Αντρέ Βεντούρα: Ο ακροδεξιός λαϊκιστής που κλονίζει την πολιτική σκηνή στην Πορτογαλία

«Θα είμαστε εντελώς ανεύθυνοι αν δεν συγκροτήσουμε κυβέρνηση», δήλωσε ο Αντρέ Βεντούρα, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Chega με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των πρόωρων βουλευτικών εκλογών της 10ης Μαρτίου στην Πορτογαλία.

Μιλούσε ως ο πραγματικός κερδισμένος της κάλπης, κι ας μην ήταν ο νικητής.

Μόλις πέντε χρόνια μετά την ίδρυσή του, το Chega -που στα ελληνικά σημαίνει «Φτάνει»- δεν παγιώνεται απλά ως η τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη στη χώρα, όπου στην εξουσία εναλλάσσονται χρόνια τώρα οι Σοσιαλιστές και οι κεντροδεξιοί αντίπαλοί τους, οι Σοσιαλδημοκράτες.

Για πρώτη φορά στα χρονικά της μεταπολίτευσης, ένα ακροδεξιό κόμμα στην Πορτογαλία διεκδικεί με αξιώσεις ρόλο ρυθμιστή.

Κατά τραγική ειρωνεία, δε, αντανακλώντας τα σημεία των καιρών, αυτό συμβαίνει λίγο πριν από τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων, που έβαλε τέλος στη φασιστική δικτατορία Σαλαζάρ.

Μισό αιώνα μετά, σχεδόν ένας στους πέντε Πορτογάλους δείχνει να βυθίζεται πρόθυμα στην ιστορική λήθη.

Αντιμέτωποι με οικονομικά προβλήματα και απογοητευμένοι από το πολιτικό προσωπικό της χώρας τους, έδωσαν στο Chega ποσοστό 18,1% και 48 έδρες.

Πρόκειται για τεράστιο άλμα για το κόμμα που ο 41χρονος Βεντούρα ίδρυσε το 2019, σπάζοντας τότε τους δεσμούς με τους δεξιούς Σοσιαλδημοκράτες και στη συνέχεια με τον βραχύβιο λαϊκιστικό ακροδεξιό ευρω-συνασπισμό Basta («Αρκετά»).

Από το ισχνό 1,3% και τη μια έδρα που το Chega απέσπασε στις βουλευτικές εκλογές του 2019, έφτασε το 2022 να έχει 7,2% και 11 έδρες και, τώρα, να πολλαπλασιάζει τη δύναμή του.

Με τη νίκη του δεξιού μπλοκ του οποίου ηγούνται οι Σοσιαλδημοκράτες να είναι πύρρειος, χωρίς αυτοδυναμία, ο Βεντούρα αξιώνει τη συγκρότηση ενός κυβερνητικού συνασπισμού Δεξιάς-Ακροδεξιάς, όπως έχει συμβεί π.χ. στην Ιταλία.

Προοπτική, που οι Σοσιαλδημοκράτες απορρίπτουν έως τώρα κατηγορηματικά.

Απτόητος, ο ακροδεξιός λαϊκιστής Βεντούρα διακηρύττει ότι θέλει να ηγηθεί μιας «λύσης σταθερότητας» και μιλά για «το τέλος του δικομματισμού».

O ακροδεξιός λαϊκιστής Αντρέ Βεντούρα πανηγυρίζει για την μεγάλη άνοδο του κόμματός του, Chega, στις κάλπες της 10ης Μαρτίου (REUTERS/Pedro Rocha)

«Θεός, πατρίδα, οικογένεια, εργασία»

Δεδηλωμένος θαυμαστής του ακροδεξιού νέου προέδρου της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, ο Αντρέ Βεντούρα έχει «καβαλήσει» το αντισυστημικό «κύμα».

Καταγγέλλει τη «διαφθορά των κυρίαρχων ελίτ» και κεφαλαιοποιεί τη λαϊκή δυσαρέσκεια.

Τον στηρίζουν ανοιχτά η «ιέρεια» της γαλλικής ακροδεξιάς, Μαρίν Λεπέν και ο επίσης ακροδεξιός πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαϊρ Μπολσονάρο.

Χαρακτηρίζει «φίλο» του τον επικεφαλής της ακροδεξιάς Λέγκα και νυν αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Μελόνι στην Ιταλία, Ματέο Σαλβίνι.

Λέει ότι έχει «καλές σχέσεις» με τον ακροδεξιό νικητή των πρόσφατων ολλανδικών εκλογών, Γκέερτ Βίλντερς.

«Όλα τα κόμματα του συστήματος αγαπούν να μας μισούν», λέει αυτάρεσκα ο 41χρονος Βεντούρα, παρ’ ότι ήταν μέρος του «συστήματος», στο οποίο διεκδικεί και τώρα μια θέση.

Στα μάτια του φαντάζει ως δικαίωση, έπειτα από μια δαιδαλώδη προσωπική πορεία.

Προερχόμενος από μικροαστική οικογένεια της Λισαβόνας, λίγο έλειψε να γίνει στα νιάτα του ιερέας.

Βαφτίστηκε Καθολικός στα 14 του και άρχισε ιερατικές σπουδές. Τις παράτησε -λέει- επειδή ερωτεύτηκε.

Σπούδασε Νομική. Έκανε ακαδημαϊκή καριέρα. Υπήρξε νομικός σύμβουλος στην πορτογαλική Εφορία.

Έγινε αρθρογράφος στην συντηρητική εφημερίδα Correio da Manhã.

Άρχισε να γίνεται διάσημος ως αθλητικός σχολιαστής στο δίκτυο CMTV, χωρίς να κρύβει τη λατρεία του για τη Μπενφίκα, την ποδοσφαιρική ομάδα της Λισαβόνας, αλλά και το ξενοφοβικό μένος του.

Στο μεσοδιάστημα, έγινε μέλος των Σοσιαλδημοκρατικών, διεκδικώντας το 2017 τη δημαρχία της Λούρες: μιας πόλης στη μητροπολιτική περιοχή της πορτογαλικής πρωτεύουσας.

Από τότε χρησιμοποιούσε ρητορική μίσους.

Στοχοποίησε ιδιαίτερα τους Ρομά, κατηγορώντας τους ότι ήταν «εθισμένοι» στα επιδόματα και στην παρανομία.

Τελικά έχασε στη Λούρες.

Παρ’ όλα αυτά προβλήθηκε ως «δελφίνος» για την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών, προτού σπάσει τους δεσμούς μαζί τους το 2019.

Ίδρυσε το ακροδεξιό Chega και έκανε προεκλογική εκστρατεία για τις βουλευτικές εκλογές εκείνης της χρονιάς με το σύνθημα «Θεός, πατρίδα, οικογένεια και εργασία» της δικτατορίας Σαλαζάρ.

Ο αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος Chega, Αντρέ Βεντούρα,  χαιρετά υποστηρικτές του σε προ ημερών προεκλογική συγκέντρωση στη Λισαβόνα (REUTERS/Violeta Santos Moura)

Ο «Χαβιέρ Μιλέι της Πορτογαλίας»

Η πρόκληση, η μισαλλοδοξία και ο λαϊκισμός έχουν γίνει έκτοτε συνώνυμα του Βεντούρα.

Πρότεινε τον εγκλεισμό μειονοτήτων σε στρατόπεδα κατά την πανδημία COVID-19.

Το 2019 το Chega -που στην ιστοσελίδα του αυτοπροσδιορίζεται ως «δεξιά, συντηρητική, μεταρρυθμιστική, φιλελεύθερη και εθνικιστική» παράταξη- είχε υποστηρίξει τη διάλυση του υπουργείου Παιδείας και του δημόσιου συστήματος υγείας.

Μισογύνης, ο αρχηγός του είναι πολέμιος των αμβλώσεων.

Στο πρόσφατο παρελθόν είχε εισηγηθεί ακόμη και την αφαίρεση ωοθηκών σε όσες γυναίκες τερματίζουν την κύηση.

Παρά τις ακραίες θέσεις του, τερμάτισε τρίτος στις προεδρικές εκλογές του 2021, με ποσοστό 11,9%.

Πρόσφορο έδαφος για τη μετέπειτα εκλογική εκτόξευση του Chega δημιουργήσαν η στεγαστική κρίση και τα οικονομικά δεινά των Πορτογάλων.

Η υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών, έπειτα από ένα μνημόνιο και χρόνια λιτότητας.

Τα σκάνδαλα διαφθοράς στους κόλπους και των δύο παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας.

«Καθαρίζοντας την Πορτογαλία» ήταν το κεντρικό σύνθημα του ακροδεξιού κόμματός του σε αυτές τις εκλογές.

Για την ακρίβεια, το προεκλογικό πρόγραμμα του Βεντούρα είναι γεμάτο υποσχέσεις.

Ευαγγελίζεται περικοπές φόρων, υψηλότερες συντάξεις, κατάργηση του ΦΠΑ στα βασικά είδη διατροφής, εξάλειψη της μαύρης αγοράς, περιορισμούς στα προνοιακά επιδόματα, στήριξη των αγροτών, μείωση της γραφειοκρατίας.

Θέλει λιγότερη μετανάστευση, ενίσχυση της αστυνομίας και του θεσμού της οικογένειας. Τάσσεται υπέρ των ισοβίων και του χημικού ευνουχισμού των παιδόφιλων.

Η βάση των ψηφοφόρων του κυριαρχείται από άνδρες κάτω των 50 ετών, χωρίς πτυχίο. Η απήχησή του έχει αυξηθεί στους νέους ηλικίας 18-24 ετών.

«Ανάλυσε την αγορά και έγινε το προϊόν που πολλοί άνθρωποι θέλουν να αγοράσουν», έγραψε ο δημοσιογράφος Βίτορ Μάτος σε μια βιογραφία που δημοσιεύτηκε πρόσφατα για τον Αντρέ Βεντούρα.

«Δεν βλέπω τον εαυτό μου ως λαϊκιστή», αντιτείνει ο ίδιος.

Ως άλλος… Χαβιέρ Μιλέι, υποστηρίζει ότι η πορεία του αποτελεί «θεϊκή αποστολή».

Σκοπεύει μάλιστα να τη συνεχίσει, μαζί με τους ομοϊδεάτες του, στις επικείμενες ευρωεκλογές.