Πώς να δώσετε ένα αληθινό δώρο τα Χριστούγεννα

Αυτόν τον μήνα, οι περισσότεροι ψάχνουμε για το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα – ή, έστω, σε όσους έχουμε κοινωνική υποχρέωση – για τα Χριστούγεννα και τις γιορτές γενικότερα.

Πλέον, δεν είναι λίγοι όσοι σκέφτονται όλο και περισσότερο τι σημαίνει να κάνεις ένα καλό δώρο; Τι μπορώ να αγοράσω που δεν έχουν ήδη; Μπορώ να σκεφτώ κάτι που δεν έχει ήδη εμφανιστεί σε μια από τις αλγοριθμικά δημιουργημένες λίστες τους, που προτείνουν: «επειδή σας άρεσε αυτό, μπορεί να σας αρέσει…»; Τι είδους «ακαταστασία» μπορώ να προσθέσω στο μικρό διαμέρισμα κάποιου, που μπορεί να συναγωνιστεί την ακαταστασία που έχουν επιλέξει για τον εαυτό τους;

Μία χαρακτηριστική εργασία που δίδεται τακτικά στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής από τον Brandon Vaidyanathan, ο οποίος διδάσκει ένα μάθημα για την ομορφιά – τι είναι, τι σημαίνει, τι χρησιμεύει – είναι να στείλει τους μαθητές του σε μια γκαλερί τέχνης αναζητώντας ένα δώρο.

Να βρεις το δώρο που ταιριάζει στον άλλον

Οι μαθητές του Vaidyanathan – όπως οι περισσότεροι φοιτητές αυτής της ηλικίας – έχουν συνηθίσει να σκέφτονται τις δικές τους προτιμήσεις: τι τους αρέσει ή δεν τους αρέσει, τι τους εκπροσωπεί. Ο Vaidyanathan, όμως, τους χρεώνει να εντοπίσουν ένα ιδιαίτερα όμορφο έργο τέχνης, ενώ τονίζει ότι πρέπει να αναζητούν κάτι που να ταιριάζει στις δικές τους ιδέες για την ομορφιά, αλλά σε ιδέες που έχουν ακούσει να εκφράζει ένας από τους συμμαθητές τους. Ο στόχος είναι να βρεθεί ένα «δώρο» για αυτό τον συμμαθητή – να βρει ένα κομμάτι που θα ήθελε, να το φωτογραφίσει και να γράψει ένα γράμμα εξηγώντας γιατί το επέλεξε.

Η υπόθεση της αποστολής του Vaidyanathan – εμπνευσμένη από μια παρόμοια άσκηση που αναπτύχθηκε από τον συγγραφέα Chris Everett – είναι πως όταν δίνουμε προσοχή στην ομορφιά, όχι για χάρη μας, αλλά έχοντας στο μυαλό μας τα γούστα, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του άλλου, μπορούμε να δούμε πιο καθαρά το εν λόγω αντικείμενο.

Αφήστε τις διαδικτυακές αγορές και αφιερώστε χρόνο

Όταν βιώνουμε τον κόσμο ως δωρητές και όχι ως καταναλωτές, είναι ευκολότερο να δούμε τι είναι όμορφο ή τι έχει νόημα. Και αυτό που καθιστά σαφές η ανάθεση αυτή είναι ο βαθμός στον οποίο ένα καλό δώρο δεν αφορά μόνο στο ίδιο το αντικείμενο, αλλά και στον χρόνο που περάσαμε διασχίζοντας τον κόσμο έχοντας κάποιον άλλο στο μυαλό μας.

Φέτος, μπορείτε να δοκιμάσετε, για παράδειγμα, να μείνετε εκτός σύνδεσης στο διαδίκτυο ειδικά για τις γιορτινές σας αγορές. Και έτσι, να προκαλέσετε τον εαυτό σας, να κάνετε όλες τις γιορτινές σας αγορές προσωπικά, αποφεύγοντας τον καταιγισμό διαφημιστικών email, στοχευμένων διαφημίσεων και καταλόγων προϊόντων που απαιτούν συνεχώς την προσοχή σας.

Στην καλύτερη περίπτωση, η αναζήτηση δώρων αυτοπροσώπως είναι μία από τις λίγες μορφές κατανάλωσης που επιτρέπει τον αυθορμητισμό – και στη συνέχεια την οικειότητα.
Αυτή δεν είναι μια διαδικασία που μπορεί να βελτιστοποιηθεί. Είναι μια διαδικασία που εξαρτάται από το είδος της χαρούμενης έκπληξης που βιώνετε, όταν «πέφτετε» πάνω σε κάτι που σας θυμίζει κάποιον που αγαπάτε.

Τέτοιες χαρούμενες εκπλήξεις μπορεί να μοιάζουν με μια πράξη αντίστασης στην εικονική οικονομία, η οποία εμπορευματοποιεί τις επιθυμίες μας και μας υποβιβάζει σε ένα απρόσωπο προφίλ καταναλωτών.

Τα δώρα μάς λένε κάτι για το πώς μας βλέπουν οι άνθρωποι

Δώρα σαν αυτά είναι επίσης μια υπενθύμιση ότι, σε αυτούς που μας αγαπούν, δεν μπορούμε εύκολα να ισοπεδωθούμε ή να υποβιβαστούμε σε πρότυπα δαπανών ή δημογραφικά στοιχεία καταναλωτών. Το Διαδίκτυο μπορεί να γνωρίζει ότι είστε μια νέα γυναίκα, για παράδειγμα, που ξοδεύει πάρα πολλά χρήματα σε vintage ρούχα και, ως εκ τούτου, σας δελεάζει με ανάλογες διαφημίσεις για παπούτσια. Αλλά χρειάζεται ένας αγαπημένος φίλος, που θα ξέρει ότι θα θέλατε πολύ να συνδυάσετε αυτά τα παπούτσια με μια απλή πάνινη τσάντα με ένα ανόητο σχέδιο ενός… ρακούν.

Είναι, φυσικά, δυνατό να βρείτε περίεργα πράγματα στο Διαδίκτυο. Αλλά οι διαδικτυακές αγορές περιορίζουν τον αυθορμητισμό – αν και είναι πολύ καλές στο να μας δίνουν μια ψευδαίσθηση του τι θέλουμε.

Τα δώρα μάς λένε κάτι για το πώς μας βλέπουν οι άνθρωποι. Το καλό δώρο έχει να κάνει λιγότερο με ένα αντικείμενο, παρά με τον χρόνο και την εστίαση, τις ώρες που αφιερώνετε μέσα σε ένα βιβλιοπωλείο ή σε μια χριστουγεννιάτικη αγορά έχοντας κάποιον άλλο στο μυαλό σας. Είναι η παροχή προσοχής – αυτό που η φιλόσοφος Simone Weil κάποτε αποκαλούσε «η πιο σπάνια και αγνή μορφή γενναιοδωρίας».