«Τα δακρυγόνα μαζί τα φάγαμε»: Λουκάνικος, ο σκύλος-σύμβολο των διαδηλώσεων στην Ελλάδα της κρίσης, γαβγίζει για πάντα

Ο Λουκάνικος ήταν πάντα εκεί. Ο σκύλος διάδοχος του Κανέλλου έγινε γκραφίτι, τραγούδι, πρωτοσέλιδο σε ελληνικό και ξένο Τύπο, ανάμνηση και σύμβολο κατά της λιτότητας και της βίας.

Τον Δεκέμβριο του 2011 το περιοδικό BHMagazino, ένθετο στο ΒΗΜΑ της Κυριακής, είχε φιλοξενήσει τον Λουκάνικο στο εξώφυλλό του.

Στο άρθρο-αφιέρωμα σε αυτό το παράδοξο «πρόσωπο της χρονιάς» ο Δημήτρης Θεοδωρόπουλος έγραφε:

«Γύρω από τον λαιμό του έχει γραμμένο σε μια μεταλλική ταυτότητα έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου, το όνομά του και τίποτε άλλο. Δεν είναι άστεγος, αν και προτιμά να ζει μια ρέμπελη ζωή. Έχει σπίτι κοντά στα Εξάρχεια, το σπίτι του κύριου Αχιλλέα, ενός συνταξιούχου Αθηναίου με αγάπη στα αδέσποτα αυτής της περίεργης πόλης.

Εκεί κοντά μεγάλωσε, εκεί ανδρώθηκε (προτού στειρωθεί) μέχρι να καταλάβει πως ο προορισμός του είναι ο κόσμος, η φασαρία, η μάχη και η διασημότητα. Μέχρι να αρχίσει να αλητεύει στην πλατεία Συντάγματος και – όπως όλοι οι σωστοί κινηματογραφικοί επαναστάτες – να αποκτήσει και ψευδώνυμο:Λουκάνικος, γνωστός διεθνώς ως riot dog. Κατά κόσμον, Θοδωρής.

Όλα ξεκίνησαν το 2008. Ο Θοδωρής ήταν τριών, η πόλη παλλόταν από τις πρώτες της έντονες αστικές μάχες και ο μικρός σκύλος έβρισκε την αλήθεια του. Το παρατσούκλι  Λουκάνικος ήρθε αργότερα.

‘Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για την έμπνευση των νονών, η αγάπη του για τα αλλαντικά είναι αταβιστική’ εξηγεί ο περήφανος πατέρας. Τις Κυριακές, όλες τις Κυριακές, η Βενετία, μια κοπέλα που αγαπάει τα ζώα, αναλαμβάνει να τον ταΐσει: ‘Με συμπαθεί, αλλά όταν έρχομαι με το μηχανάκι του φίλου μου και φοράμε άσπρα κράνη, συνήθως μας γρυλίζει απειλητικά μέχρι να τα βγάλουμε’» έγραφε το άρθρο.

Μαζί του ασχολήθηκαν το BBC, το CNN, το Al Jazeera. Έγινε εξώφυλλο σε δεκάδες περιοδικά ανά τον κόσμο, έγινε τραγούδι, έγινε θρύλος των social media. H… καταξίωση ήρθε όταν το περίφημο αμερικανικό περιοδικό Τime τον ενέταξε στις 100 προσωπικότητες της χρονιάς του 2011.

Με μουσικό χαλί το Ι Predict a Riot των Kaiser Chiefs το BBC έκανε ένα βίντεο αφιέρωμα στο Λουκάνικο, «τον σκύλο που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της δράσης».

Σε αυτό ο Λουκάνικος ήταν αντιμέτωπος με τις αστυνομικές δυνάμεις πάντα, αφοσιωμένος, στο πλευρό των διαδηλωτών στην Ελλάδα της κρίσης, στους καιρούς που η Αθήνα έζησε την οργή μετά τον άδικο θάνατου του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Τότε ο Λουκάνικος ξεκίνησε την πορεία του, για να συνεχίσει μετά με επιμονή. Στο πλευρό όλων όσοι κατέβηκαν στους δρόμους για τη δικαιοσύνη.

«Ένας αφοσιωμένος διαδηλωτής βρισκόταν στην πρώτη γραμμή όταν η ελληνική αστυνομία εκτόξευε δακρυγόνα κατά των διαδηλωτών έξω από τη Βουλή την Τετάρτη.  σκύλος, που πιστεύεται ότι είναι ένα αδέσποτο με το όνομα Λουκάνικος [Sausage], βρίσκεται στο κέντρο της δράσης εδώ και χρόνια. Εδώ είναι μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες στιγμές που συγκέντρωσε το Newsnight [εκπομπή του BBC]» ανέφερε το σύντομο κείμενο κάτω από το  viral βίντεο του BBC.

O Λουκάνικος έγινε έμπνευση, η φήμη του πέρασε τον Ατλαντικό, έγινε αναφορά στο Time και τραγούδι από τον David Rovics, μουσικό, ακτιβιστή και όπως σημειώνει ο ίδιος στην ιστοσελίδα του «από νωρίς υποστηρικτής των λαϊκιστικών καθεστώτων». Ο Rovics εμπνεύστηκε από τον αγωνιστή των λαικών δικαιωμάτων γράφοντας το τραγούδι Riot Dog, τον δικό του ύμνο στο γενναίο σκυλί-αντιεξουσιαστή μέσα στην καταιγίδα της Ελλάδας στην πιο βάναυση οικονομική κρίση που αντιμετώπισε πρόσφατα.

«Το όνομά μου είναι Λουκάνικος»

Το 2012, η freelancer δημοσιογράφος Samantha Marshall έδωσε φωνή σε ανάρτηση της στο Λουκάνικο, γράφοντας όσα θα έλεγε αν μπορούσε να μιλήσει:

«Το όνομά μου είναι Λουκάνικος, όνομα που παραπέμπει στα νόστιμα ελληνικά αλλαντικά παρασκευασμένα από χοιρινό και αρνί που είναι ένα από τα αγαπημένα σνακ μου. Από το 2006, έχω επισημανθεί επισήμως από το δήμο Αθηναίων ως αδέσποτο σκυλί με αριθμό 1842.

Από τότε που ήμουν κουτάβι, ζούσα στο κέντρο της Αθήνας. Είχα μια καλή ζωή μέχρι τώρα. Σε σύγκριση με άλλες χώρες, η πολιτική της Ελλάδας προς τα αδέσποτα ζώα, όπως εγώ, έχει προοδεύσει αρκετά…η ελληνική κυβέρνηση αναλαμβάνει τον καθαρισμό μας, δίνοντάς μας περιλαίμια και πληρώνει για το σύνολο των εμβολίων μας και της υγειονομικής μας περίθαλψης. Μας δίνει και τροφή! Λατρεύω τα τρόφιμα.

Φυσικά, δεν μου αρέσει ό, τι κάνει η κυβέρνηση. Ένα πράγμα π.χ που δεν μου αρέσει είναι το μικροτσίπ κάτω από το δέρμα μου. Είναι πάρα πολύ Big Brother.

Βέβαια οι υπάλληλοι μπορούν να βρουν που είμαι και υπάρχει και αριθμός στην ετικέτα μου ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να καλέσουν εάν είμαι σε μπελάδες. Το όλο όμως θέμα παρακολούθησης έρχεται σε αντίθεση με τα πιστεύω μου ως ένα ελεύθερο πνεύμα. Και ας μην ξεχνάμε τη μεγαλύτερη προσβολή όλων. Έχοντας στειρωθεί πραγματικά μειώνεται η ήδη μικρή λίστα των απολαύσεων μου.

Ξαφνικά το περασμένο καλοκαίρι η διάθεση τα βράδια άρχισε να αλλάζει και τάραξε την ησυχία μου στις μαρμάρινες πλάκες της πλατείας Συντάγματος. Η ζωή στους δρόμους ζωντάνεψε με περίεργες ταραχές και διαμαρτυρίες. Οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν για μέτρα λιτότητας, κάτι που δεν θα άρεσε ούτε σε μένα, ούτε στους 2.000 ακόμη αδέσποτους φίλους μου, εάν η κυβέρνηση αποφάσιζε να περικόψει και το δικό μας πρόγραμμα.

Είχα προσέξει ότι τα σνακ που μου έδιναν οι άνθρωποι ήταν λιγότερα πια. Εκεί που είχα εγγυημένο ένα νόστιμο γεύμα από όσα είχαν μείνει από ένα γεύμα με σουβλάκια, είδα πολλές επιχειρήσεις να κλείνουν ή να έχουν πολύ λιγότερη δουλειά. Τα ‘tips’ μου ήταν μικρότερα από ότι στο παρελθόν. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται πίκρα και είναι κατατρεγμένοι έχουν ελάχιστη διάθεση να σου ρίξουν ένα κόκαλο ή μια φέτα σε ένα αδέσποτο όπως εγώ.

Πολλοί από τους διαδηλωτές ήταν ατημέλητοι, όπως εγώ και, όταν πήγαινα να τους μιλήσω είχαν πάντα μια φιλική λέξη να μου πουν, ή ένα χάδι ή ένα σνακ.. Σε ό, τι με αφορά ήταν καλοί άνθρωποι. Γι αυτό και εγώ όποτε με χρειάστηκαν ήμουν εκεί.

Οι συγκρούσεις του Ιουνίου του 2011 ήταν κάτι που δεν είχα δει ποτέ στη σκυλίσια ζωή μου. Στην αρχή, ήταν σαν μια γιορτή, με μουσική, χορό και πικ νικ. Οι διαμαρτυρόμενοι άνθρωποι ήταν θυμωμένοι για κάτι, αλλά τουλάχιστον ήταν σε καλή διάθεση μεταξύ τους, κουβέντιαζαν και μου έριχναν ένα σνακ.

Σύντομα ο κόσμος αυξήθηκε έως ότου υπήρχαν χιλιάδες άνθρωποι στην πλατεία και τα ΜΑΤ εμφανίστηκαν με πλήρη εξάρτυση. Κρατούσαν ραβδιά και τα χρησιμοποίησαν, όχι μόνο μια φορά.

Δεν έχω κάτι εναντίον των μπάτσων. Όταν είναι εκτός υπηρεσίας είναι ακριβώς όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι αλλά επέλεξα την πλευρά των διαδηλωτών. Κάποιες στιγμές τα ΜΑΤ κινούνταν εναντίον των διαδηλωτών που το μόνο αμυντικό τους όπλο ήταν να ενώσουν τα χέρια τους και να σχηματίσουν μια συμπαγή ανθρώπινη μάζα.

Υπήρχαν αρκετά μέτρα κενού μεταξύ των δυο ομάδων και είχα το χώρο να πηγαίνω μπροστά και πίσω και να δαγκώνω τους αστυνομικούς. Κανείς δεν τολμούσε να αγγίξει το Λουκάνικο!

Οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα και εγώ συμφωνούσα:

‘Όχι, στο νέο μνημόνιο!’

ΓΑΒ!

‘Δεν πληρώνω!’

ΓΑΒ! ΓΑΒ!

‘Μας ήπιατε το αίμα!’

ΓΑΒ!

Μαζί, μεταφέραμε ένα ισχυρό μήνυμα.

Ξαφνικά, οι άνδρες με τις μάσκες έριξαν κάτι στο πλήθος που απελευθερώνει πολύ καπνό. Αυτό έφερνε φτάρνισμα αλλά το νέφος ήταν πάνω από εμένα, οπότε ήμουν οκ. Οι φίλοι μου πνίγονταν και τα μάτια τους έκαιγαν. Αν οι φτωχοί άνθρωποι είχαν μάθει να περπατάνε στα τέσσερα όπως εγώ, θα μπορούσαν να είχαν αποφύγει αυτή την πνιγηρή κατάσταση.

Κάποια πράγματα φαίνεται τώρα να έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Όχι, ότι άνοιξαν και πάλι τα μαγαζιά που είχαν κλείσει αλλά οι άνθρωποι φαίνονται πιο σίγουροι με κάποιο τρόπο. Και αυτοί μου φέρονται σα να είμαι εθνικός ήρωας. Ποτέ δεν έχω ξαναζητιανέψει ή ψάξει στα απορρίμματα όπως συνήθιζα να κάνω. Είναι σα να έχω γίνει ο αγαπημένος των ανθρώπων της Αθήνας.

Δεν είμαι σίγουρος τι ακριβώς έχουν καταφέρει αυτοί οι άνθρωποι που διαμαρτύρονταν στις πλατείες. Ξέρω όμως, ότι μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται είναι να γαυγίζετε για να διεκδικήσετε κάτι και να το πάρετε. Είτε είστε σκύλος είτε άνθρωπος έρχεται κάποια στιγμή που πρέπει να ακουστείτε».

Ωραίες ουρές

Ο Λουκάνικος, που ήταν γέννημα θρέμμα Εξαρχειώτης, μεγάλωσε στο τρίγωνο Μεσολογγίου, Ναυαρίνου και Χαριλάου Τρικούπη. Η συμμετοχή του στις διαδηλώσεις έγινε συμβολική (υπήρξαν υπερβολές) αλλά ενστικτωδώς έκανε αντίσταση.

Ο Λουκάνικος αντιλαμβανόταν σε ποια μεριά της ιστορίας ήθελε να κουνήσει την ουρά του, διαισθανόταν ποιοι είναι οι εκείνοι και ποιοι εμείς. Αποδοκίμαζε τους υπηρέτες των θεσμών, ήταν με τη λαϊκή βάση, και ποτέ δεν δάγκωνε. Αλλά γάβγιζε.

Ο Λουκάνικος δεν ήθελε να επιτεθεί, αλλά να προστατέψει -αμυνόμενος, με δυνατές φωνές- τον εαυτό του και τους φίλους του.

Ο Λουκάνικος έγινε φωτογραφικό αφιέρωμα στον Guardian, συζητήθηκε στα μίντια όλου του πλανήτη, φιγούραρε σε brief για διαφήμιση της Nikon και ήταν ανάμεσα στα πορτρέτα του portfolio του φωτογράφου Peter Hapak από διαδηλωτές ανά τον κόσμο.

Μετά τις συγκεντρώσεις, τον πήρε υπό την προστασία του ένας καλός Αθηναίος που τον φρόντιζε κάθε μέρα. Δεν τον φώναζε πια Λουκάνικο, αλλά Θόδωρο, όνομα στο οποίο άκουγε ο σκύλος τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Ο Λουκάνικος είχε αποτραβηχτεί τα τελευταία δύο χρόνια, εξαιτίας των σοβαρών προβλημάτων που είχε υποστεί η υγεία του από τα δακρυγόνα. Η καρδιά του είχε επιβαρυνθεί αρκετά και στις 21 Μαΐου σταμάτησε να χτυπά. Ο θάνατός του, που σήμερα έγινε δημοσίως γνωστός, συγκίνησε όσους τον είχαν γνωρίσει από κοντά, αλλά και όσους τον είχαν δει στην τηλεόραση ή σε φωτογραφίες.

Άξιος διάδοχος του Κανέλλου, του σκύλου που ζούσε μεταξύ ΕΜΠ και Εξαρχείων, όπου οι φοιτητές, οι καταστηματάρχες και οι κάτοικοι τον φρόντιζαν σαν να ήταν δικός τους και δήλωνε πάντα παρών σε αγωνιστικές πορείες και διαδηλώσεις τις πορείες, ο Λουκάνικος ανέλαβε όταν πια ο προκάτοχος του είχε εξαντληθεί.

Ο Κανέλλος, που πρωτοεμφανίστηκε στην οδό Πατησίων, τη δεκαετία του ’90 πέθανε το καλοκαίρι του 2008. Ο Λουκάνικος ακολούθησε και έγινε θέμα στην ιταλική Corriere de la Sera, το αμερικανικό Νewsweek και τη γαλλική Liberation. Και μετά ο Λουκάνικος δεν υπήρχε ανάμεσα μας.

O σκύλος που έγινε σύμβολο των διαδηλώσεων του 2011 και έγινε γκραφίτι των καλλιτεχνών δρόμου Smart, N_Grams and Martinez έφυγε στις 9 Οκτωβρίου από καρδιακή προσβολή. Τα δύο τελευταία χρόνια, πέρασε ήσυχη σπιτική ζωή, η υγεία του όμως ήταν κλονισμένη πιθανόν εξαιτίας των δακρυγόνων που είχε εισπνεύσει κατά τη διάρκεια ταραχών.

Η υγεία του όπως έλεγε ο κτηνίατρος που τον παρακολουθούσε, ήταν αρκετά επιβαρυμένη, κυρίως λόγω των χημικών και των δακρυγόνων που είχε εισπνεύσει όλα αυτά τα χρόνια που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων.

«Ήταν ξαπλωμένος στον καναπέ και κοιμόταν, όταν ξαφνικά σταμάτησε να χτυπά η καρδιά του. Ο Θόδωρος, έφυγε» είπε ο φροντιστής του Λουκάνικου.

Ο σκύλος-διαδηλωτής φέρεται να αναπαύεται στη σκιά ενός δέντρου σε κάποιο λόφο στο κέντρο της πρωτεύουσας, σε ένα κόσμο μακριά από γκλομπ, δακρυγόνα και οργή από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Ήταν περίπου δέκα χρόνων, μια δεκαετία γεμάτη από δίκαια γαβ.