Η Τήνος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται βορειοδυτικά της Μυκόνου και νοτιοανατολικά της Ανδρου, από την οποία απέχει μισό μίλι (στο σημείο που λέγεται Στενό). Σήμερα η Τήνος είναι συνυφασμένη με την Παναγία τη Μεγαλόχαρη, ο εορτασμός της οποίας στις 15 Αυγούστου γίνεται πόλος έλξης χιλιάδων προσκυνητών. Ο τουρισμός αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας, χωρίς να υστερούν όμως και οι παραδοσιακές ασχολίες που διεκδικούν δυναμικά τη συνεισφορά τους στην πρόοδο του νησιού. Οι κάτοικοί της κατά το θρήσκευμα είναι καθολικοί και ορθόδοξοι χριστιανοί.

Πόλη της Τήνου (Χώρα)
Είναι το λιμάνι και η πρωτεύουσα του νησιού.Δύο πλατείς δρόμοι, κάθετοι προς την παραλία, οδηγούν στο μεγαλοπρεπή ναό της Παναγίας της Ευαγγελιστρίας. Στην πόλη υπάρχουν πολλές και αξιόλογες παλιές εκκλησίες, όπως η εκκλησία των Ταξιαρχών με τέμπλο του 17ου αιώνα και μαρμάρινο καμπαναριό. Διατηρούνται πλακόστρωτα δρομάκια, σπίτια κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής και παλιά αρχοντικά.

Αρνάδος
Βρίσκεται στην πλαγιά του Κεχροβουνίου, 9χλμ. από τη Χώρα. Μικρό χωριό με παραδοσιακές καμάρες και σοκάκια.

Δύο Χωριά
Απέχει 8χλμ. από τη Χώρα. Είναι παραδοσιακός οικισμός με μεγάλη πλατεία και τρεχούμενα νερά.

Εξώμβουργο
Είναι ένας γρανιτένιος βράχος ύψους 640μ. στα ριζά του οποίου, μετά το 1700, άρχισε να δημιουργείται ένας μικρός οικισμός που ονομάστηκε Εξώμβουργο ή Ξώμπουργκο, που σημαίνει έξω από το κάστρο (burgo στα ιταλικά). Πρόκειται για το κάστρο που το 1207 είχαν κτίσει οι Ενετοί πάνω στο βράχο. Είχε δύο πελώρια τείχη, το ένα κοντά στην κορυφή και το άλλο χαμηλότερα. Ανάμεσά τους οικοδομήθηκε η μεσαιωνική πρωτεύουσα της Τήνου. Σήμερα σώζονται τα ερείπια του κάστρου, ενώ αρχαιολογικά ευρήματα από την περιοχή βρίσκονται στο μουσείο της Χώρας και προέρχονται από το ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης το οποίο, όπως εικάζεται, βρισκόταν εδώ.

Καρδιανή
Ορεινό χωριό, που βρίσκεται σε υψόμερο 260μ. στο βουνό Πατέλας. Το όνομα του χωριού είναι όνομα της Παναγίας που λατρευόταν στην περιοχή και οι χωριανοί την ονόμαζαν Κιουρά (Κυρία) Καρδιανή. Το χωριό κτίστηκε το 17ο αιώνα (1670-1690) από καθολικούς και ορθόδοξους που προέρχονταν από διάφορα μέρη του νησιού. Ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι η περιοχή κατοικούνταν στη Γεωμετρική περίοδο. Στο Ναό της Κιουράς Καρδιανής βρίσκονται ευρήματα που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο ναός ανοικοδομήθηκε πριν από το 1000 μ.Χ.

Τριάνταρος
Απέχει 6χλμ. από τη Χώρα και βρίσκεται σε υψόμετρο 500μ. Έχει υπέροχη θέα στο Αιγαίο. Τοπικοί μεζέδες σερβίρονται στα παραδοσιακά του καφενεία.

Φαλατάδος
Είναι ορεινό χωριό σε απόσταση 10χλμ. από τη χώρα και δύο χιλιομέτρων από τη Μονή Κεχροβουνίου. Στο χωριό υπάρχει ο μαρμαρόκτιστος Ναός του Αγίου Ιωάννη με βοτσαλωτή αυλή του 1902. Στην είσοδο του ναού βρίσκεται μνημείο προς τιμήν των Φαλαταδιανών εργατών που βρήκαν την εικόνα της Παναγίας. Εδώ μπορεί κανείς να γευθεί τη τηνιακή φουρτάλια (ομελέτα) με πατάτες τηγανητές και λουκάνικα. Στο Φαλατάδο παράγεται και το περίφημο τηνιακό ροζακί σταφύλι.

Τήνιοι καλλιτέχνες
Η Τήνος πρόσφερε στο χώρο της ζωγραφικής και της γλυπτικής μερικούς από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες που έχει να παρουσιάσει η Ελλάδα.
Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904), ζωγράφος: Υπήρξε ακαδημαϊκός και διδάσκαλος στη Σχολή Καλών Τεχνών επί 37 χρόνια. Θεωρείται ο σπουδαιότερος Έλληνας ζωγράφος του 19ου αιώνα.
Νικόλαος Γύζης (1842-1900), ζωγράφος: Δίδαξε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου και θεωρείται, μαζί με το Νικηφόρο Λύτρα, ο πρωτεργάτης της νεοελληνικής Tέχνης.
Δημήτριος Φιλιππότης (1839-1919), γλύπτης: Σπούδασε στη Ρώμη και δημιούργησε στην Αθήνα, συμβάλλοντας σημαντικά στην προαγωγή της γλυπτικής στην Ελλάδα.
Γιαννούλης Χαλεπάς (1854-1938), γλύπτης: Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου και στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Θεωρείται ο κορυφαίος Έλληνας γλύπτης και το όνομά του συνδέθηκε με την Κοιμωμένη του -γλυπτό εκπληκτικής ομορφιάς που βρίσκεται στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών και παριστά κόρη που κοιμάται τον αιώνιο ύπνο.

Πληροφοριακό υλικό:
• Τήνος, Λαϊκός πολιτισμός του Αλέκου Φλωράκη
• Οδηγός της Τήνου των Σ. και Α. Λαγουρού, εκδόσεις Τήνος, Αθήνα 1998
• Οδηγός Τήνος χθες και σήμερα, εκδόσεις Μιχάλη Τουμπή
• Τηνιακές ανταύγειες του Γεώργιου Αμιραλή
• Τήνος, το νησί της πίστης και της τέχνης
• Η Τηνιακή μαρμαρογλυπτική του Αλέκου Φλωράκη, έκδ. Επαρχείου Τήνου

Δήμος Τήνου