Τα λειτουργικά τρόφιμα μπαίνουν στη διατροφή μας

Η χοληστερόλη κατέχει στην εποχή μας την κεντρικότερη θέση στην έρευνα και τη μελέτη των παραγόντων της διατροφής που μπορούν να μας χαρίσουν το πιο πολύτιμο αγαθό, καλύτερη υγεία. Η χοληστερόλη είναι ουσία απαραίτητη για τον οργανισμό μας και ο βασικός της ρόλος είναι η διατήρηση της δομής των κυτταρικών μεμβρανών. Ταυτόχρονα, η χοληστερόλη έχει κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό και τη διακίνηση των λιπιδίων που παίρνουμε από τις τροφές.

Η αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης, που οφείλεται στη διατροφή, σχετίζεται με την αθηροσκλήρυνση, τη στένωση δηλαδή των αγγείων με πολλαπλές βλαβερές επιπτώσεις σε όργανα του σώματός μας, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος ή τα άκρα μας. Η αθηροσκλήρυνση προκύπτει, όταν στο εσωτερικό του αυλού των αγγείων εναποτίθενται συμπαγείς συγκεντρώσεις από χοληστερόλη και άλατα ασβεστίου που προκαλούν μείωση της διαμέτρου τους.

Μεγάλη σημασία έχουν επίσης και οι λιποπρωτεΐνες, που είναι γνωστές στο ευρύ κοινό ως «καλή» και «κακή» χοληστερόλη. Τα λίπη χωνεύονται, διασπώνται και απορροφώνται από το έντερο και στη συνέχεια μεταφέρονται με τη χοληστερόλη, μέσω του αίματος, στους μυς και τους άλλους ιστούς. Το λίπος και η χοληστερόλη «συσκευάζονται» σε ειδικά σωματίδια, ενωμένα με πρωτεΐνες, πριν περάσουν στο αίμα. Αυτά είναι γνωστά ως «λιποπρωτεΐνες» και οι κυριότερες από αυτές είναι η λιποπρωτεΐνη υψηλής και η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας.

Η LDL, χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (η «κακή» χοληστερόλη), μεταφέρει τη χοληστερόλη από το ήπαρ στους ιστούς, όπου μπορεί να εναποτεθεί στα τοιχώματα των αρτηριών και να προκαλέσει αθηροσκλήρυνση. Η HDL, υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (η «καλή» χοληστερόλη), μεταφέρει τη χοληστερόλη πίσω στο ήπαρ, όπου μετατρέπεται σε χολικό οξύ και στη συνέχεια αποβάλλεται από το έντερο.
Οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων έχουν οδηγήσει στην αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα. Έρευνες του Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης απέδειξαν ότι τα επίπεδα της χοληστερόλης στους άνδρες έχουν αυξηθεί κατά 36% τα τελευταία χρόνια. Αυτήν τη στιγμή, οι πιο πολλοί άνδρες έχουν μέσα επίπεδα χοληστερόλης μεγαλύτερα από αυτά που κρίνονται ασφαλή για την υγεία τους, ενώ το ίδιο συμβαίνει και στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.

Τα υψηλά επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα είναι ένας από τους τρεις μεγαλύτερους ελεγχόμενους παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου, μαζί με την υψηλή αρτηριακή πίεση και το κάπνισμα. Η στεφανιαία νόσος, παρά την πρόοδο στις θεραπευτικές παρεμβάσεις, παραμένει το κύριο αίτιο θνησιμότητας στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Πρόσφατες μετρήσεις των εθελοντών του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Συνεργασίας Ιατρικής και Κοινωνίας βρήκαν ότι το 57% των ανδρών και το 34% των γυναικών, από ένα σύνολο 13.640 ατόμων, παρουσίαζαν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο, λόγω διαφορετικών τιμών χοληστερόλης από τις ενδεδειγμένες. Παρά το γεγονός ότι τα γενικώς αποδεκτά και επιθυμητά επίπεδα χοληστερόλης αίματος είναι 200mg/dl (5,2mmol/l) ή χαμηλότερα, στην Ελλάδα το 53,5% των ανδρών (19-99 ετών) και το 36,2% των γυναικών (19-67 ετών) έχουν υψηλότερα επίπεδα από αυτά. Για όλους μας η καλή υγεία της καρδιάς πρέπει να διατηρείται μέσω του αποτελεσματικού ελέγχου των παραγόντων κινδύνου. Σήμερα, πολυάριθμες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης βοηθά στη μείωση των πιθανοτήτων για ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Σύμφωνα με εκτεταμένες έρευνες του καθηγητή Dr Law που δημοσιεύθηκαν στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό British Medical Journal, η μείωση κατά 10% των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα μειώνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια κατά 50% στους άνδρες ηλικίας 40 ετών.

Η μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα μπορεί να επιτευχθεί είτε με διατροφικές παρεμβάσεις είτε με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Συχνά, όσοι είχαν υψηλή χοληστερόλη έπρεπε να υποβάλλονται σε ειδική δίαιτα, ώστε να ελαττώσουν τα επίπεδά της στο αίμα τους. Θεωρητικά μάλιστα, μέσω της υγιεινής διατροφής και μόνο, μπορεί να επιτευχθεί μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης κατά 10 έως 15%. Οι πρακτικές μελέτες όμως δείχνουν ότι η πραγματική μείωση είναι γύρω στο 5% ή και μικρότερη, επειδή είναι δύσκολη η συμμόρφωση των ασθενών με τις διατροφικές αλλαγές. Σήμερα όμως, κάνουν την εμφάνισή τους νέα διατροφικά προϊόντα που βασίζονται στις φυτικές στερόλες και υπόσχονται ελάττωση της χοληστερόλης.

Οι φυτικές στερόλες είναι φυσικά συστατικά των φρούτων, των λαχανικών και των βρώσιμων φυτικών ελαίων, όπως το ηλιέλαιο. Η μέση ημερήσια πρόσληψη φυτικών στερολών στην Ελλάδα ξεπερνά τα 400mg την ημέρα μιας και υπάρχει σχετικά μεγάλη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Η ποσότητα αυτή όμως δεν επαρκεί ώστε να έχουμε ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της χοληστερόλης που προσλαμβάνουμε με τη διατροφή.

Σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 600 επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι οι φυτικές στερόλες είναι αποτελεσματικές στη μείωση των επιπέδων της LDL («κακής») χοληστερόλης, ενώ δεν έχουν καμία επίδραση στα επίπεδα της HDL («καλής») χοληστερόλης. Οι φυτικές στερόλες δρουν παρεμποδίζοντας την απορρόφηση της χοληστερόλης στο έντερο, χωρίς να προκαλούν όμως καμία παρενέργεια ή να έχουν άλλη ανεπιθύμητη δράση στον οργανισμό.

Ανεξάρτητες κλινικές μελέτες έχουν επίσης αποδείξει ότι οι φυτικές στερόλες πρέπει να καταναλώνονται σε τακτική βάση και σε ποσότητες μεγαλύτερες από αυτές που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής, ώστε να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα στη μείωση της χοληστερόλης. Μετά την έναρξη της κατανάλωσής τους, ο οργανισμός χρειάζεται δύο με τρεις εβδομάδες για να επιτύχει τα νέα, χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.

Η ενσωμάτωση των φυτικών στερολών στη διατροφή μας, μέσω ειδικά σχεδιασμένων προϊόντων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθημερινά, είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλει πολύ στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα μας. Προϊόντα με ευχάριστη γεύση και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές στερόλες, τα οποία θα μας στερούν ελάχιστες απολαύσεις από το καθημερινό μας διαιτολόγιο και εύκολα θα ενσωματωθούν στις καθημερινές μας συνήθειες, μπορούν να μας χαρίσουν καλύτερη υγεία. Σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να είναι η σωστή ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού σε θέματα διατροφής και υγείας με άξονα τη δημιουργία σωστής διατροφικής παιδείας. Κλείνουμε με την ελπίδα ότι η βιομηχανία θα στρέφεται ολοένα και περισσότερο στην αναζήτηση «λειτουργικών τροφών» που προάγουν την υγεία του καταναλωτή.

health.in.gr