυηθή την ελευθερίαν της ψήφου. Εις αντίθετον περίπτωσιν θα παρητούμην. Δεν διαθέτω τανκς, αλλά το όπλον της παραιτήσεώς μου.

Εάν αποτύχω, η εξουσία θα πέση εις τα χέρια ενός Έλληνος Καδδάφι (σ.σ. Καντάφι), ο οποίος δεν θα διαθέτη το πετρέλαιον διά να βελτιώση την τύχην των συμπατριωτών του. Διατί τα κόμματα δεν κατανοούν πού ευρίσκεται το πραγματικόν των συμφέρον;»

«ΤΑ ΝΕΑ», 13.10.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Σε παρατήρηση του κ. Ρουλώ ότι τα κόμματα εύχονται την κατάργηση του Συντάγματος και των καταπιεστικών νόμων των συνταγματαρχών, ο κ. Μαρκεζίνης είπε ότι στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να επιχειρήσουν να εξασφαλίσουν μια πλειοψηφία στη Βουλή, ώστε να υπερισχύση η άποψή τους.

Και όταν ο Γάλλος δημοσιογράφος τού τόνισε ότι το Σύνταγμα προβλέπει τη μη μεταβολή των θεμελιωδών του άρθρων, ο κ. Μαρκεζίνης υπογράμμισε:

«Η λαϊκή φωνή είναι πλέον σημαντική από οιοδήποτε των Συνταγμάτων. Πιστεύετε ότι ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όσον ισχυρός και εάν είναι, δύναται να αντιμετωπίζη επ’ αόριστον χρονικόν διάστημα μίαν κοινοβουλευτικήν πλειοψηφίαν; Σήμερον ο κ. Παπαδόπουλος κατέχει την εξουσίαν. Το καθήκον μας είναι να τον βοηθήσωμεν εις την μετάβασιν από το στρατιωτικόν καθεστώς εις μίαν δημοκρατικήν ζωήν».

«ΤΑ ΝΕΑ», 8.10.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Σε παρατήρηση του κ. Ρουλώ ότι τον κατηγορούν πως είναι ο μόνος Έλληνας πολιτικός που δεν αντιτάχθηκε στην επέμβαση των ενόπλων δυνάμεων, ο κ. πρωθυπουργός είπε:

«Όλα αυτά δεν είναι παρά λέξεις. Έχω τον μεγαλύτερον σεβασμόν διά τους άνδρας της αντιπολιτεύσεως, μεταξύ των οποίων έχω πολλούς φίλους. Θαυμάζω τους κ.κ. Καραμανλήν, Κανελλόπουλον, Μαύρον και Ηλιού. Αλλά παίρνουν τας επιθυμίας των ως πραγματικότητας. Η πολιτική δεν είναι ένα δόγμα, αλλά η τέχνη τού δυνατόν γενέσθαι».

Και πρόσθεσε: «Τα κόμματα της αντιπολιτεύσεως τρέφονται με αυταπάτας. Δεν κατανοούν ότι δεν είναι εις θέσιν να υπαγορεύουν τους όρους των;»

«ΤΑ ΝΕΑ», 8.10.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Στη συνέχεια ο κ. Μαρκεζίνης αρνήθηκε ότι ανήκει στην άκρα Δεξιά, υποστήριξε ότι είναι θερμός θαυμαστής του Λένιν και πρόσθεσε:

«Εάν εξηρτάτο μόνον από εμέ —δεν σας το αποκρύπτω— θα νομιμοποιούσα αμέσως το Κομμουνιστικόν Κόμμα Ελλάδος. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την συμβουλήν την οποίαν μου είχε δώσει προ 30 ετών ο Σερ Ουώλτερ Σιτρίν, ηγέτης των Βρεταννικών Συνδικάτων: Είναι χίλιες φορές προτιμότερον να έχη κανείς τους εχθρούς εντός ενός κοινοβουλίου παρά εκτός αυτού. Δύναται ούτω κανείς να τους ελέγχη καλύτερον.

Θα ηυχόμουν ο κ. Ηλιού και οι φίλοι του να λάβουν μέρος εις τας εκλογάς με ονομασίαν της εκλογής των, υπό τον όρον βεβαίως ότι θα εγκαταλείψουν τον σκοπόν της ανατροπής της πολιτικής και οικονομικής τάξεως. Είμαι βαθύτατα ένας φιλελεύθερος, ένας άνθρωπος ο οποίος έχει το πάθος του διαλόγου. Αν δεν ήμουν ένας καθ’ ολοκληρίαν πολιτικός, θα ήμουν δημοσιογράφος».

Στη συνέχεια ο κ. Μαρκεζίνης τόνισε ότι θα κάνη ό,τι μπορεί για τη βελτίωση της οικονομίας, θα προσπαθήση να εισέλθη η Ελλάδα στην ΕΟΚ και θα επιδιώξη τη σύσφιγξη των σχέσεων με τη Γαλλία και την Τουρκία. Παράλληλα τόνισε την ανάγκη της αναπτύξεως των σχέσεων με τη Σοβιετική Ένωση:

«Ήμουν ο πρώτος Έλληνας πολιτικός ο οποίος απεδέχθη μίαν πρόσκλησιν διά να μεταβώ εις την Σοβιετικήν Ένωσιν το 1959, όπου είχον λίαν ωφελίμους, μακράς συνομιλίας με τον κ. Μικογιάν και τον Χρουστσώφ. Τότε με είχαν κατηγορήσει εις την χώραν μου, ακόμη και οι ηγέται του Κέντρου, ως ένα είδος προδότου της ιδέας της Δημοκρατίας. Σήμερον οι πάντες θεωρούν ως κανονικόν και μάλιστα επιτακτικόν αι Αθήναι και η Μόσχα να συνεργάζωνται επί όλων των επιπέδων».

Και κατέληξε: «Είμαι κατά τρόπον αποφασιστικόν αισιόδοξος. Ο κ. Παπαδόπουλος θα είναι ο Τίτο της Ελλάδος, εάν δυνηθή να θέση εις κίνησιν την δημοκρατικήν εξέλιξιν. Εκείνος ο οποίος θα οδηγήση την χώραν εις μίαν πλήρη δημοκρατίαν θα μείνη εις την ιστορίαν ως ένας μεγάλος άνδρας. Θέλω να είμαι ο άνδρας αυτός».

Ο νομομαθής, πολιτικός και συγγραφέας Σπύρος Μαρκεζίνης, προσωπικότητα ομολογουμένως πληθωρική και σίγουρα αμφιλεγόμενη, γεννήθηκε στις 9 Απριλίου 1909 και απεβίωσε στις 4 Ιανουαρίου 2000.

Ο Μαρκεζίνης κατάφερε να διαγράψει μια αξιοσημείωτη πορεία στο δημόσιο βίο του τόπου μας, και μάλιστα σε ταραχώδεις περιόδους όπως η δεκαετία του ’40 με τον αδελφοκτόνο πόλεμο, αλλά και τα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Άσκησε υπουργικά καθήκοντα, ενώ υπήρξε και βραχύβιος πρωθυπουργός της χώρας επί χούντας, από τις 8 Οκτωβρίου έως τις 25 Νοεμβρίου 1973.