Οι ανεπτυγμένες χώρες πετούν τα ηλεκτρονικά απόβλητα στις φτωχές, σύμφωνα με έρευνα

39

H παγκόσμια εξαγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων, όπως ηλεκτρονικές συσκευές, μόνιτορ υπολογιστών και ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, δημιουργεί προβλήματα στο περιβάλλον και στην υγεία των κατοίκων από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου όπου καταλήγουν, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται σήμερα, Δευτέρα, από πέντε οργανισμούς προστασίας του περιβάλλοντος.

Η μελέτη είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας της αμερικανικής κοινοπραξίας Silicon Valley Toxics Coalition, του δικτύου Basel Action Network -το οποίο επιχειρεί να μειώσει την εξαγωγή επικίνδυνων αποβλήτων με την εφαρμογή της συνθήκης Basel των Ηνωμένων Εθνών που υπογράφηκε το 1989 από όλες τις αναπτυγμένες χώρες, πλην των ΗΠΑ, της Toxics Link India, της υπηρεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος του Πακιστάν και της Greenpeace China.

Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, το 50-80% των λεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων που συγκεντρώνονται προς ανακύκλωση στις Ηνωμένες Πολιτείες φορτώνονται σε πλοία-κοντέινερ και μεταφέρονται στην Κίνα, στην Ινδία, στο Πακιστάν ή σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπου είτε επαναχρησιμοποιούνται ή ανακυκλώνονται χωρίς την πρέπουσα πρόνοια και συχνά μαζί με τοξικά απόβλητα.

Ακριβή νούμερα για τις ποσότητες που καταλήγουν εκεί δεν υπάρχει, όπως δημοσιεύεται στην εφημερίδα New York Times. Πάντως, η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ εκτιμούσε πέρσι ότι το 1997 περίπου 3,2 εκατομμύρια τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων κατέληξαν σε αμερικανικούς λόφους αποβλήτων.

Στη μελέτη παρατίθενται στοιχεία και από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, με βάση τα οποία 315 εκατομμύρια υπολογιστές έχουν ήδη ή θα θεωρηθούν σύντομα απαρχαιωμένοι από το 1997 έως το 2004, με αποτέλεσμα τη δημιουργία τεράστιων ποσοτήτων, πιθανώς τοξικών, αποβλήτων. Ως παράδειγμα αναφέρεται ότι κάθε έγχρωμη οθόνη ή τηλεόραση περιέχει κατά μέσο όρο 1,8-3,6 κιλά (4-8 λίβρες) μόλυβδο που μπορούν να περάσουν στο περιβάλλον όταν καταλήγουν παράνομα σε ακατάλληλους τόπους.

Ωστόσο, ο Ρόμπερτ Τονέτι, επιστήμονας από την αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας επιβεβαίωσε ότι σημαντική ποσότητα απαρχαιωμένου ηλεκτρονικού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ εξάγεται. Υποστήριξε όμως ότι δεν υπάρχει συστηματική αναφορά για τις εξαγωγές αυτές, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να εκτιμηθεί ακριβώς η έκταση του προβλήματος. Πάντως, σε αναφορά της υπηρεσίας του για το 1999 φαίνεται ότι περίπου 723.000 μόνιτορ ανακυκλώθηκαν στις ΗΠΑ και μόλις 100.000 στάλθηκαν στο εξωτερικό. Εντούτοις, περισσότερα από 1.000.000 μόνιτορ δεν συνυπολογίστηκαν. Ορισμένα από τα εξαρτήματά τους ενδέχεται να πουλήθηκαν και στη συνέχεια να εξήχθησαν.

Το θέμα έχει απασχολήσει τη διεθνή κοινότητα, η σχετική συζήτηση όμως δεν έχει ακόμα αποφέρει καρπούς. Η ΕΕ προωθεί την πρόταση να ανατεθεί στους κατασκευαστές ηλεκτρονικών συσκευών η ευθύνη της περισυλλογής και της ανακύκλωσης των προϊόντων τους όταν αυτά έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες όμως ανθίστανται. Εξάλλου, όπως τονίζει ο Τονέτι, το πρόβλημα δεν λύνεται με την ευρωπαϊκή πρόταση αφού η κατασκευή ενός μεγάλου αριθμού ηλεκτρονικών συσκευών γίνεται εκτός ΕΕ και ΗΠΑ, περιπλέκοντας το πρόβλημα. Επιπλέον, καταλήγει, ένας παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση των ποσοτήτων που εξάγονται από τις ΗΠΑ είναι το κλείσιμο των εργοστασίων τήξης των αποβλήτων εκεί τα περασμένα χρόνια.

Η μελέτη που τιτλοφορείται «Exporting Harm: The Techno-Trashing of Asia» εστιάζει στην ανακύκλωση ηλεκτρονικών στην περιοχή Γκουάνγκντογκ στη Βόρεια Κίνα, όπου η αποκλειστική ασχολία 100.000 ανθρώπων -ανάμεσά τους και παιδιά που δεν γνωρίζουν τους κινδύνους- είναι αυτή. Εκεί, συνεχίζει η μελέτη, γίνεται κυρίως η αποσυναρμολόγηση εκτυπωτών. Χωρίς καμία προστασία, αφαιρούνται με γυμνά χέρια τα τόνερ των εκτυπωτών λέιζερ.

Μία από τις συνέπειες του εγχειρήματος στην περιοχή είναι η μόλυνση του νερού στο υπέδαφος με αποτέλεσμα να χρειάζεται να μεταφέρεται πόσιμο νερό από περιοχές που βρίσκονται περισσότερα από 30χλμ. μακριά. Οι οργανισμοί που υπογράφουν τη μελέτη πήραν δείγματα από το νερό και το χώμα σε παρακείμενο ποτάμι προς έλεγχο σε ιδιωτικό εργαστήριο στο Χονγκ Κονγκ και διαπίστωσαν την ακαταλληλότητά του -σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι αυστηρότεροι κανονισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος στις αναπτυγμένες χώρες έχουν δημιουργήσει την τάση να εξάγονται επιβλαβή υλικά στις πιο φτωχές χώρες, όπου η μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και των ανθρώπων που εμπλέκονται στην ανακύκλωση είναι ανεπαρκής.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ