Στις 4 Ιουλίου 1934 απεβίωσε (συνεπεία απλαστικής αναιμίας) στην Άνω Σαβοΐα της ανατολικής Γαλλίας η Μαρία Σκλοντόφσκα (Maria Sklodowska), ευρύτατα γνωστή ως Μαρί Κιουρί (Marie Curie), κορυφαία εκπρόσωπος των θετικών επιστημών στα τέλη του 19ου και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Η Μαρί Κιουρί, η οποία είχε γεννηθεί στη Βαρσοβία στις 7 Νοεμβρίου 1867, τιμήθηκε με δύο βραβεία Νομπέλ: Φυσικής το 1903 (από κοινού με το σύζυγό της και τον Ανρί Μπεκερέλ) και Χημείας το 1911.


Η μία εκ των δύο θυγατέρων της Μαρί Κιουρί, η Υβ Κιουρί, που υπήρξε και βιογράφος της, έγραψε για την αείμνηστη επιστήμονα τα εξής:

Η μητέρα μου ήταν 37 ετών όταν γεννήθηκα. Όταν μεγάλωσα αρκετά ώστε να μπορώ να λέω ότι τη γνωρίζω, ήταν μια ηλικιωμένη γυναίκα που βρισκόταν στο απόγειο της διασημότητάς της. Κι όμως, αυτή η «διάσημη επιστήμων» μού ήταν εντελώς ξένη, ίσως επειδή η ιδέα ότι ήταν «διάσημη επιστήμων» δεν απασχολούσε καθόλου τη Μαρί Κιουρί. Αντιθέτως έχω την αίσθηση ότι πάντα ζούσα δίπλα στη φτωχή φοιτήτρια την οποία βασάνιζαν εφιάλτες και που ήταν η Μαρία Σκλοντόφσκα πολύ πριν έρθω εγώ στον κόσμο.


Εξάλλου, ο μέγας Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε δηλώσει για εκείνη τα εξής: «Μονάχα μία από τις διασημότητες δεν έχει διαφθείρει η δόξα: τη Μαρί Κιουρί».

Η ίδια η Μαρί Κιουρί, με την πάντα αγνή — αενάως απορούσα και θαυμάζουσα— ψυχή της, δήλωνε τα εξής:

Ανήκω σε εκείνους που νομίζουν ότι η επιστήμη έχει μια μεγάλη ομορφιά. Ένας επιστήμονας στο εργαστήριό του δεν είναι μόνο ένας τεχνικός. Μοιάζει και με το παιδί, που, αντιμέτωπο με τα φυσικά φαινόμενα, εντυπωσιάζεται όπως και με τα παραμύθια. Πιστεύω επίσης ότι στον κόσμο μας το πνεύμα της περιπέτειας δεν κινδυνεύει να εκλείψει. Αν κοιτάξω γύρω μου αναζητώντας κάτι το ζωτικό, αυτό που μου φαίνεται αξερίζωτο είναι ακριβώς το πνεύμα της περιπέτειας, το οποίο συγγενεύει με την περιέργεια.


Εξάλλου, σε ένα υπόμνημα που είχε συντάξει το 1926 ως μέλος της Επιτροπής Πνευματικής Συνεργασίας, ενός οργανισμού που τελούσε υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών, η Μαρί Κιουρί σημείωνε τα ακόλουθα:

Αν κάποτε αμφισβητήθηκε η σημασία της επιστήμης για την ανθρωπότητα και αν χρησιμοποιήθηκε, μέσα στην πικρία της αποθαρρύνσεως, ο χαρακτηρισμός «χρεοκοπία της επιστήμης», αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η προσπάθεια της ανθρωπότητας να πραγματοποιήσει τις υψηλότερες επιδιώξεις της είναι ατελής, όπως καθετί το ανθρώπινο, καθώς και στο ότι αναγκάστηκε συχνά να παρεκκλίνει της πορείας της εξαιτίας των εθνικών εγωισμών και της κοινωνικής οπισθοδρομικότητας.


Η πείρα την οποία μπόρεσα να αποκτήσω με κάνει να πιστεύω ότι το σύνολο των ικανοτήτων που απαιτούνται για μια γνήσια επιστημονική προσφορά είναι κάτι το άκρως λεπτό και πολύτιμο, ένας σπάνιος θησαυρός, τον οποίο θα ήταν παράλογο και εγκληματικό να αφήσουμε να χαθεί και τον οποίο οφείλουμε αντίθετα να προστατεύσουμε με στοργή και να του δώσουμε κάθε δυνατότητα να αξιοποιηθεί. Οι διανοητικές ικανότητες που απαιτούνται στην εν λόγω περίπτωση είναι: μια νοημοσύνη που να καθιστά δυνατή τη μάθηση και την κατανόηση, μια ευθυκρισία που να μπορεί να εκτιμήσει την αξία των θεωρητικών επιχειρημάτων ή των πειραματικών δεδομένων, μια φαντασία ικανή να τροφοδοτήσει μια δημιουργική προσπάθεια.


Οι ηθικές αρετές, που δεν είναι λιγότερο σημαντικές, είναι η επιμονή, η προσήλωση και, κυρίως, αυτό το ανυστερόβουλο πάθος που κατευθύνει τον νέο προς το δρόμο της επιστήμης, όπου δεν μπορεί, τις περισσότερες φορές, να περιμένει υλικά οφέλη ανάλογα με εκείνα που προσφέρουν το εμπόριο και η βιομηχανία.


Η προστασία της επιστημονικής κλίσης των νέων αποτελεί επομένως ιερό καθήκον για κάθε κοινωνία που ενδιαφέρεται για το μέλλον της. Και αναγνωρίζω ευχαρίστως ότι αυτό το καθήκον είναι κάτι που συνειδητοποιεί, κάθε μέρα και σαφέστερα, η κοινή γνώμη.

Ειδήσεις Σήμερα: