Σε ολόκληρη την ΕΕ, η μετανάστευση είναι ένα από τα πιο διχαστικά θέματα στην πολιτική σήμερα. Η Γερμανία, μια χώρα που κάποτε ήταν γνωστή για την «Willkommenskultur» (πολιτισμός καλωσορίσματος), είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς αντιμετωπίζει πλέον τους πρόσφυγες.

Ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, δήλωσε πρόσφατα ότι οι Σύροι δεν έχουν πλέον «λόγους για άσυλο στη Γερμανία» και ότι θα ενθαρρύνονται να επιστρέψουν οικειοθελώς. Μερικοί θα μπορούσαν επίσης να απελαθούν στο εγγύς μέλλον.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι σκληρές προσεγγίσεις για τη μετανάστευση έχουν καλή απήχηση στο κοινό, αντανακλώντας μια ευρύτερη στροφή προς πιο αρνητικές συμπεριφορές για τη μετανάστευση.

Τι καθορίζει εάν οι άνθρωποι σε μια χώρα υποδοχής, όπως η Γερμανία, υποδέχονται ή απορρίπτουν τους πρόσφυγες; Μέσω ενός ερευνητικού πειράματος, το Conversation δοκίμασε πώς διάφοροι παράγοντες θα επηρέαζαν το αν οι συμμετέχοντες εκφράζουν ανησυχία για την ευημερία των προσφύγων ή τους θεωρούν απειλή.

Το πείραμα με τα διαφορετικά βίντεο προσφύγων

Η μελέτη σχεδιάστηκε για να αξιολογήσει τις επιπτώσεις διαφορετικών παραγόντων στη στάση των ανθρώπων απέναντι στους πρόσφυγες. Για παράδειγμα, εάν ένας συμμετέχων είχε ανθρωπιστικές αξίες (έχει δεσμευτεί να βοηθήσει συνανθρώπους που έχουν ανάγκη). Οι ερευνητές το μέτρησαν με βάση τις απαντήσεις τους σε ένα συχνά χρησιμοποιούμενο σύνολο τεσσάρων ερωτήσεων. Τα ανθρωπιστικά ζητήματα έχουν λάβει ελάχιστη προσοχή σε προηγούμενες μελέτες σε αυτό τον τομέα, όπως επισημαίνεται.

Μέτρησαν επίσης εάν οι απόψεις των ανθρώπων άλλαξαν ανάλογα με τον αριθμό των αντιξοοτήτων που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες (όπως το αν διέφευγαν από τον πόλεμο) και τα προσωπικά χαρακτηριστικά τους – την ηλικία και το φύλο τους και το αν ήταν μέλη οικογενειών.

Ερεύνησαν περισσότερους από 2.000 συμμετέχοντες το 2023, χρησιμοποιώντας τέσσερα σύντομα βίντεο επαγγελματικής παραγωγής για Σύρους πρόσφυγες σε τουρκικούς καταυλισμούς.

Ορισμένοι συμμετέχοντες παρακολούθησαν ένα βίντεο ελέγχου, το οποίο παρείχε μόνο κάποιες βασικές πληροφορίες. Άλλοι παρακολούθησαν ένα από τα τέσσερα βίντεο: δύο τόνισαν την ανθρωπιστική κατάσταση των Σύριων προσφύγων σε καταυλισμούς προσφύγων στην Τουρκία, οι άλλοι δύο τόνισαν τις προκλήσεις που μπορεί να συνεπάγεται η μετανάστευση αυτών των προσφύγων για τη γερμανική κοινωνία.

Ένα από τα βίντεο με το «ανθρωπιστικό μήνυμα» και ένα από τα βίντεο με τα «μηνύματα απειλής» επικεντρώθηκε σε οικογένειες με μικρά παιδιά μεταξύ των προσφύγων. Οι άλλοι δύο ανέδειξαν νεαρούς πρόσφυγες. Αφού παρακολούθησαν τα βίντεο, τους ρώτησαν σχετικά με τις απόψεις και τις ανησυχίες τους για τους πρόσφυγες.

Ανθρωπιστική συμπόνια

Κατά μέσο όρο, οι ερωτηθέντες έδειξαν ένα μέτριο επίπεδο ανησυχίας για την ευημερία των Σύρων προσφύγων. Ανησυχούσαν κάπως περισσότερο για τον αντίκτυπο στο σύστημα πρόνοιας, την ασφάλεια και την πολιτιστική ζωή της Γερμανίας. Οι φόβοι ότι οι πρόσφυγες μπορεί να αφαιρέσουν θέσεις εργασίας από τους Γερμανούς πολίτες ήταν λιγότερο συχνοί.

Εντοπίσθηκε μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του πόσο ανθρωπιστής είναι κάποιος γενικά και της συμπόνιας που εξέφρασε προς τους πρόσφυγες. Διαπιστώιθηκε επίσης ότι η έκθεση σε σύντομα βίντεο που υπογράμμιζαν την ανθρωπιστική κατάσταση των προσφύγων έκανε τους συμμετέχοντες να νοιάζονται πολύ περισσότερο για τις πτυχές της ευημερίας των προσφύγων, σε σύγκριση με εκείνους που είδαν μόνο το βίντεο ελέγχου.

Επιπλέον, δόθηκε στους συμμετέχοντες η δυνατότητα να υπογράψουν αναφορές υπέρ των προσφύγων στο πλαίσιο της έρευνας. Μόνο το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων υπέγραψε συνολικά μια αναφορά, που ζητούσε αυξημένη χρηματοδότηση για Σύρους πρόσφυγες στο εξωτερικό. Ένα ακόμη μικρότερο ποσοστό υποστήριξε μια αίτηση για περισσότερες αφίξεις Σύρων στη Γερμανία. Ωστόσο, η ανάδειξη της ανθρωπιστικής δυστυχίας των προσφύγων αύξησε σε μεγάλο βαθμό το ποσοστό των ερωτηθέντων που τάχθηκαν υπέρ της μεγαλύτερης υποστήριξης για τους πρόσφυγες στο εξωτερικό.

Τα όρια αυτού του είδους των μηνυμάτων ήταν επίσης εμφανή. Η παρακολούθηση των ανθρωπιστικών βίντεο δεν μείωσε τους φόβους που σχετίζονται με τη μετανάστευση, ούτε αύξησε την αποδοχή για την είσοδο προσφύγων στη χώρα.

Πώς βλέπουν τους πρόσφυγες αριστεροί και δεξιοί

Όσοι παρακολούθησαν βίντεο νεαρών ανδρών προσφύγων ήταν πολύ λιγότερο πιθανό να υποστηρίξουν την είσοδο περισσότερων προσφύγων στη χώρα. Τα δεδομένα της έρευνας υποδηλώνουν ότι αυτό πιθανότατα οφείλεται σε αυξημένες ανησυχίες για αρνητικές πολιτιστικές επιπτώσεις μεταξύ εκείνων που είδαν ένα βίντεο με νεαρούς πρόσφυγες, παρά σε οικονομικές ανησυχίες ή στους συμμετέχοντες που αισθάνονται σωματικά απειλούμενοι.

Αυτοί που είδαν βίντεο που υπογράμμιζαν τις οικογένειες ανησυχούσαν περισσότερο για την ασφάλεια των προσφύγων. Ωστόσο, εξέφρασαν επίσης μεγαλύτερες ανησυχίες ότι οι πρόσφυγες μπορεί να αποτελούν βάρος για το κράτος πρόνοιας της χώρας τους.

Τα βίντεο δεν επηρέασαν εξίσου όλους τους ερωτηθέντες. Για παράδειγμα, μεταξύ των πολιτών που αναγνωρίστηκαν ως πολιτικά αριστεροί, η θέαση ενός βίντεο με ένα ανθρωπιστικό μήνυμα συσχετίστηκε με λιγότερες πολιτισμικές ανησυχίες για τη μετανάστευση, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Για τους δεξιούς ερωτηθέντες, παρατηρήθηκε το αντίθετο: η θέαση ενός από τα ανθρωπιστικά βίντεο συνδέθηκε με περισσότερες ανησυχίες.

Επιπλέον, ήταν αξιοσημείωτο το πόσο διαφορετικά αντέδρασαν οι Ανατολικογερμανοί και οι Δυτικογερμανοί στο πείραμα αυτό. Η πολιτική κληρονομιά της Ανατολικής Γερμανίας – της περιοχής που ήταν η σοσιαλιστική αυταρχική Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (GDR) μέχρι το 1990 – είναι σημαντική για την εξήγηση των επίμονων διαφορών μεταξύ των πληθυσμών της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας. Έχει αποδειχθεί ότι οι Ανατολικογερμανοί και οι Δυτικογερμανοί διαφέρουν ως προς τις αξίες, τις προτιμήσεις και την εκλογική τους συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης στο αντιμεταναστευτικό, ακροδεξιό κόμμα AfD.

Η διαφορά μεταξύ Ανατολικογερμανών και Δυτικογερμανών

Αν και ήταν παρόμοια στην αρχή, διαπιστώθηκε ότι η έκθεση στα τέσσερα βίντεο επηρέασε τις απόψεις των Ανατολικογερμανών πιο αρνητικά από εκείνες των Δυτικογερμανών, ανεξάρτητα από το ακριβές μήνυμα ή την ομάδα προσφύγων που τόνισε το βίντεο. Για παράδειγμα, η εστίαση στις οικογένειες προσφύγων αύξησε σε μεγάλο βαθμό το μερίδιο των Δυτικογερμανών που υποστήριξαν την αυξανόμενη υποστήριξη για τους πρόσφυγες στο εξωτερικό. Μεταξύ των Ανατολικογερμανών, όμως, είχε αν μη τι άλλο το αντίστροφο αποτέλεσμα.

Ήταν αξιοσημείωτο το πόσο διαφορετικά αντέδρασαν αυτοί οι πληθυσμοί στο ίδιο μήνυμα. Οι αντιδράσεις τους αποκλίνουν πιο έντονα από οποιοδήποτε άλλο χάσμα, όπως η ηλικία ή η εκπαίδευση.

Συνολικά, τα αποτελέσματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι οι απόψεις των ανθρώπων για τη μετανάστευση είναι πιο περίπλοκες από μια απλή διαίρεση υπέρ της αντιμεταναστευτικής πολιτικής. Το εάν ένα πολιτικό μήνυμα είναι αποτελεσματικό ή όχι – δηλαδή αν αλλάζει τη γνώμη – εξαρτάται από το πλαίσιο του ίδιου του μηνύματος, καθώς και από τις απόψεις και τις αξίες των ανθρώπων που λαμβάνουν αυτό το μήνυμα.

Ειδήσεις Σήμερα: