Πριν από 67 ολόκληρα χρόνια, στις 19 Νοεμβρίου 1958, φονεύτηκε από βρετανικές δυνάμεις στο χωριό Κάτω Δίκωμο (τόπο καταγωγής του αειμνήστου Δημήτρη Χριστόφια) της επαρχίας Κερύνειας ο μαχητής της ΕΟΚΑ (Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών) Κυριάκος Μάτσης.


Μετά τον Γρηγόρη Αυξεντίου, τον Μιχαλάκη Καραολή, τον Ανδρέα Δημητρίου, τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, αλλά και τους τέσσερις ήρωες της ΕΟΚΑ (Ανδρέας Κάρυος, Ηλίας Παπακυριακού, Φώτης Πίττας και Χρήστος Σαμάρας) που έπεσαν υπέρ πατρίδος στο Λιοπέτρι («Μάχη του Αχυρώνα»), ο Μάτσης, με τη θυσία του στο βωμό της κυπριακής ανεξαρτησίας, κατάφερε να γράψει κι εκείνος το όνομά του στις δέλτους της ελληνικής ιστορίας.


«ΤΟ ΒΗΜΑ», 22.11.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο γεωπόνος Κυριάκος Μάτσης, ηγετικό στέλεχος της ΕΟΚΑ του συνταγματάρχη Γεωργίου Γρίβα (Διγενή), είχε επικηρυχθεί από τους Βρετανούς αντί 500 λιρών.


Στο πλαίσιο επιχείρησης εντοπισμού και εξουδετέρωσης του μαχητή της ΕΟΚΑ, στρατιωτικές δυνάμεις του αποικιακού καθεστώτος κατόρθωσαν να ανακαλύψουν το κρησφύγετό του εντός μιας μικρής οικίας στο χωριό Κάτω Δίκωμο της βόρειας Κύπρου.


Εντός της κρύπτης αυτής βρίσκονταν οπλισμένοι ο Μάτσης και δύο συναγωνιστές του.

Οι Βρετανοί έλαβαν θέσεις μάχης έξω από την οικία και διέταξαν τους κυπρίους αγωνιστές να παραδοθούν.

Οι δύο σύντροφοι του Μάτση, ο Ανδρέας Σοφιόπουλος και ο Κώστας Χριστοδούλου, εξήλθαν από την κρύπτη με τα χέρια ψηλά και συνελήφθησαν.


Στο κρατητήριο

Ο ίδιος ο Μάτσης αρνήθηκε να παραδοθεί, και τότε οι Βρετανοί προέβησαν στη ρίψη μιας χειροβομβίδας δακρυγόνου εντός της κρύπτης.

Αφού ακολούθησε η ρίψη δύο ακόμα χειροβομβίδων από βρετανικά χέρια, οι διώκτες του Μάτση εισήλθαν στην κρύπτη του, όπου αντίκρισαν το κατατεμαχισμένο σώμα του, δύο υποπολυβόλα και πυρομαχικά.


Μετά την εξέταση του χώρου της κρυψώνας από τους αρμοδίους του αποικιακού καθεστώτος το άψυχο σώμα του Μάτση μεταφέρθηκε στο νεκροτομείο του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας.


Ο τόπος της θυσίας

Εκεί πραγματοποιήθηκε την επομένη η αναγνώριση της σορού του κυπρίου αγωνιστή από τον πατέρα του, Χριστοφή Μάτση, καθώς και η μεταθανάτια εξέταση (νεκροψία και νεκροτομή) της σορού του Μάτση από βρετανό γιατρό, ο οποίος σημείωσε ως αιτία θανάτου του δύο τραύματα από σφαίρες στο κεφάλι του.

Αν και σε επίσημο βρετανικό ερευνητικό πόρισμα γίνεται λόγος για αυτοχειρία προ της ρίψης των χειροβομβίδων, η σαφώς επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι ο ήδη βαρύτατα τραυματισμένος από τις βρετανικές χειροβομβίδες Μάτσης εβλήθη δύο φορές από άτομο ή άτομα που εισήλθαν στην κρύπτη μετά τη ρίψη των χειροβομβίδων αυτών.


Τη μεθεπομένη του θανάτου του Μάτση, Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 1958, «Το Βήμα» και «Τα Νέα» τίμησαν τον πεσόντα με τον αρμόζοντα τρόπο (είχε προηγηθεί ασφαλώς την προτεραία η ειδησεογραφική κάλυψη του τραγικού συμβάντος από τις δύο ιστορικές εφημερίδες του ΔΟΛ). Τα κείμενά τους, ευσύνοπτα και μεστά νοημάτων, ήταν τα ακόλουθα:


Ένας νέος ήρως του Κυπριακού αγώνος έπεσε προχθές εις το χωρίον Δίκωμο, μαχόμενος μέχρι της τελευταίας του πνοής και βέβαιος ων περί του θανάτου του, διά να μη παραδοθή εις τον αντίπαλον, ο Κυριάκος Μάτσης, αντάξιος του Αυξεντίου, όστις έπεσε προ έτους περίπου υπό αναλόγους περιστάσεις. Ό,τι γνωρίζομεν επί του παρόντος περί του θανάτου του Μάτση προέρχεται από την Αγγλικήν ανακοίνωσιν, που εξεδόθη μετά τον φόνον του ήρωος. Και αυτή λέγει ότι επί δεκαπενθήμερον ο Μάτσης και οι συμπολεμισταί του κατεδιώκοντο, προδοθέντες από πληροφορίας που εδόθησαν εις τους Άγγλους, και διέφευγαν από χωρίου εις χωρίον και από καταφυγίου εις καταφύγιον, έως την ώραν που το τελευταίον των καταφύγιον ανεκαλύφθη εις μίαν καλύβην του Δικώμου. Εκεί ο Μάτσης και οι σύντροφοί του εκλήθησαν να παραδοθούν. Ο αρχηγός έστειλε τους άλλους —γίνεται λόγος περί δύο— και παρεδόθησαν, θεωρήσας και την ιδικήν των θυσίαν περιττήν. Αλλά ο ίδιος εδήλωσεν ότι δεν θα εξήρχετο από την κρύπτην του παρά μόνον μαχόμενος, οπότε οι Άγγλοι τού επετέθησαν με χειροβομβίδας και όλα τα άλλα όπλα που διέθεταν. Ο Κυριάκος Μάτσης έπεσε, αλλά με τον θάνατόν του ανενέωσε ένα παλαιόν όσον και ωραίον Ελληνικόν παράδειγμα γενναίας πράγματι ΗΡΩΙΚΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ. Έσπευσεν εθελουσίως σχεδόν προς τον θάνατον διά να μην εξευτελίση τον αγώνα της Κύπρου και τον ιδικόν του με μίαν παράδοσιν εξευτελιστικήν, εφόσον το δίκαιον του αιχμαλώτου δεν επρόκειτο να του αναγνωρισθή. Ο Κυριάκος Μάτσης ετίμησε με τον θάνατόν του την Ελληνικήν ιστορίαν. Και χάρις εις την θυσίαν την ιδικήν του και των ομοίων του, η Κύπρος θα ελευθερωθή.

(«Το Βήμα»)


«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.11.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εις τα τόσα ολοκαυτώματα και τας πράξεις ηρωισμού που υπερβαίνουν το ανθρώπινον μέτρον και των οποίων το αποκλειστικόν προνόμιον έχει η Φυλή των Ελλήνων, προσετέθη προχθές η ηρωική θυσία του Κυριάκου Μάτση, στελέχους της ΕΟΚΑ, ο οποίος εφονεύθη μαχόμενος όπως ο θρυλικός Αυξεντίου και οι μαχηταί της αγροικίας του Λιόπετρι. Όχι λύπην, αλλά μόνον υπερηφάνειαν αισθάνεται το Ελληνικόν Έθνος ολόκληρον διά τον θάνατον του Μάτση. Διότι υπάρχουν θάνατοι που η συμβολική των αξία, αι συνέπειαί των και η απήχησίς των είναι τοιαύται ώστε να τους καθιστούν αξιωτέρους και γονιμωτέρους από την ζωήν. Ο θάνατος του Κυριάκου Μάτση καθίσταται ένα ακόμη σύμβολον και μία ακόμη πηγή εμπνεύσεως διά τους μαχομένους αδελφούς μας της μαρτυρικής μεγαλονήσου εις τον ιερόν αγώνα των διά την αποτίναξιν του ξένου ζυγού. Θα χαλυβδώση ακόμη περισσότερον τας ψυχάς των αγωνιστών της Κυπριακής Ελευθερίας και θα τους ενισχύση εις την απόφασίν των να συνεχίσουν τον αγώνα των μέχρι της δικαιώσεως και του οσίου τέρματός του. Με την εξόντωσιν του Κυριάκου Μάτση οι Άγγλοι αποικιοκράται δεν κατήγαγον νίκην. Υπέστησαν μίαν ακόμη ήτταν. Διότι, όπως ετονίσαμεν ανωτέρω, αι συνέπειαι δεν θα είναι υπέρ αυτών αλλά εις βάρος των. Επί πλέον, η αγέρωχος στάσις του Κυπρίου πατριώτου έδωσεν εις τους Βρεττανούς να εννοήσουν ότι δεν δύνανται να ελπίζουν καμμίαν συνθηκολόγησιν και καμμίαν κάμψιν του Κυπριακού απελευθερωτικού κινήματος, όσας βαναυσότητας και αν διαπράξουν και όσους στρατηγούς και στρατάρχας και αν κινητοποιήσουν εναντίον της δρακός των Κυπρίων αγωνιστών. Θα υποστούν τον αμείλικτον πόλεμον της ΕΟΚΑ μέχρις ότου εγκαταλείψουν τα άνομα και επαίσχυντα σχέδιά των.

(«Τα Νέα»)


«ΤΑ ΝΕΑ», 21.11.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ειδήσεις Σήμερα: