Οι νικητές των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Τα βραβεία απονέμονται ως εξής:

ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΞΕΝΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Άρη Μπερλή για τη μετάφραση του έργου με τίτλο Βενετία της Τζαν Μόρις, εκδόσεις Πάπυρος.

ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Απονέμεται ομόφωνα στον Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη για τη μετάφραση του έργου με τίτλο Ιλιάς του Ομήρου, εκδόσεις Άγρα.

ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΕ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Απονέμεται ομόφωνα εξ ημισείας στους Peter Jeffreys για τη μετάφραση του έργου Selected Prose Works του Κ.Π.Καβάφη, εκδόσεις University of Michigan Press και στην Carmen Vilela για τη μετάφραση του έργου Relatos de Siros του Εμμ. Ροϊδη, εκδόσεις Universidad de Sevilla.

Tην Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης αποτελούν:
1. Τάκης Καγιαλής, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ως Πρόεδρος
2. Τιτίκα Δημητρούλια, Κριτικός Λογοτεχνίας-Μεταφράστρια, ως Αντιπρόεδρος
3. Αναστασία Αντωνοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
4. Αργυρώ Μαντόγλου, Κριτικός Λογοτεχνίας-Μεταφράστρια
5. Μάρθα Βασιλειάδη, Λέκτορας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
6. Αλεξάνδρα Λιανέρη, Επίκουρη Καθηγήτρια Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
7. Μαρία Παπαδήμα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
8. Αθηνά Δημητριάδου, Μεταφράστρια
9. Τόνια Κοβαλένκο, Μεταφράστρια, Ποιήτρια

Παράλληλα, δίνεται στη δημοσιότητα, όπως επιτάσσει η νέα νομοθεσία που διέπει τον θεσμό των Κρατικών Βραβείων (ν. 3905/2010), το σκεπτικό της βράβευσης καθώς και η άποψη της μειοψηφίας, όπου υπήρξε.

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΥΣΗΣ

1. Βραβείο για τη μετάφραση έργου ξένης λογοτεχνίας στα ελληνικά (κατά πλειοψηφία) Τζαν Μόρις, Βενετία, μετάφραση Άρης Μπερλής, Πάπυρος
Η Βενετία της Τζαν Μόρις είναι βιβλίο κλασσικό στο είδος του, με λαμπρή διεθνή σταδιοδρομία. Είναι εν μέρει βιογραφία μιας πόλης, εν μέρει απεικόνιση με λογοτεχνικά μέσα της φθοράς και της μελαγχολίας της. Πρόκειται για ένα άκρως απαιτητικό βιβλίο, από πλευράς μεταφραστικών δυσκολιών, που καταγράφει με ευαισθησία το τρίπτυχο χώρος, ταξίδι, ταυτότητα. Ο Άρης Μπερλής, που ασκεί την τέχνη της μετάφρασης επί τέσσερις δεκαετίες, αποδίδει αριστοτεχνικά το υπαινικτικό και υποβλητικό αυτό έργο. Οι λεπτές υφολογικές αποχρώσεις του πρωτοτύπου αναδεικνύονται με ευρηματική ευφυΐα, προσφέροντας στον αναγνώστη σπάνια λογοτεχνική απόλαυση και στη μεταφραστική μας γραμματεία ένα πραγματικό κομψοτέχνημα. Μειοψηφούσα άποψη: Στεφάν Μαλλαρμέ, Ιγκιτούρ ή η τρέλα του Ελμπενόν / Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο, μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, Γαβριηλίδης Στην πρόκληση του σκοτεινού, σχεδόν «μη μεταφράσιμου» κειμένου του Μαλλαρμέ, η Μ. Ευσταθιάδη απαντά με νέα ευαισθησία προσεγγίζοντας με θάρρος το παράδοξο νεωτερικό ιδίωμα του ποιητή. Προσθέτοντας στην παλαιότερη μεταφραστική παράδοση του Μαλλαρμέ (το Ιγκιτούρ έχει μεταφραστεί από τον Ν. Γ. Πεντζίκη και τον Καίσαρα Εμμανουήλ) μια καινούρια ανάγνωση με εντιμότητα και γνώση προς το πρωτότυπο, η Ευσταθιάδη με τη μετάφραση του «Μια ζαριά δεν θα καταργήσει ποτέ το τυχαίο» προτείνει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ένα κομβικό κείμενο του μοντερνισμού χωρίς να προδίδει τα διαρκώς ρευστά όρια του ποιήματος-αστερισμού, του ποιήματος-θραύσματος και παρτιτούρας.

2. Βραβείο για την απόδοση έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά (ομόφωνα) Ομήρου Ιλιάς, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης, Άγρα
Η μετάφραση του Δ. Ν. Μαρωνίτη συνδυάζει την κριτική εγρήγορση και τη φιλολογική γνώση με την ποιητική ευαισθησία. Ο μεταφραστής προσεγγίζει το ιλιαδικό έπος συνομιλώντας τόσο με την αρχαιότητα όσο και με τη νεότερη λογοτεχνική και μεταφραστική παράδοση. Στον διάλογο αυτόν μεταβάλλει γόνιμα τα όρια και των δύο πόλων. Η πρόσληψη της Ιλιάδας μετακινείται από τον δεκαπεντασύλλαβο και τη λαϊκή κουλτούρα, που υπήρξαν αφετηρία για τις μεταφράσεις των Καζαντζάκη και Κακριδή, προς τον ελληνικό μοντερνισμό, αναγνωρίζοντας ότι η στροφή προς την αρχαιότητα είναι ταυτόχρονα νεοελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια. Η προφορικότητα του μεταφραστικού λόγου επιτρέπει τη δημιουργική συνάντηση με το ομηρικό παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει καθοριστικά στην αναγνωστική απόλαυση.

3. Βραβείο για τη μετάφραση έργου της ελληνικής λογοτεχνίας σε άλλες γλώσσες (ομόφωνα/εξ ημισείας σε δύο έργα)
i. C. P. Cavafy, Selected Prose Works, μεταφραστής Peter Jeffreys, Ann Arbor: University of Michigan Press. Η καλαίσθητη μετάφραση του νεοελληνιστή Peter Jeffreys προσφέρει για πρώτη φορά στο αγγλόφωνο κοινό πρόσβαση στα πεζά κείμενα του Κ. Π. Καβάφη. Η πρόζα του ποιητή μεταφέρεται στην αγγλική γλώσσα με φιλολογική επάρκεια, ακρίβεια και σαφήνεια, διατηρώντας την ειρωνεία και το λιτό ύφος του πρωτοτύπου. Η μετάφραση καθιστά τα καβαφικά πεζά απολαυστικά για τον σύγχρονο αναγνώστη και, συγχρόνως, διευκολύνει την εμβάθυνση στο έργο του ποιητή, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην προώθηση των καβαφικών σπουδών σε όλον τον κόσμο.
ii. Emmanuil Roidis, Relatos de Siros: recuerdos y reflexiones, μεταφράστρια Carmen Vilela, Sevilla: Universidad de Sevilla. H μετάφραση στην ισπανική γλώσσα των Συριανών διηγημάτων του Εμμανουήλ Ροΐδη από την Carmen Vilela μαρτυρά, αφενός, άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας και, αφετέρου, εξοικείωση με το έργο του συγγραφέα της Πάπισσας Ιωάννας, με το οποίο άλλωστε η μεταφράστρια έχει αναμετρηθεί επαξίως στο παρελθόν. Η μετάφραση αποδίδει με αριστοτεχνικό τρόπο τις αποχρώσεις της ροϊδικής πένας, την ακρίβεια και τον πλούτο των εκφραστικών μέσων, το πολυεπίπεδο του λόγου, τη λεπτή ειρωνεία του συγγραφέα, ανασυνθέτοντας με πιστότητα αλλά και ευρηματικότητα το ύφος του καθώς και την ατμόσφαιρα και την εποχή που καταγράφουν τα Συριανά διηγήματα.