Εις γήρας όχι βαθύ, απήλθε του κόσμου τούτου ο ποιητής Ιωάννης Πολέμης χθες. Εάν είπωμεν ότι η Ελλάς απώλεσεν ένα μεγάλον ποιητήν, θα είνε συμβατικόν και αναληθές. Εάν όμως αρνηθώμεν και ολωσδιόλου το έργον του, θα ήτο πάλιν άκριτον και άδικον. Εις την δευτέραν υπόθεσιν θα πέσουν οι λεγόμενοι «νέοι», οι απολύτως αυστηροί. Εις την πρώτην οι παλαιότεροι, οι από συνειδότος συγκαταβατικοί.


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 29.5.1924, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο αποθανών ποιητής Ιωάννης Πολέμης, ως άνθρωπος των γραμμάτων, υπήρξε διά τα τέλη του λήξαντος αιώνος και διά τας αρχάς του παρόντος αναμφιβόλως μία φυσιογνωμία ξεχωριστή. Τα υπηρέτησε μέχρι τελευταίας ρανίδος τα ελληνικά γράμματα, τιμίως, ευσυνειδήτως και αγογγύστως. Ως παραγωγικότης, το έργον του υπήρξε πολύ. Αν δεν είνε και ολωσδιόλου κοσκινισμένο, εις αυτό πταίει μάλλον η εποχή παρά ο ποιητής. Εκείνο το «παληό βιολί» του (σ.σ. τίτλος ποιητικής συλλογής του Πολέμη) είνε αναμφισβητήτως κάτι τι, ως σύλληψις τουλάχιστον, από το οποίον δυνατόν να μείνουν και πράγματα εις διάστημα χρόνου μακρύ διά να τιμούν την μνήμην του ποιητού.


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 29.5.1924, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Ιωάννης Πολέμης ήτο βάρδος του στίχου, σουτσικής και παρασχικής παραδόσεως, παλαιοτέρας δε γαλλικής ρωμαντικής επιδράσεως. Ο στίχος του έτρεχε γάργαρο νερό εις κάθε στιγμήν. Εις εσπερινήν εφημερίδα εδημοσίευε ποιήματα επί των καθημερινών γεγονότων ως είδος «επί του πιεστηρίου». Η τέχνη δι’ αυτόν παρεμέριζεν εις την έμπνευσιν. Και η έμπνευσις παρέσυρε τον στίχον του. Η ομοιοκαταληξία ήτο τέρας και τον κατεδυνάστευε. Γι’ αυτό λεν ότι πταίει η εποχή. Ο Πολέμης είχε γεννηθή ποιητής. Εγεννήθη όμως εις δύσκολον καιρόν, εις τον οποίον ακόμη δεν είχε πνεύση ο άνεμος του λυτρωμού της ποιήσεως από μερικούς κακούς δαίμονας. Ο Κωστής Παλαμάς, εξ ίσου προς εκείνον παλαιός, είχε παραγγελθή διά τον νέον άνεμον. Ιδού μία μικρά και σπουδαιοτάτη διάκρισις, την οποίαν δεν δικαιούμεθα να παραβλέψωμεν, έστω και προκειμένου περί νεκρού.


Ο Πολέμης εν τούτοις συνεκίνησε τα πλήθη. Τα συνεκίνησε περισσότερον από τον Παλαμάν, τον οποίον τα πλήθη αγνοούν. Το ίδιον —ό,τι δηλαδή είπομεν παραπάνω διά την λυρικήν ποίησιν — δύναται να λεχθή και διά το θεατρικόν έργον του. Ο «Βασιληάς ανήλιαγος», έμμετρον δράμα από τον θρύλον, έχει τας αρετάς και τα ελαττώματα περίπου των έργων του Εδμόνδου Ροστάν (σ.σ. ο Εντμόν Ροστάν, 1868-1918, ήταν γάλλος ποιητής και δραματουργός). Έσχε την επιτυχίαν της υποβολής, χωρίς να έχη καμμίαν φιλολογικήν αξίαν, όχι όμως και αξίωσιν, δυστυχώς. Η «Γυναίκα» είνε έργον ολωσδιόλου ασήμαντον. Παραβαλλόμενον όμως και αυτό με άλλα νεοελληνικά, έχει αναμφισβητήτως την θέσιν του.


Τέλος, ο Ι. Πολέμης ήτο από τους «καθιερωμένους» ποιητάς. Θνήσκων, ίσως —και πολλοί άλλοι, όχι μόνον ο ίδιος— επίστευε διά την αθανασίαν του. Αλλ’ είνε καιρός, νομίζομεν, να λέμε προς όλας τας διευθύνσεις την αλήθειαν. Αν η αλήθεια ελέγετο και τον καιρόν της εμφανίσεως του Πολέμη, ασφαλώς ο χθεσινός νεκρός θα ήτο καλλίτερος ως ποιητής. Η αυστηρότης είνε πάντοτε προς όφελος και των ποιητών και προ παντός της ποιήσεως. Όχι όμως και η άρνησις. Γι’ αυτό πρέπει με συμπάθειαν και συγκίνησιν να συνοδεύσωμεν την εκφοράν του σήμερον και να αποδώσωμεν εις την σορόν του όλας τας οφειλομένας τιμάς.

*Κείμενο του διακεκριμένου δημοσιογράφου και συγγραφέα Κώστα Αθάνατου (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Καραμούζη, 1896-1966), που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» την επαύριον του θανάτου του Ιωάννη Πολέμη, την Πέμπτη 29 Μαΐου 1924.


Ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ιωάννης Πολέμης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1862 και απεβίωσε στην ίδια πόλη στις 28 Μαΐου 1924.


Ειδήσεις Σήμερα: