Μία υπόθεση που θυμίζει αστυνομικό μυθιστόρημα απασχολεί τις τελευταίες ημέρες τις αρχές της Αργεντινής και την καλλιτεχνική κοινότητα της Ευρώπης: ένας πίνακας που είχε κλαπεί από τους Ναζί πριν από οκτώ δεκαετίες εμφανίστηκε απροσδόκητα σε αγγελία μεσιτικού γραφείου κοντά στο Μπουένος Άιρες – και στη συνέχεια εξαφανίστηκε εκ νέου, σύμφωνα με το BBC.

Ο πίνακας Πορτρέτο μιας Κυρίας του Ιταλού ζωγράφου του ύστερου μπαρόκ Φρα Γκαλγκάριο (Γκιουζέπε Γκισλάντι), που απεικονίζει την Κοντέσα Colleoni, είχε κατασχεθεί από τη συλλογή του Ολλανδού εμπόρου τέχνης Ζακ Γκούντστικερ. Ο Γκούντστικερ πέθανε το 1940, λίγο μετά τη γερμανική εισβολή στην Ολλανδία, και η τεράστια συλλογή του – πάνω από 1.200 έργα – πέρασε βίαια στα χέρια των Ναζί. Πολλά εξ αυτών κατέληξαν στο προσωπικό «μουσείο» του Χέρμαν Γκέρινγκ, κορυφαίου στελέχους του Τρίτου Ράιχ.

Η αποκαλυπτική διαφήμιση και η εξαφάνιση

Για δεκαετίες, η τύχη του συγκεκριμένου έργου παρέμενε μυστήριο – ώσπου μια έρευνα της ολλανδικής εφημερίδας Algemeen Dagblad (AD) αποκάλυψε ότι ο πίνακας εμφανιζόταν σε φωτογραφίες από αγγελία πώλησης ακινήτου στην Αργεντινή. Το σπίτι ανήκε σε μία από τις κόρες του Φρίντριχ Κάντγκιεν, αξιωματικού των SS και οικονομικού συνεργάτη του Γκέρινγκ, που είχε διαφύγει στη Λατινική Αμερική το 1945 και στη συνέχεια έγινε επιτυχημένος επιχειρηματίας στο Μπουένος Άιρες.

Στις φωτογραφίες της αγγελίας, ο πίνακας φαινόταν να δεσπόζει πάνω από έναν καναπέ στο σαλόνι του σπιτιού. Ωστόσο, όταν οι αστυνομικές αρχές έκαναν έφοδο στο ακίνητο αυτή την εβδομάδα, ο πίνακας είχε εξαφανιστεί. Όπως αποκάλυψε ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας Κάρλος Μαρτίνες, οι ερευνητές δεν βρήκαν το έργο, αλλά κατέσχεσαν δύο όπλα. «Το αντιμετωπίζουμε ως υπόθεση συγκάλυψης λαθρεμπορίου», ανέφερε ο εισαγγελέας, σύμφωνα με την αργεντίνικη εφημερίδα Clarin.

«Το αντιμετωπίζουμε ως υπόθεση συγκάλυψης λαθρεμπορίου»

Η ίδια εφημερίδα σημείωσε ότι το σαλόνι είχε αναδιαμορφωθεί: τα έπιπλα είχαν αλλάξει θέση και στη θέση του πορτρέτου κρεμόταν πλέον ένα μεγάλο υφαντό με άλογα και σκηνές φύσης. Ο δημοσιογράφος Πίτερ Σχάουτεν, που παρακολούθησε την υπόθεση για λογαριασμό της AD, δήλωσε ότι υπάρχουν ενδείξεις πως ο πίνακας απομακρύνθηκε αμέσως μετά τη δημοσιότητα που πήρε το θέμα.

Το μυστήριο δεν σταματά εκεί. Σύμφωνα με την έρευνα της AD, ένα άλλο έργο που θεωρείται λεηλατημένο – μια νεκρή φύση με λουλούδια του Ολλανδού ζωγράφου Άμπραχαμ Μινιόν – εμφανίστηκε σε φωτογραφία σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης μίας από τις αδελφές Κάντγκιεν. Όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους, εκείνη απάντησε ότι δεν γνωρίζει «για ποιον πίνακα μιλούν».

Οι κληρονόμοι του Ζακ Γκούντστικερ δηλώνουν αποφασισμένοι να διεκδικήσουν όλα τα έργα που ανήκαν στη συλλογή του. Η μοναδική επιζήσασα κληρονόμος, η νύφη του Μάρεϊ φον Ζάχερ, υπογράμμισε: «Η οικογένειά μας έχει στόχο να επιστρέψει κάθε έργο που εκλάπη από τη συλλογή του Ζακ και να αποκαταστήσει την κληρονομιά του». Ήδη από το 2006 έχει ανακτήσει 202 έργα, αλλά πολλά παραμένουν χαμένα.

Η υπόθεση αναζωπυρώνει το διαρκές ζήτημα της τέχνης που λεηλατήθηκε από το ναζιστικό καθεστώς και βρίσκεται διασκορπισμένη σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία σε όλο τον κόσμο. Παρά τις δεκαετίες που έχουν περάσει, η μάχη για την επιστροφή των έργων στους νόμιμους κατόχους συνεχίζεται, συχνά μέσα από πολύχρονες δικαστικές διαμάχες.

Η εξαφάνιση του Πορτρέτο μιας Κυρίας από το σπίτι στο Μπουένος Άιρες δείχνει πόσο δύσκολη παραμένει η ανεύρεση και η επιστροφή των έργων αυτών. Σύμφωνα με το BBC, για την ώρα, οι αρχές της Αργεντινής ερευνούν αν το έργο έχει μεταφερθεί σε άλλη τοποθεσία ή αν βρίσκεται ήδη σε χέρια εμπόρων τέχνης στη μαύρη αγορά. Όμως, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, κάθε φορά που ένα τέτοιο έργο έρχεται στο φως, έστω και για λίγο, αυξάνονται οι πιθανότητες να εντοπιστεί και να επιστραφεί.

Σε κάθε περίπτωση, η ιστορία αυτή αποδεικνύει ότι τα φαντάσματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εξακολουθούν να πλανώνται πάνω από την αγορά τέχνης – και πως ακόμη και μια απλή αγγελία ακινήτου μπορεί να αποκαλύψει μυστικά που κρύβονταν επί οκτώ δεκαετίες.

Ειδήσεις Σήμερα: