Ο μέγας ρώσος ποιητής, δραματουργός και πεζογράφος Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν, ένας ρομαντικός που έφυγε νωρίς, γεννήθηκε στη Μόσχα στις 26 Μαΐου (6 Ιουνίου) 1799 και απεβίωσε στην Αγία Πετρούπολη στις 29 Ιανουαρίου (10 Φεβρουαρίου) 1837.

Ο Πούσκιν, που θεωρείται ως η προσωποποίηση του ρωσικού πνεύματος, η ενσάρκωση της ρωσικής ψυχής, υπήρξε ένας διανοούμενος που ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά είδη.


«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 25.8.1956, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ήταν εκείνος που, κατά γενική παραδοχή, διαμόρφωσε τη νεότερη ρωσική γλώσσα και έθεσε τα κοινωνικά ζητήματα που έμελλε να επικρατήσουν στη ρωσική λογοτεχνία επί δύο αιώνες.


Πέραν των άλλων, ο Πούσκιν υπήρξε ένθερμος φιλέλληνας και υπερασπίστηκε με πάθος την Ελληνική Επανάσταση.

Στο φύλλο του «Ελευθέρου Βήματος» που είχε κυκλοφορήσει την Κυριακή 4 Απριλίου 1937, και συγκεκριμένα στις στήλες που αφορούσαν την «Καθημερινή Ζωή», υπήρχε ένα κείμενο αφιερωμένο στον Πούσκιν, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από το θάνατό του.


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 4.4.1937, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Επρόκειτο, στην πραγματικότητα, για μια συνοπτική παρουσίαση της διάλεξης που είχε δώσει την προηγουμένη (στο πλαίσιο φιλολογικής βραδιάς) ο σπουδαίος εκδότης και συγγραφέας Κώστας Ελευθερουδάκης (1877-1962) ενώπιον των μελών της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Στο εν λόγω δημοσίευμα διαβάζουμε τα εξής:


Με σαφήνειαν εξαιρετικήν και με γνώσιν της ζωής και του έργου του Ρώσσου Δάντε —ως απεκαλείτο ο Πούσκιν— ο κ. Ελευθερουδάκης εξιστόρησε το βιογραφικόν μέρος του ποιητού, την επίδρασιν του λογοτεχνικού του έργου επί της ρωσσικής πνευματικής ζωής και ιδιαιτέρως την θέσιν του εις την διαμόρφωσιν της σημερινής ρωσσικής γλώσσης. Ανέφερε διά τον φιλελληνισμόν του ποιητού. Ο Πούσκιν ευρίσκετο εις το κοινόβιον της Βεσαραβίας όταν είχεν αποφασισθή το κίνημα του Υψηλάντη. Είχεν εκεί την ευκαιρίαν να γνωρισθή με πολλά μέλη της αρτισυστάτου από πρόσφυγας της Τουρκίας ελληνικής παροικίας. Τότε έγραψε και το αφιερωμένον εις την Ελλάδα ποίημά του. Ο φιλελληνισμός του ήτο μάλλον επίδρασις των κλασσικών του σπουδών και θαυμασμός διά την αρχαίαν Ελλάδα. Αλλ’ αυτός, όταν έμαθεν αργότερα τας διχονοίας μεταξύ των αρχηγών και άλλας λεπτομερείας, το ενδιαφέρον του διά τον αγώνα εμετριάσθη. Εις αυτό ίσως να επηρεάσθη και από τας καταλλήλους διαδόσεις του Μέττερνιχ, με τας οποίας επολέμησε τον Καποδίστριαν και που κατώρθωσαν ν’ αλλάξουν και την πολιτικήν του τσάρου Αλεξάνδρου του Α’.


Συνεχίζων ο κ. Ελευθερουδάκης ανέφερε κατόπιν ότι ο Μπελίνσκη (σ.σ. διαπρεπής ρώσος κριτικός λογοτεχνίας, 1811-1848) με τας κριτικάς του και ο Τσαϊκόφσκυ (σ.σ. μέγας ρώσος συνθέτης, 1840-1893) με τας μουσικάς του συνθέσεις, και ιδιαιτέρως με την μελοποίησιν του «Μπόρις Γκοντουνώφ» (σ.σ. διάσημης τραγωδίας του Πούσκιν), έδωσαν την αναπαράστασιν του ρωσσικού φιλολογικού κολοσσού.


«Ο Πούσκιν», λέγει ο Μπελίνσκη, «ήταν προωρισμένος να γίνη η ζωντανή αποκάλυψις του μυστικού της ποιήσεως στη Ρωσσία. Πριν του Πούσκιν είχαμε ποιητάς, αλλά δεν υπήρχε ούτε ένας ποιητής τεχνίτης. Ο Πούσκιν εστάθη ο πρώτος μας ποιητής τεχνίτης. Το μυστικό του στίχου του Πούσκιν δεν ήταν στην ικανότητά του να ταιριάζη πομπώδεις λέξεις σε αρμονικό μέτρο και να τον τελειώνει με ρυθμική ευφωνία, ήταν η ίδια η ποίησις στη βαθύτερή της ουσία. Ο Πούσκιν νωρίς εκατάλαβε ότι είχε περάσει πια ο καιρός της επικής ποιήσεως και για να περιγράψη τη σύγχρονη κοινωνία χρειαζόταν μυθιστόρημα και όχι επικό ποίημα. Επήρε τη ζωή όπως είνε, όχι μόνο από το ποιητικό μέρος της αλλά και από την ξηρή της πλευρά, την πεζή και ακόμη χυδαία. Δεν είνε μόνο γεμάτος ποιητική έκφρασι ο στίχος του Πούσκιν, αλλά και κάθε αίσθησις, κάθε αίσθημα, κάθε σκέψις, κάθε εικόνα είνε μεγάλη, γιατί είνε ποτισμένη η ίδια από μια ανέκφραστη ποίησι. Τη φύσι και την πραγματικότητα την έβλεπε αυτός με ιδιαίτερο τρόπο, και ο τρόπος αυτός ήτανε αποκλειστικά ποιητικός».


Ο Κώστας Ελευθερουδάκης (αριστερά) μαζί με τον Κώστα Βάρναλη (πηγή: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, ΙΙΕ/ΕΙΕ, δικαιώματα: εφημερίδα «Η Καθημερινή»)

Ο κ. Ελευθερουδάκης ανέλυσε κατόπιν το έργον του Πούσκιν και ιδιαιτέρως τον «Ευγένιον Ονέγκιν» (σ.σ. πασίγνωστο έμμετρο μυθιστόρημα του Πούσκιν). Εν συμπεράσματι ο αγορητής είπεν ότι ο Πούσκιν «ήταν κατ’ εξοχήν ποιητής καλλιτέχνης, και δεν ήτο δυνατό παρά τέτοιος να είνε απ’ τη φύσι του. Μας έδωσε ποίησι σαν τέχνη, σαν καλλιτέχνημα. Και γι’ αυτό θα μείνη πάντοτε ο μεγάλος υποδειγματικός τεχνίτης της ποιήσεως, μέγας δάσκαλος της τέχνης. Ο Πούσκιν απ’ τη φύσι του ήτο ένα ον αισθηματικό, συμπαθητικό, επιεικές, έτοιμο να θυσιασθή όταν αντίκρυζε άνθρωπο. Ασχέτως με το ευερέθιστο, που πολλές φορές φθάνει τις ακρότητες σ’ ένα χαρακτήρα δυνατό, είχε πολλή ποιητική αφέλεια, τρυφερότητα. Κι’ όλες αυτές οι ιδιότητες εξεδηλώθησαν στις καλλιτεχνικές του δημιουργίες, και θα έλθη καιρός που στη Ρωσσία θα είνε ο κλασσικός ποιητής, που πάνω απ’ τη δημιουργία του θα σχηματισθούν και θα εξελιχθούν όχι μόνο αισθητικό αλλά και ηθικό αίσθημα. Βέβαια θάρθη καιρός που άλλες γενεές θα του στήσουν αιώνιο μνημείο».

Ειδήσεις Σήμερα: