Συνέντευξη στο Γιάννη Δεβετζόγλου, του Στέλιου Γραφάκου, διευθυντή της Κλινικής Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στο Νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία.

Health.in: Ποιες ιδιαιτερότητες έχει η μεταμόσχευση μυελού στα παιδιά;

Σ.Γ.: Η διαδικασία είναι ακριβώς η ίδια, αλλά στα παιδιά τα ποσοστά επιτυχίας είναι υψηλότερα, επειδή είναι πιο ανθεκτικά ως οργανισμοί. Δεν έχουν δηλαδή ιστορικό νόσων που να έχουν προκαλέσει επιβάρυνση στην καρδιά ή σε άλλο ζωτικό όργανο, και έτσι έχουμε λιγότερες ανοσολογικές επιπλοκές. Επιπλέον, έχουμε χαμηλότερη τοξικότητα από τη θεραπεία, μια και όλα τα ζωτικά όργανα λειτουργούν καλύτερα και έτσι μπορούν και αντέχουν περισσότερο στις δυνατές δόσεις των θεραπειών που είναι αναγκαίες για την καταστολή του μυελού.

Health.in: Υπάρχουν κάποια ιδιαίτερα νοσήματα;

Σ.Γ.:Ναι. Στους ενήλικους τα νοσήματα που αντιμετωπίζονται με μεταμόσχευση είναι κατά βάση συμπαγή νεοπλάσματα και λιγότερο αιματολογικές κακοήθειες. Στα παιδιά έχουμε μια μεγάλη ομάδα σοβαρών κληρονομικών νοσημάτων που δεν συναντώνται στους ενήλικους. Ένα από αυτά είναι η μεσογειακή αναιμία, για την οποία πολύ σπάνια οι ενήλικες υποβάλλονται σε επέμβαση.

Health.in: Στην Ελλάδα πού γίνονται μεταμοσχεύσεις σε παιδιά;

Σ.Γ.: Αμιγώς παιδιατρική μονάδα μεταμόσχευσης μυελού των οστών υπάρχει στο νοσοκομείο Αγία Σοφία στην Αθήνα. Ελάχιστες περιπτώσεις μεταμόσχευσης πραγματοποιούνται και στο νοσοκομείο Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη.

Health.in: Ποιες ηλικίες δέχεστε;

Σ.Γ.: Εμείς δεχόμαστε περιστατικά από τριών μηνών έως 18 ετών, γιατί θεωρούμε ότι οι έφηβοι ανήκουν στην παιδική ηλικία και όχι στους ενήλικες.

Health.in: Πόσες οικογένειες εκδηλώνουν ενδιαφέρον για μεταμόσχευση σε ετήσια βάση στη χώρα μας;

Σ.Γ.: Περίπου εξήντα.

Health.in: Πόσα από αυτά τα περιστατικά εξυπηρετούνται σε ετήσια βάση;

Σ.Γ.: Η μονάδα μας έχει ξεκινήσει το 1994 και έχουμε φτάσει αισίως στη 200ή μεταμόσχευση. Κατά μέσο όρο πραγματοποιούμε 40 μεταμοσχεύσεις το χρόνο. Υπάρχει ένας κατάλογος αναμονής, που ανέρχεται και στα 30 παιδιά το χρόνο. Αυτό το διάστημα αναμονής είναι αρκετά μεγάλο.

Health.in: Με ποια κριτήρια καθορίζεται η σειρά προτεραιότητας στα χειρουργεία;

Σ.Γ.: Με αυστηρά επιστημονικά και ιατρικά κριτήρια. Για μένα οι περιπτώσεις αναιμίας ή ανοσοανεπάρκειας είναι επείγουσες και προωθούνται. Τα παιδιά με μεσογειακή αναιμία μπορούν να περιμένουν και ενάμιση χρόνο.

Health.in: Τι είδους προβλήματα αντιμετωπίζετε ως μονάδα;

Σ.Γ.: Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το νοσηλευτικό προσωπικό. Μετεγχειρητικά
τα παιδιά αυτά χρειάζονται πολύ μεγάλη φροντίδα και πολύ μεγάλη υποστήριξη.
Ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η ανεύρεση μοσχευμάτων,
τα οποία προμηθευόμαστε συνήθως από διεθνείς τράπεζες. Είναι δύσκολο να βρεις
δότη ακόμη και από τις οικογένειες. Επίσης, οι μεταμοσχεύσεις δημιουργούν συνήθως
μετεγχειρητικά προβλήματα και καθυστερούν αρκετά τη διαδικασία εξόδου του παιδιού από την κλινική. Έτσι, αναγκαζόμαστε να κρατάμε τα παιδιά, αντί για ένα μήνα,
τρεις και περισσότερους, οπότε στενεύει το χρονικό περιθώριο για να εισαγάγουμε
και άλλα. Ενώ πέρυσι προγραμματίζαμε σαράντα οκτώ μεταμοσχεύσεις, τελικά κάναμε τριάντα εννέα.

Health.in: Στην Ελλάδα λειτουργεί παρόμοια τράπεζα;

Σ.Γ.: Ναι, έχουμε δύο τράπεζες. Η μία είναι στην Αθήνα στο νοσοκομείο Έλενα και η άλλη στη Θεσσαλονίκη στο ΑΧΕΠΑ. Η εύρεση των κατάλληλων μοσχευμάτων γίνεται αυτόματα μέσω υπολογιστή. Το πρόβλημα είναι ο αριθμός των δοτών, που είναι και για τις δύο τράπεζες μικρότερος από τρεις χιλιάδες. Για να μπορέσουμε να βρούμε με αξιοπιστία δότη, πρέπει να εξετάσουμε δείγμα τουλάχιστον 25.000 έως 30.000 δοτών, ώστε τα λεγόμενα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας HLA να ταιριάζουν απόλυτα. Σε όλο τον κόσμο οι εθελοντές δότες είναι περισσότεροι από έξι εκατομμύρια και εμείς έχουμε πρόσβαση σε όλες τις τράπεζες εκτός της Αμερικής, για νομικούς λόγους.

Health.in: Πώς μπορεί να γίνει κάποιος δότης και πού μπορεί να δώσει δείγμα του αίματός του;

Σ.Γ.: Κάθε υγιής άνθρωπος μπορεί να είναι δότης. Όποιος επιθυμεί, μπορεί να πάει σε ένα από τα κέντρα το μαιευτηρίου Έλενα, στο νοσοκομείο παίδων Αγία Σοφία ή στα τμήματα ανοσολογίας και συμβατότητας του Ευαγγελισμού και του Γενικού Κρατικού, να δηλώσει ότι θέλει να γίνει δότης, ώστε να ληφθεί το δείγμα για
να καταγραφεί στη βάση δεδομένων.

Health.in: Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας των επεμβάσεων που πραγματοποιούνται;

Σ.Γ.: Για τις λευχαιμίες η μονάδα μας έχει ποσοστό 62% όσον αφορά στην πενταετή επιβίωση των παιδιών, το οποίο είναι και ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη. Για τα λεμφώματα το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης είναι ακόμα καλύτερο και φτάνει στο 75%. Στις ανοσοανεπάρκειες, οι οποίες είναι σπάνια νοσήματα και τα παιδιά κινδυνεύουν να καταλήξουν, αν δεν κάνουν μεταμόσχευση, η επιτυχία είναι 60%. Στην περίπτωση της μεσογειακής αναιμίας το ποσοστό είναι 92%, που είναι και από τα πιο υψηλά στον κόσμο.



Μεταμόσχευση μυελού των οστών σε παιδιά
Η μεταμόσχευση του μυελού των οστών αποτελεί την πιο
επιτυχημένη αυτήν τη στιγμή θεραπευτική προσέγγιση για πολλές σοβαρές αιματολογικές παθήσεις της παιδικής ηλικίας. Σε τι συνίσταται όμως η διαδικασία και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να υποβληθεί ένα παιδί σε μεταμόσχευση μυελού
των οστών; Ποια είναι η περίθαλψη που παρέχεται σε αυτά τα παιδιά στη χώρα
μας; Ο μυελός των οστών είναι ένας μαλακός λιπώδης ιστός που βρίσκεται μέσα
στα οστά του καθένα μας. Παράγει τα κύτταρα του αίματος, τα ερυθρά αιμοσφαίρια,
τα αιμοπετάλια και τα λευκά αιμοσφαίρια.

Όταν ένας ασθενής αναπτύσσει κάποια σοβαρή βλάβη του μυελού των οστών, τότε η μεταμόσχευση υγιούς μυελού από άλλον άνθρωπο, από ένα δότη, μπορεί να τον σώσει. Τέτοιες περιπτώσεις αφορούν σε παιδιά που πάσχουν από διαταραχές των ερυθρών αιμοσφαιρίων, όπως η απλαστική αναιμία, από καρκίνο των λευκών αιμοσφαιρίων, όπως η λευχαιμία ή το λέμφωμα, καθώς και από σπάνιες γενετικές διαταραχές, όπως η αναιμία Fanconi. Πολλές φορές, όταν ο μυελός των οστών έχει μία τόσο σοβαρή διαταραχή, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν χημειοθεραπευτικά φάρμακα ή ακτινοβολία, ώστε να τον καταστρέψουν και στη συνέχεια να τον αντικαταστήσουν με άλλον υγιή που θα πάρουν από ένα δότη.

Το πρόβλημα σε αυτήν τη διαδικασία είναι η ιστοσυμβατότητα. Οι διαφορές στο γενετικό υλικό προκαλούν την έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος του λήπτη του μοσχεύματος. Η αντίδραση αυτή μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή και στην απόρριψη του μοσχεύματος. Γι’ αυτό, ο μυελός που χορηγείται στα παιδιά που πάσχουν από τις παθήσεις που αναφέραμε παραπάνω, λαμβάνεται κατά προτίμηση από συγγενείς, κυρίως γονείς ή αδέλφια. Έτσι εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή ομοιότητα του γενετικού υλικού του δότη και του ασθενούς και αποφεύγεται το φαινόμενο της απόρριψης. Τα παιδιά που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση μυελού των οστών μεταφέρονται στη συνέχεια σε ειδικά κέντρα όπου προστατεύονται από λοιμώξεις, μέχρι ο μυελός των οστών που τους έχει μεταμοσχευθεί να αναπτύξει την κατάλληλη υποδομή στο αίμα. Πρόσφατα, μάλιστα, αντί του μυελού αναπτύσσονται συνεχώς νέες τεχνικές για τη μεταμόσχευση
πολυδύναμων εμβρυϊκών κυττάρων, τα οποία μπορούν, όταν εισέλθουν στην κυκλοφορία του ασθενή, να διαφοροποιηθούν και να σχηματίσουν νέο μυελό των οστών.

Πρόσφατα, στη Μινεάπολη των ΗΠΑ η Molly, ένα μικρό κορίτσι που έπασχε από αναιμία Fanconi, απέκτησε νέο μυελό των οστών από τον αδελφό της, που ήταν ακόμα μωρό. Η αναιμία Fanconi είναι μία σπάνια γενετική νόσος, και η Molly θα πέθαινε έπειτα από λίγα χρόνια, αν έμενε χωρίς θεραπεία. Ο αδελφός της που ονομάζεται Adam, επιλέχτηκε κατάλληλα ώστε να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή γενετική ομοιότητα με την αδελφή του και φυσικά να μην πάσχει από την ίδια νόσο. Η διαδικασία επιλογής έγινε όταν ο Adam ήταν ακόμα… γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο στη συνέχεια εμφυτεύτηκε στη μήτρα της μητέρας του. Μετά τη γέννησή του, οι επιστήμονες πήραν κύτταρα από τον ομφάλιο λώρο, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να παράγουν όλα τα υπόλοιπα κύτταρα του αίματος και τα μεταμόσχευσαν στη Molly. Η επιχείρηση στέφθηκε με επιτυχία και η Molly μάλλον θα ζήσει μια φυσιολογική ζωή από εδώ και πέρα.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: