Η χορευτική πανούκλα – Το φαινόμενο που τρόμαξε τη μεσαιωνική Ευρώπη

Τον Ιούλιο του 1518, στους δρόμους του Στρασβούργου – τότε μέρος της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας – μια γυναίκα βγήκε στο κέντρο της πόλης και άρχισε να χορεύει. Δεν υπήρχε μουσική, δεν υπήρχε γιορτή. Χόρευε μόνη της, χωρίς σταματημό, για ώρες. Και τις επόμενες μέρες, δεκάδες την ακολούθησαν. Μέχρι το τέλος του μήνα, εκατοντάδες κάτοικοι της πόλης βρέθηκαν να κάνουν το ίδιο: να χορεύουν ασταμάτητα, με ιδρωμένα σώματα και μάτια σε έκσταση, πολλοί μέχρι θανάτου.

Η παράξενη αυτή κρίση, γνωστή ως “χορευτική πανώλη” του 1518, έχει μείνει στην ιστορία ως ένα από τα πιο ανεξήγητα μαζικά φαινόμενα. Αναφορές κάνουν λόγο για τουλάχιστον 400 άτομα που ενεπλάκησαν στο φαινόμενο, με αρκετούς να πεθαίνουν από καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικά ή εξάντληση.

Η λάθος αντιμετώπιση

Αντί να εμποδίσουν το πλήθος, οι τοπικές αρχές θεώρησαν – υπό την καθοδήγηση γιατρών της εποχής – πως ο μόνος τρόπος να “θεραπευτούν” ήταν να συνεχίσουν να χορεύουν. Στήθηκαν ξύλινες εξέδρες και προσκλήθηκαν μουσικοί για να συνοδεύσουν τον παροξυσμό, κάνοντάς τον ακόμη πιο ανεξέλεγκτο.

Αιώνες αργότερα, η αιτία παραμένει αμφιλεγόμενη. Ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν πως επρόκειτο για μαζική υστερία που πυροδοτήθηκε από το στρες, τη φτώχεια και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Άλλοι μιλούν για δηλητηρίαση από εργότιο, έναν μύκητα του σίτου που έχει παραισθησιογόνες ιδιότητες, ενώ υπάρχουν και πιο μυστικιστικές θεωρίες που συνδέουν το φαινόμενο με θρησκευτικές τελετές ή καταπιεσμένες κοινωνικές εντάσεις.

Παρόμοια επεισόδια είχαν καταγραφεί σε μικρότερη κλίμακα και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης κατά τον Μεσαίωνα, αλλά το ξέσπασμα του 1518 είναι το πιο μαζικό και θανατηφόρο που έχει καταγραφεί ποτέ. Ένα σκοτεινό παράδοξο: άνθρωποι που χόρευαν χωρίς λόγο, χωρίς μουσική – μέχρι να σωριαστούν νεκροί.