Μιχάλης Σκαφίδας

Eπιτέλους βρισκόμαστε στην καρδιά μιας ερωτογενούς δεκαετίας. Γιούχου! Κάποιες δεκαετίες είναι περισσότερο ερωτικές από τις άλλες. Τι ανεβάζει τη λίμπιντο του πολιτισμού; Η κοινωνικοοικονομική κρίση (hello!), η μεταδοτική επιρροή των ημιπορνογραφικών μπεστ-σέλερ (αν δεν έχετε ακούσει για τους πολλαπλούς οργασμούς του Κρίστιαν Γκρέι και της Αναστασίας σε τρίτομη διάσταση, κάποιος πρέπει να σας μιλήσει για το Rexona), η συλλογική ανάγκη για προσφυγή στην αμαρτία. Η αμαρτία, βεβαίως, είναι μια έννοια τόσο μυθική όσο και ο Παράδεισος. Δεν καθρεφτίζει ακριβώς κάποια συγκεκριμένη πραγματικότητα αλλά τη σκιά μιας ακαταμάχητης μούσας, χωρίς το φιλί της οποίας η ζωή θα ήταν τόσο μονότονη όσο και ο αυνανισμός. Επιλεγμένες δεκαετίες έχει φιλήσει αυτή η αιθέρια μούσα που, για τις ανάγκες αυτών των σελίδων, θα την ονομάσουμε Ευμαρτία. Αν ανατρέξει κανείς στο χρονοντούλαπο του περασμένου αιώνα θα βρει έντονα τα ίχνη της Ευμαρτίας στις δεκαετίες του ’20, του ’60, του ’70 και του ’90: από την Αναΐς Νιν ως τις χειραφετημένες Αμαζόνες της εποχής των λουλουδιών και από τον καιρό της Αγγλίδας Κριστίν Κίλερ -το κολ γκερλ που έριξε μια κυβέρνηση και πυροδότησε το ηφαίστειο που το είπαν Swinging London-ως τη στιγμή που η Μόνικα Λεβίνσκι «κάπνισε» το προεδρικό πούρο με τον τρόπο της στο Οβάλ Γραφείο, το τσακμάκι της γυναικείας ηδυπάθειας άναβε πάντα στράκα στρούκες, εντός και εκτός Οβάλ Γραφείου. (Το ότι το ύψιστο γραφείο της δυτικής εξουσίας έχει σχήμα οβάλ, όπως και το αιδοίο, ίσως να μην αποτελεί μια απλή σύμπτωση -αλλά ας μη βιαζόμαστε να προβούμε σε συμπεράσματα προτού συναντήσουμε την ηρωίδα μας).
Η τρίτη χιλιετία ξεκίνησε τόσο ανοργασμικά (η Μόνικα για σπουδές στην Οξφόρδη, οι nerd αυτοκράτορες Μπιλ Γκέιτς και Στιβ Τζομπς στα έδρανα της εξουσίας, οι τρομοκράτες και οι πρόεδροι αγκαλιά στο χαντάκι της συνωμοσίας) που παραλίγο να ξεχάσουμε πως κάποτε, πολύ προτού εφευρεθεί το ίντερνετ, τα περιοδικά έγιναν αγγελιοφόροι της Ευμαρτίας στις μέρες του αντισυλληπτικού και των Beatles.
Πρωτοπόροι τίτλοι όπως το αγγλικό Nova και το αμερικανικό Cosmopolitan της μακαρίτισσας Έλεν Γκέρλι Μπράουν που το ακολούθησε είχαν σκορπίσει ως τα τέλη των ’60s την πεποίθηση πως η ερωτική απόλαυση, η γνώση και η οικονομική αυτονομία ήταν οι τρεις απαραίτητες προϋποθέσεις για το ευ ζην μιας σύγχρονης γυναίκας. Αξίζει κανείς να τονίσει πως το υγρόν πυρ της γυναικείας ικανοποίησης και χειραφέτησης δεν το μυρίστηκαν μόνο οι φεμινίστριες με το ταγάρι (συγχωρέστε με) αλλά, επίσης, πολύ πριν από αυτές και κάποιοι μεγάλοι μυθιστοριογράφοι που τοποθέτησαν το γυναικείο αιδοίο σε ελκυστική πρόσοψη και σύγχρονη προοπτική -αλίμονο σε όποιο αρσενικό αμελούσε τις ανάγκες του!
ΜΟΝΟ ΣΕΞ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Ήταν στις αρχές του ’60 που οι γυναίκες έκαναν ουρές στα λονδρέζικα βιβλιοπωλεία όπου μόλις είχε φτάσει το πιο διάσημο απαγορευμένο μυθιστόρημα του 20ού αιώνα, Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι (σχεδόν τριάντα χρόνια μετά τη συγγραφή του από τον Λόρενς!). Οι κυρίες όλων των τάξεων το διάβασαν τότε με τον ίδιο οίστρο που σας είδα να ρουφάτε το Fifty Shades of Grey το περασμένο καλοκαίρι στις παραλίες (όχι ότι τα δύο συγκρίνονται: το πρώτο είναι λογοτεχνικό αριστούργημα, το δεύτερο αποτελεί, στα λόγια ενός αθυρόστομου Άγγλου κριτικού, «πορνογραφική κλανιά»). Η Λαίδη Τσάτερλι δικαιώθηκε επειδή το αιδοίο της για πρώτη φορά ευλογήθηκε στο κρεβάτι του κηπουρού και το μυαλό της πήρε τόσο αέρα που φύσηξε τον αριστοκράτη σύζυγο και τον πύργο του στα ουράνια της ανυπαρξίας. Τα γυναικεία περιοδικά των ’60s συμμάχησαν με την Τσάτερλι: το σεξαπίλ και η ερωτική εκπλήρωση μιας γυναίκας ήταν υπεράνω διαπραγμάτευσης: τα λεφτά, η κοινωνική τάξη και η γνώση χωρίς ερωτική ικανοποίηση είχαν τόση αξία όση ένα μάτσο σκισμένα δολάρια. Εκεί είναι που έκοψε και η μαγιονέζα του φεμινισμού. Διότι η γυναίκα δεν θα έπαιρνε το αίμα της πίσω μέσα από την επιβολή νέων συμβιβασμών. Θα το έπινε σαν κοκτέιλ σε κολονάτο ποτήρι με πολύ πάγο και αλκοόλ. Στις μέρες του Sex and the City (το οποίο ξεκινούσε την ίδια χρονιά, το 1998, που ξεσπούσε η χαρούμενη θύελλα Λεβίνσκι) αυτό το ποτό το είπαν Cosmopolitan, ένα αιθέριο, πορφυρό κοκτέιλ συνώνυμο της γυναικείας περιοδικής βίβλου του σεξ. Η Κάρι και η παρέα της -ντυμένες στην τρίχα- αγαπούσαν τον κόσμο και το Cosmo σε χαρωπές συγκεντρώσεις εν όψει καλής παρέας και ερωτικής προοπτικής.
Κάπως έτσι το έπινε πάντα το κοκτέιλ της και η Ναόμι Γουλφ. Αν θέλει κανείς να προσθέσει μια νότα διανόησης στα χρονικά της σόου μπίζνες, τότε μπορεί να φανταστεί πως πίσω από το προφίλ της απλοϊκής Κάρι κάπου κρύβονται τα ίχνη μιας πιο πολύπλευρης διανοούμενης γυναίκας. Μιας γυναίκας, δηλαδή, που συνδύαζε όλα όσα δεν μπόρεσαν να χωρέσουν ούτε στο ταγάρι της φεμινίστριας ούτε στο κομψό τσαντάκι της Κάρι: γνώση, αυτοπεποίθηση, γεμάτο πορτοφόλι, ομορφιά, κοκεταρία και -ω!- σταθερές δόσεις καλού σεξ πλάι σε ένα δεξιοτέχνη εραστή που ξέρει πώς να απευθύνεται στο αιδοίο της. Η Ναόμι Γουλφ γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1962, λίγο πριν πάρει μπρος όλη αυτή η νέα εποχή των θαυμάτων. Ενηλικιώθηκε στα ανοργασμικά χρόνια του Ρέιγκαν, σπούδασε στο Γέιλ και στην Οξφόρδη και είδε τυπωμένο το πρώτο βιβλίο της, το The Beauty Myth, το 1991, την ίδια χρονιά που το American Psycho του Μπρετ Ίστον Έλις σάρωνε στις λίστες των διεθνών μπεστ-σέλερ. Το The Beauty Myth, που επίσης έγινε μπεστ-σέλερ, εξηγούσε εν μέρει γιατί η τεχνολογική εποχή εξωθούσε τη γυναίκα στο περιθώριο της αξιοπρέπειας που τόσο έντονα περιέγραφε ο Έλις στο υπερ-βίαιο Psycho. Για τη Γουλφ η γυναίκα γινόταν θυσία στο βωμό της ματαιοδοξίας. Η εξάρτησή της από την ανερχόμενη βιομηχανία του καλλωπισμού τη μετέτρεπε σε ένα τεχνητό δημιούργημα με σύντομη ημερομηνία λήξης και δεσμευμένες προτεραιότητες. Όπως παρατηρεί μια Αμερικανίδα κριτικός, «η Γουλφ ξεκίνησε την καριέρα της (και, όπως μερικοί ισχυρίζονται, άλλο ένα κύμα φεμινισμού) με τη φρέσκια επανάληψη μιας παλιάς ιδέας: ότι ο πολιτισμός μας έχει μειώσει τις γυναίκες στα κορμιά τους».
Η Γουλφ αναδείχτηκε σε κορίτσι-θαύμα της γενιάς της. Οι διασημότερες παλιότερες φεμινίστριες -Γκλόρια Στάινεμ, Ζερμέν Γκριρ, Αντριέν Ριτς- τη θαύμασαν και, μερικές, τη ζήλεψαν. Οι σύγχρονές της, όπως η Σούζαν Φαλούντι, τη συναγωνίστηκαν. Καμία, ωστόσο, δεν κατάφερε να κρατηθεί στο προσκήνιο σε τόση διάρκεια όπως η Γουλφ, της οποίας κανένα από τα πέντε βιβλία που έγραψε μετά το 1991 δεν πέρασε απαρατήρητο. Πέρα από συγγραφέας η Γουλφ καθιερώθηκε ως μια αναγνωρίσιμη προσωπικότητα που ξέφυγε από τα στεγανά της διανόησης. Όταν την προσέλαβε ο Αλ Γκορ -ως ακριβοπληρωμένη σύμβουλο σε γυναικεία θέματα- για την προεκλογική εκστρατεία του 2000, πολλά φρύδια τσιτώθηκαν. «Η Ζακλίν Μπισέ πάει στο Λευκό Οίκο», ειρωνεύτηκε τότε ένας σχολιαστής, επειδή προφανώς εκτός από μυαλωμένη η Γουλφ ήταν και ζουμερή. Ακόμα και στα 50 της φέτος, η Γουλφ διανύει μια παρατεταμένη περίοδο νεότητας -σε εμφάνιση και ενέργεια- και ας μην έχει κάνει ποτέ πλαστική και Botox. Όταν τη συνέλαβε η αστυνομία πέρυσι ως ταραξία σε μια διαδήλωση του Occupy Wall Street, η Γουλφ απλά έβαλε τα γέλια. Φέτος χαμογελάει ξανά διότι όλος ο κόσμος ασχολείται μαζί της και όχι μόνο η αστυνομία.
ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ
Όταν κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της τον περασμένο Αύγουστο, κοινό και κριτικοί κοίταξαν αμήχανοι τον τίτλο: Αιδοίο: μια νέα βιογραφία. Πρόκειται κυρίως για το δικό της αιδοίο το οποίο στη συγκεκριμένη μελέτη «αυτοβιογραφείται» φιλοδοξώντας παράλληλα να εκπροσωπήσει τα άδυτα των γυναικών κάθε ηλικίας ύστερα από πέντε χιλιάδες χρόνια καταπίεσης και ερωτικής δυσαρέσκειας. Όπως σημειώνει η Γουλφ, «για να κατανοήσει κανείς το αιδοίο σωστά πρέπει να συνειδητοποιήσει πως δεν συνδέεται μόνο με το γυναικείο εγκέφαλο αλλά είναι επίσης μέρος της γυναικείας ψυχής -είναι η πύλη και το μέσο προς τη γυναικεία αυτογνωσία». Το επιχείρημα της Γουλφ είναι πως αυτή η «πύλη» προς τα άδυτα της γυναίκας είναι τόσο ευαίσθητη όσο και η αυτοπεποίθηση μιας έφηβης. Η πρόστυχη και υβριστική γλώσσα που χρησιμοποιούν συνήθως οι άνδρες, φερ’ ειπείν, μπορεί να ταράξει τη σκέψη και τις αισθήσεις μιας γυναίκας και να οδηγήσει σε συστολή των αισθήσεων και έλλειψη οργασμών. Σύμφωνα με τη Γουλφ, το αιδοίο, όπως και η γάτα, χρειάζεται ντάντεμα από έναν άνδρα, γλυκόλογα, επιβεβαίωση και, κυρίως, υπομονή. Όπως έχει εξηγήσει η Αμερικανίδα νευροψυχίατρος και συγγραφέας Λουάν Μπρίζεντιν στη μελέτη της Το γυναικείο μυαλό το 2006, τα δύο φύλα είναι διαφορετικά προγραμματισμένα στο σεξ -ένας άνδρας, επιβεβαιώνει η Γουλφ, μπορεί να ολοκληρώσει στο σεξ μέσα σε τέσσερα λεπτά ενώ μια γυναίκα χρειάζεται τουλάχιστον τον τετραπλάσιο χρόνο.
Αν οι φεμινίστριες χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα μετά τη δεκαετία του ’70 -εν ολίγοις, το ένα ταγμένο κατά της πορνογραφίας και το άλλο υπέρ της ερωτικής φαντασίας με στόχο την εκπλήρωση- η Γουλφ ανήκε πάντα στην κοιλάδα των αισθήσεων. Πρόσφατα υπερασπίστηκε τη θέση της ως, όπως το τοποθέτησε η ίδια, μια «ουσιοκρατική» (essentialist) διανοούμενη που πιστεύει στις ξεχωριστές βιολογικές και κοινωνικές ιδιότητες των δύο φύλων. Μετά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 η ουσιοκρατία (essentialism) πολεμήθηκε ως αναχρονισμός από πολλούς φιλελεύθερους ακαδημαϊκούς και ειδικά τις φεμινίστριες που ασπάστηκαν τη νέα θεωρία αποδόμησης των εννοιών (σύμφωνα με την οποία ο διαχωρισμός των φύλων και οι αποστάσεις ανάμεσα στο θηλυκό και στο αρσενικό αποτελούν φτιαχτές και όχι φυσικές έννοιες). Με το Αιδοίο η Γουλφ επανέρχεται στις βασικές αρχές της ουσιοκρατίας: τα δύο φύλα διατηρούν ακέραιες τις ιδιότητές τους και είναι μέσα από το γεφύρωμα -και όχι την ισοπέδωση- αυτής της διαφορετικότητας που θα ισορροπήσουν στο χρόνο. Να σας θυμίσω ότι, όπως ανέφερα νωρίτερα, αυτή η «ουσιοκρατική» θέση ήταν και η γραμμή των αναδομημένων γυναικείων περιοδικών που από τη δεκαετία του ’60 και μετά προώθησαν και επέβαλαν το πρότυπο της ανεξάρτητης γυναίκας όχι ως «ανδρειωμένης» Αμαζόνας αλλά ως χειραφετημένου θηλυκού που διεκδικεί από το θρόνο της αιώνιας θηλυκότητας -της γυναικείας «θεότητας», όπως την αποκαλεί η Γουλφ, μπροστά στην οποία καλείται να γονατίσει ο άνδρας. Είναι κρίμα που στο Αιδοίο η Γουλφ δεν αναφέρεται καθόλου στην επιρροή των γυναικείων περιοδικών σε αυτή την κούρσα, αναφέρεται όμως σε μία από τις πρώτες «θεότητες» που επινοήθηκε από «ουσιοκρατικό» -έστω και ανδρικό- μυαλό, τη Λαίδη Τσάτερλι, βεβαίως, η οποία ώθησε τον εραστή της να σεβαστεί την «καθυστέρησή» της και να «δουλέψει» με τον πιο ηδονικό τρόπο στα οχτώ λεπτά που χωρίζουν τον οργασμό του άνδρα από της γυναίκας για να την οδηγήσει στο απόγειο της εκπλήρωσης.
Ο τρόπος που ζητάει η Γουλφ να δικαιωθεί από τους άνδρες είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε ο Όλιβερ Μέλορς (ο κηπουρός) την Κονστάνς Τσάτερλι στο κρεβάτι του. Κάποιος που έχει διαβάσει και γοητευτεί από το μυθιστόρημα του Λόρενς (ειδικά αν είναι άνδρας) θα καταλάβει αμέσως πού το πάει η Γουλφ. Ο Μέλορς απευθύνεται στην Κονστάνς ως ένα λουλούδι της φύσης που ανοίγει μόνο για ένα οργασμικό δευτερόλεπτο πάνω στο αποκορύφωμα του έρωτα. Είναι υποχρέωση του σωστού άνδρα να οδηγήσει τη γυναίκα σε αυτά τα ύψη και να τη διατηρήσει εκεί μέσα από μια διαρκή διαδικασία τρυφερού λόγου και κατανόησης. Τότε η κοινωνική τάξη και το χρήμα περνούν στο περιθώριο και το μόνο που μένει είναι η αποθέωση της γυναικείας θεότητας και τα λουλούδια με τα οποία σκεπάζει ο Μέλορς το γυμνό κορμί της Κονστάνς μετά τον έρωτα.
Το πρόβλημα είναι ότι, αφενός, στις μέρες του facebook το μαστίγιο του Κρίστιαν Γκρέι είναι πιο ελκυστικό από τα λουλούδια του Μέλορς. Αφετέρου, όπως επεσήμαναν οι κριτικοί, το νέο βιβλίο της Γουλφ είναι τόσο προσωποκεντρικό που μερικοί το περιέγραψαν ως πορνογραφικό. Ως Τσάτερλι της τρίτης χιλιετίας η Γουλφ θα μιλήσει για τους δυνατούς οργασμούς της και θα εξομολογηθεί πως όταν έπαψαν να είναι δυνατοί υπέστη σοβαρή πολύωρη επέμβαση για να επανακτήσει την «ερωτική συνείδησή» της -«αλληλούια!» ειρωνεύεται μια κριτικός, «ο κόσμος μπορεί να προχωρήσει!» Θα ταυτιστεί με τα ευρήματα της τάντρα, της ινδικής ερωτικής φιλοσοφίας, σε θέματα γυναικείας ανατομίας και θα μιλήσει με επιστήμονες, γκουρού και καθημερινές γυναίκες για να επιβεβαιώσει την έρευνά της, η οποία ενίοτε στηρίζεται σε αόριστους αριθμούς και αδιασταύρωτες πηγές.
Πάνω απ’ όλα, όμως, το Αιδοίο είναι ο μονόλογος μιας διαβασμένης γυναίκας της οποίας η ύπαρξη, όπως κι εκείνη της Τσάτερλι, αρχίζει και τελειώνει στα πρόθυρα αυτής της γυναικείας πύλης που ρυθμίζει τη σκέψη και τις αισθήσεις της. Ίσως αναρωτηθείτε γιατί θα πρέπει κανείς να ασχοληθεί με το Αιδοίο της Γουλφ όταν ο κόσμος κυριολεκτικά καίγεται, από την καταρρακωμένη ευρωπαϊκή οικονομία ως τις αμερικανικές εκλογές. Σε αυτό είναι εύκολο να σας απαντήσω. Το Fifty Shades of Grey έχει πουλήσει τους τελευταίους έξι μήνες όσο όλες οι βιογραφίες Αμερικανών και Ευρωπαίων προέδρων σε έναν αιώνα μαζί. Σας λέει κάτι αυτό; Θεός φυλάξοι! Μπροστά σε ένα ακόμα ανακυκλωμένο ψέμα του Ομπάμα, του Ρόμνι ή της Μέρκελ προτιμώ κι εγώ ένα (απαλό) μαστίγωμα από τον κύριο Γκρέι. Welcome back, φίλτατη Ευμαρτία! Δεν είναι τυχαίο ότι το Αιδοίο της Γουλφ αυτήν τη στιγμή στην Αμερική έχει προκαλέσει τέτοια έντονη δημόσια συζήτηση που μόνο οι επερχόμενες εκλογές την επισκιάζουν. Ξαφνικά όλοι αγαπούν να χλευάζουν την Αμερικανίδα Τσάτερλι. Και γιατί όχι; Η βιογραφία του Αιδοίου της κάτι παραπάνω μου έμαθε από αυτά που μου είπε ο Ομπάμα. Εσύ το ήξερες, αγαπητή αναγνώστρια, ότι στα σανσκριτικά το αιδοίο το λένε yoni; Μαντόνα, διάβαζε να μαθαίνεις κι εσύ.

woman.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: