Το ζήτημα των αυτόκλητων τιμωρών, «κυνηγών παιδόφιλων» -κατά τον αυτοπροσδιορισμό- ανέδειξε η εκπομπή «Εξελίξεις Τώρα» της Αναστασίας Γιάμαλη. Μία ομάδα από vigilante της Θεσσαλονίκης που στήνουν καρτέρι σε φερόμενους ως παιδόφιλους και με σιδερολοστούς, δεκάδες προς έναν, τους χτυπούν με σκοπό όχι μόνο να τους τρομάξουν, αλλά και να τους προκαλέσουν μόνιμη σωματική βλάβη. Συγκεκριμένα, αδυναμία να έρθουν ξανά σε στύση.

Βέβαια, η βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη δεν είναι ελεγχόμενη, παρεκτός και αν προκαλείται από -ας πούμε- ειδικούς (sic). Από τον ξυλοδαρμό έως τη δολοφονία η απόσταση δεν είναι μεγάλη. Και επίσης, πράγμα που αποτελεί βασικό ερώτημα, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι τιμωροί είναι ληστές. Ληστεύουν τα θύματα. Δεν τους παραδίδουν στις Αρχές -θεωρώντας ότι οι Αρχές δεν υπάρχουν. Τους χτυπούν βάναυσα και μετά τους ληστεύουν.

Κι εδώ έρχεται ένας κοινός δημοκρατικός νους να αναρωτηθεί: με ποιο δικαίωμα; Με ποιο δικαίωμα θα πάρουν πολίτες το νόμο στα χέρια τους και πού θα μπει το όριο; Εν ολίγοις, πόσο απέχουν οι «τιμωροί» από τους δολοφόνους και τις δημόσιες εκτελέσεις;

Η ιστορία, όπως πάντα, είναι αμείλικτη.

Τι είναι οι vigilants και γιατί είναι πρόβλημα

Η πρώτη αντίδραση σε τέτοιες ειδήσεις είναι συχνά ένα «καλά τους κάνουν». Πολλώ δε μάλλον σε εποχές ακρότητας. Δε θα έπρεπε να παραγνωρίσουμε την υποκρισία του πράγματος, όταν οι ίδιοι άνθρωποι που αναφωνούν αυτό το «καλά τους κάνουν», είναι οι άνθρωποι που πέφτουν από τα σύννεφα ανά στιγμή πάσα. Από τον παιδοβιαστή Μίχο ως τα ονόματα στη λίστα Epstein.

Το φαινόμενο ξεκίνησε από την Μεγάλη Βρετανία και εξαπλώθηκε παντού. Οι αυτόκλητοι τιμωροί δημιουργούν ψεύτικα προφίλ και στέλνουν μηνύματα σε φερόμενους ως παιδόφιλους, τους στήνουν καρτέρι και τους επιτίθενται.

Παραταύτα, όσο συρρικνώνεται η δημοκρατία, τόσο οι κοινωνίες δεν αποζητούν σωφρονισμό, αλλά αίμα. Αυτό ακριβώς είναι οι vigilants: ομάδες ανθρώπων που δεν τους έχει παραχωρηθεί καμία εξουσία και κανένα αξίωμα και αναζητούν τιμωρία, χωρίς προηγούμενη έρευνα και επομένως, συχνά χωρίς στοιχεία. Το αποτέλεσμα είναι να κακοποιούν αθώους. Ή ακόμη και αν πρόκειται όντως για παιδοβιαστές, τέτοια περιστατικά βίας έχουν οδηγήσει σε αθώωση των παιδοβιαστών. Στις ΗΠΑ καταγράφηκαν 170 ενέδρες μόνο για το 2023. Και αν δεν μας τρομάζει η είδηση, μήπως θα έπρεπε;

Ακριβώς επειδή δρουν με το θυμικό, αυτές οι ομάδες συχνά, πολύ συχνά καταλήγουν να είναι γεμάτες μίσος εις βάρος μειονοτήτων. Εξάλλου, η πιο γνωστή τέτοια ομάδα παγκοσμίως δεν είναι άλλη από τη Κου Κλουξ Κλαν.

Το βασικότερο στοιχείο των vigilant οργανώσεων, αυτών των αυτόκλητων τιμωρών, είναι πως η κοινωνία και η Πολιτεία δεν είναι με το μέρος τους. Κι εδώ πρέπει να γίνει ένας τεράστιος διαχωρισμός: ομάδες τιμωρών, δηλαδή πολιτοφυλακές, που σκορπούν μίσος δεν έχουν καμία σχέση με ομάδες ακτιβιστών που σκορπούν τρόφιμα. Παράδειγμα τυπικά και ουσιαστικά παρανόμων ήταν οι «ληστές των σούπερ μάρκερ- πριν από περίπου 15 χρόνια, που διαμοίραζαν τρόφιμα σε άπορους και άπορες. Η κοινωνία στο σύνολό τους, τους είχε υποδεχτεί με ζέση και σε ηθικό επίπεδο είχαμε ένα βασικό στοιχείο: την παντελή έλλειψη βίας. Και ειδικά κατά πολιτών.

Η βία και η ιδεοληψία είναι τα στοιχεία που συγκροτούν την ταυτότητα ενός τιμωρού. Ο τιμωρός πράττει κατά τη συνείδηση που διαμορφώνεται από τις προσωπικές του απόψεις, χωρίς να απαντά σε τέλεση εγκλήματος, κινούμενος από μίσος και βασισμένος σε ενδεχόμενα: και αν είναι εγκληματίας; Και αν πρόκειται να κάνει κακό;

Το παράδειγμα των ΗΠΑ

Η χειρότερη ομάδα αυτόκλητων τιμωρών στην ιστορία των ΗΠΑ ήταν και παραμένει η Κου Κλουξ Κλαν. Αρχικά δημιουργήθηκε από προτεστάντες που στόχευαν καθολικούς αλλά αργότερα -οπότε και μαζικοποιήθηκε η εγκληματική οργάνωση- τα θύματά της ήταν αφροαμερικανοί. Μία από τις χειρότερες στιγμές ήταν το πογκρόμ στον Μισισιπή (Mississippi Burning). Τον Ιούνιο του 1964 γινόταν μία καμπάνια ώστε να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου οι μαύροι πολίτες του αμερικανικού Νότου. Στις 21 Ιουνίου η Κου Κλουξ Κλαν επιτέθηκε και δολοφόνησε τρεις ακτιβιστές.

Τα θύματα της ΚΚΚ αριθμούν επισήμως δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες.

Αλλά η ΚΚΚ είναι ένα μόνο παράδειγμα. Στην «Άγρια Δύση» του 19ου αιώνα δρούσαν πολιτοφυλακές που τρομοκρατούσαν τους κατοίκους και τους έχουν χρεωθεί λεηλασίες, πλιάτσικα και λιντσαρίσματα αθώων.

Σήμερα η σκυτάλη του μίσους έχει περάσει στις παρακρατικές ομάδες των συνόρων με το Μεξικό, όπου συλλαμβάνουν, ληστεύουν, τραυματίζουν μετανάστες. Οι Rancher Militias καταδικάζονται από τις Αρχές.

Επίσης στις πόλεις των ΗΠΑ το νόμο στα χέρια τους παίρνουν οι ένοπλοι περίπολοι γειτονιών, όπως οι Oath Keepers και οι Three Percenters. Οι πρώτοι είναι εθνικιστικές ομάδες ρατσιστών που πολλοί από αυτούς καταδικάστηκαν για την εισβολή στο Καπιτώλιο το 2021. Οι δεύτεροι είναι ομάδες… διαφύλαξης της Τάξης (…) κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων και, φυσικά, εις βάρος των διαδηλωτών.

Όλες αυτές οι ομάδες είναι παράνομές και βρίσκονται στα αρχεία του FBI.

Από τους ταγματασφαλίτες ως την Χρυσή Αυγή

Τα εν Ελλάδι δρώμενα δεν είναι καθόλου διαφορετικά. Μετά την Απελευθέρωση και πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχαν ομάδες σε μικρές κοινότητες που ενεργούσαν υπό τη διαταγή πλούσιων οικογενειών και απέδιδαν μία πολύ, πάρα πολύ αμφιλεγόμενη δικαιοσύνη.

Αλλά οι πρώτες μεγάλες ομάδες παρακρατικών, που όμως ήταν σε συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις, ήταν οι ταγματασφαλίτες. Οι ταγματασφαλίτες έδρασαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής και έπειτα κατά τον Εμφύλιο. Παρακολουθούσαν, συλλάμβαναν, τιμωρούσαν κατά το δοκούν και παρέδιδαν στις αμφιλεγόμενες Αρχές πολίτες που είχαν χαρακτηριστεί ως αντιφρονούντες. Βεβαίως, η δράση των ταγματασφαλιτών είχε κυρίως χαρακτηριστεί από πλιάτσικο και ληστείες.

Κατά τη δεκαετία του ’50 εμφανίστηκαν στην Θεσσαλονίκη οι «Καρφίτσες». Ομάδες αντικομμουνιστών που τρομοκρατούσαν διαδηλωτές. Και, βέβαια, ας μην ξεχνάμε τις δράσεις των «τιμωρών» που είχαν κρατική ανοχή ή ακόμη και συνεργασία. Αυτή η περίπτωση παρακρατικών ήταν και οι υπεύθυνοι δράστες της δολοφονίας Λαμπράκη.

Οι πρώτοι «αγανακτισμένοι πολίτες» εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της Χούντας και είναι ομάδες που δέρνουν αντιφρονούντες.

Κατά τη μεταπολίτευση οι αυτόκλητοι τιμωροί περιχαρακώνονται σε ακροδεξιές, κυρίως, τρομοκρατικές οργανώσεις και κατά τη δεκαετία του ’90 έχουμε τα πρώτα περιστατικά νεοναζιστικής βίας. Είναι η Χρυσή Αυγή του Νίκου Μιχαλολιάκου και στοχοποιεί αλβανούς μετανάστες.

Στα τέλη της δεκαετίας του 2000 η Χρυσή Αυγή αυξάνεται αριθμητικά. Οι «αγανακτισμένοι πολίτες» εμφανίζονται ξανά σε γειτονιές της Αθήνας. Πρώτα σε γειτονιές της Αθήνας και έπειτα σε κομματικά ψηφοδέλτια.

Οι περιπτώσεις βίας αυξάνονται διαρκώς. Είναι πάντοτε μετανάστες. Από μικρά παιδιά, έως τους Αιγύπτιους ψαράδες, έως τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν και όταν πλέον φτάνουμε στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα το 2013, η Χρυσή Αυγή είναι κοινοβουλευτικό κόμμα, έχει δημοτικούς συμβούλους και Τάγματα Εφόδου που δε διστάζουν να τρομοκρατήσουν ή ακόμη και να τραυματίσουν πολίτες. Τα θύματα της Χρυσής Αυγής είχαν συχνά αναφέρει ότι τους είχαν αφαιρεθεί χρήματα και αντικείμενα…

Και τώρα τι

Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας, είναι αυστηρώς παράνομο να παίρνεις το νόμο στα χέρια σου, εκτός και αν βρίσκεσαι σε κατάσταση αυτοάμυνας.

Η πρόκληση σωματικής βλάβης είναι κακουργηματική πράξη και η σύσταση ενόπλων ομάδων, αποτελεί σύσταση συμμορίας. Κακουργηματική πράξη είναι, φυσικά, και η ληστεία και βλέπουμε πως σε περιπτώσεις αυτόκλητων τιμωρών, οι ληστείες δίνουν και παίρνουν. Τόσο, που θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως αποτελούν κίνητρο.

Αυτό το «καλά τους κάνουν» μερικές φορές λέγεται -ελπίζω- ελαφρά τη καρδία. Αλλά η βία δεν παύει ποτέ να κλιμακώνεται και δεν έχει, επίσης, μέτρο. Σίγουρα όχι όταν προτεραιότητά της είναι το μίσος.

Ειδήσεις Σήμερα: