Ο άθεος ιερέας και οι τελευταίες ώρες ενός θανατοποινίτη

Ο άθεος ιερέας,  Ντέβιν Μος, πέρασε ένα χρόνο φροντίζοντας τον θανατοποινίτη Φίλιπ Χάνκοκ. Μαζί, προβληματίστηκαν γύρω από ένα ερώτημα: Πώς να αντιμετωπίσουν τον θάνατο χωρίς τον Θεό.

«Ο Ντέβιν Μος έχει μια φωνή που βροντάει, σιγά και αργά σαν μακρινός κεραυνός, αλλά το πρωί η φωνή του ακούγονταν πιο απαλή, πιο στοχαστική», γράφει η δημοσιογράφος Emma Goldberg.

Πάνω, στην πτέρυγα των θανατοποινιτών, οι κρατούμενοι αποχαιρέτησαν τον Χάνκοκ – κλωτσώντας τις πόρτες τους και γεμίζοντας τη φυλακή με τον ήχο ενός «πρόχειρου αντίο»

Και συνεχίζει: «Τα χέρια του έπιασαν το τιμόνι του ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου του. Από την κορυφή ως τα νύχια ήταν ντυμένος στα λευκά λινά, με το σώμα του να λάμπει με έναν σχεδόν παραδεισένιο τρόπο, καθώς οδηγούσε προς το κρατικό σωφρονιστικό ίδρυμα της Οκλαχόμα».

«Πιστεύουν πραγματικά ότι ο Θεός τους, τους εγκρίνει;»

Ο Μος, ιερέας, πέρασε αυτή τη χρονιά δουλεύοντας ως πνευματικός σύμβουλος του Φίλιπ Χάνκοκ, ενός θανατοποινίτη στην Οκλαχόμα. Το πρωί της εκτέλεσης του Νοεμβρίου είχε φτάσει. Η φυλακή είχε προσφέρει στον Χάνκοκ ένα λάθος τελευταίο γεύμα το προηγούμενο βράδυ, λευκό κρέας από το Kentucky Fried Chicken αντί για σκούρο.

«Αυτό το κοτόπουλο, το ξέρω», επανέλαβε η Σου Χος, μια ακτιβίστρια κατά της θανατικής ποινής που καθόταν στη θέση του συνοδηγού δίπλα στον Μος. «Δεν μπορούσα να το πιστέψω».

Φωτογραφία: Συλλογή Οκλαχόμα, Ιστορικός Σύλλογος Οκλαχόμα | Βίαιες συγκρούσεις στο κρατικό σωφρονιστικό ίδρυμα της Οκλαχόμα στο McAlester

Ο Χάνκοκ, που είχε καταδικαστεί για δύο φόνους που διέπραξε το 2001, ήταν προγραμματισμένο να εκτελεστεί στις 10 π.μ. Τρεις ώρες πριν από την εκτέλεση, οι δικηγόροι του εξακολουθούσαν να ελπίζουν ότι ο κυβερνήτης της Οκλαχόμα θα του χορηγούσε χάρη, όπως είχε εισηγηθεί το πολιτειακό συμβούλιο αναστολών τρεις εβδομάδες νωρίτερα.

Του είχαν πει ότι θα ήταν μαζί για 20 λεπτά, αλλά αντί γι’ αυτό είχαν μόνο 10 λεπτά. «Ο Φιλ έχει πάλι λιγότερα», σκέφτηκε και θυμήθηκε το τηγανητό κοτόπουλο

Οι δικηγόροι της πολιτείας και τα μέλη των οικογενειών των θυμάτων συνέχισαν να ζητούν την εκτέλεση του Χάνκοκ. Οι αξιωματούχοι της Πολιτείας είχαν υπενθυμίσει στο συμβούλιο αναστολών ότι ένα από τα θύματα ήταν μόλις 38 ετών όταν πέθανε, και παρείχε «μεγάλη βοήθεια» στους γονείς του. Ο θάνατος του άλλου θύματος, είπαν, επηρέασε βαθιά τον μικρότερο αδελφό του, ο οποίος δεν μπορούσε να κοιμηθεί μετά την απώλεια.

Ο Μος κατευθυνόταν προς τη φυλακή για να είναι μαζί με τον Χάνκοκ. Μετά από περισσότερες από εκατό συζητήσεις, η σχέση τους -ο θανατοποινίτης και ο άνθρωπος που είχε αναλάβει να φροντίζει την ψυχή του- έμελλε να ολοκληρωθεί αυτό το πρωί.

Ο Μος σκέφτηκε την αγανάκτηση που είχε εκφράσει σε αυτόν ο Χάνκοκ. «Οι καλοί χριστιανοί θα με δέσουν σε έναν σταυρό και θα μου βάλουν ένα καρφί στη φλέβα;» είχε ρωτήσει ο Χάνκοκ. «Πιστεύουν πραγματικά ότι ο Θεός τους, τους εγκρίνει;».

Είχαν μόνο ο ένας τον άλλον

Ο Μος σκεφτόταν επίσης τις εναλλάξ θλιβερές, ενίοτε πνευματώδεις ατάκες του Χάνκοκ. Όταν ο Μος ρώτησε, «Πώς είσαι;» Ο Χάνκοκ απάντησε: «Είμαι ακόμα εδώ».

Ο γκρίζος ουρανός της Οκλαχόμα άνοιξε και άρχισε να ψιχαλίζει. Ο Μος διερωτήθηκε τι είχε να προσφέρει στον Χάνκοκ αυτές τις τελευταίες ώρες, όταν η συνηθισμένη σοφία φαινόταν να καταρρέει και οι προσευχές, σε αυτή την περίπτωση, ήταν ανούσιες.

Παράδεισος, κόλαση, σωτηρία: Είχε μιλήσει για όλα αυτά με τον Χάνκοκ, αλλά κανείς τους δεν πίστευε πραγματικά σε τίποτα άλλο εκτός από τους ανθρώπους. Σε όσα ήταν ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι, για τον εαυτό τους και ο ένας για τον άλλον. Και οι δύο άνδρες ήταν άθεοι.

Υπάρχει μια ρήση που υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν άθεοι στα χαρακώματα – ακόμη και οι σκεπτικιστές προσεύχονται όταν έρχονται αντιμέτωποι με τον θάνατο. Όμως ο Χάνκοκ, κατά το διάστημα που προηγήθηκε της θανατικής του ποινής, γινόταν όλο και πιο επίμονος ως προς την αθεΐα του. Τόσο αυτός όσο και ο ιερέας του ήταν σίγουροι ότι δεν υπήρχε Θεός που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη σωτηρία της τελευταίας στιγμής, εξαιτίας μιας απελπισμένης προσευχής. Είχαν μόνο ο ένας τον άλλον.

Οι δυο τους μιλούσαν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και ορισμένες φορές πολλές φορές την ημέρα. Τις περισσότερες φορές μιλούσαν μέσω τηλεφώνου και παρείχαν στους Times ηχογραφημένες συνομιλίες τους. Μερικές φορές μιλούσαν κατ’ ιδίαν, στην αίθουσα επισκεπτών της φυλακής που φωτιζόταν από φθορίζοντα φωτισμό, πάνω από σακουλάκια Flamin’ Hot Cheetos.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους την ημέρα πριν από την εκτέλεση, ο Χάνκοκ έμοιαζε να είναι κολλημένος στο τελευταίο του γεύμα, σε εκείνον τον κουβά με το σκουρόχρωμο κοτόπουλο.

Ο Μος ακινητοποίησε το αυτοκίνητο μπροστά από το τριώροφο κτίριο της φυλακής, όπου θα περνούσε τις επόμενες ώρες περιμένοντας. Αποβιβάστηκε και στάθηκε ακίνητος για μια στιγμή. Σκέφτηκε την πιθανότητα ο Χάνκοκ να είχε ελπίδα επιβίωσης, όχι μέσω της θείας παρέμβασης αλλά μέσω της πολιτείας. Ο κυβερνήτης Κέβιν Στιτ – ο οποίος πριν από δύο χρόνια δήλωσε ότι διεκδικεί «κάθε σπιθαμή» της Οκλαχόμα για τον Ιησού Χριστό – θα μπορούσε να χορηγήσει ακόμα χάρη. Είχε στη διάθεση του κάτι λιγότερο από τρεις ώρες.

Αλλά αν έφτανε η ώρα του θανάτου, τι θα έκανε ο ιερέας; Ο Μος αισθάνθηκε ενδόμυχα την απουσία οποιασδήποτε ανώτερης δύναμης στο χώρο της φυλακής εκείνο το πρωί.

«Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι που πραγματικά πιστεύουν, που έχουν πίστη, πεθαίνουν καλύτερα», είπε. «Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που δεν έχουν υπερφυσική πίστη να πεθάνουν καλύτερα;»

Η τελική επίσκεψη

Η εκτέλεση ορίστηκε για τις 30 Νοεμβρίου στις 10 π.μ.

Το προηγούμενο βράδυ, ο Μος σιδέρωσε το λευκό παντελόνι και το λευκό πουκάμισο. Αν η εκτέλεση διεξαγόταν – και δεν ήταν ακόμη σαφές ότι θα γινόταν – ήθελε να μοιάζει με πνευματική αυθεντία καθώς στεκόταν στο πλευρό του Χάνκοκ. Ήθελε ο Χάνκοκ να καταλάβει ότι είχε έναν φίλο μαζί του, αλλά ότι επρόκειτο και για ένα άτομο που είχε έναν βαθύτερο ρόλο να διαδραματίσει, κάποιον που είχε αγγίξει την ψυχή του.

Εκείνο το πρωί, ο Μος έγραψε σε ένα σημειωματάριο τι σκόπευε να πει στον Χάνκοκ στα τελευταία λεπτά που θα περνούσαν μαζί. Ο Χάνκοκ, που δεν μπορούσε πλέον να κάνει τηλεφωνήματα, βρισκόταν στο κελί του και άκουγε μουσική από το heavy metal συγκρότημα Slayer, ένα από τα αγαπημένα του.

Ο Μος έφτασε στη φυλακή στις 7:35 και μπήκε στην αίθουσα όπου θα περίμενε την απόφαση του κυβερνήτη. Τα λεπτά κυλούσαν βασανιστικά. Σύντομα ήταν 8:30, μετά 9 π.μ. Οι δικηγόροι και το προσωπικό της φυλακής περίμεναν μαζί, κάποιοι από αυτούς συζητούσαν για τη βροχή.

Γύρω στις 10:10, τηλεφώνησε ένας σύμβουλος του κυβερνήτη. Η εκτέλεση επρόκειτο να προχωρήσει, και μάλιστα γρήγορα. Πάνω, στην πτέρυγα των θανατοποινιτών, οι κρατούμενοι αποχαιρέτησαν τον Χάνκοκ – κλωτσώντας τις πόρτες τους και γεμίζοντας τη φυλακή με τον ήχο ενός «πρόχειρου αντίο».

Λόγω της καθυστέρησης, ο Μος αναγκάστηκε να περιορίσει τα τελευταία του λεπτά με τον Χάνκοκ. Του είχαν πει ότι θα ήταν μαζί για 20 λεπτά, αλλά αντί γι’ αυτό είχαν μόνο 10 λεπτά. «Ο Φιλ έχει πάλι λιγότερα», σκέφτηκε και θυμήθηκε το τηγανητό κοτόπουλο.

«Στα δέκα;»

Ο Μος μεταφέρθηκε στη μονάδα Η, όπου βρισκόταν ο θάλαμος εκτέλεσης. Μπήκε στο φτωχό δωμάτιο όπου ο Χάνκοκ βρισκόταν δεμένος σε ένα φορείο, φορώντας ένα γκρίζο πουκάμισο και με ένα λευκό σεντόνι να καλύπτει το κάτω μέρος του σώματος του. Ο Μος εντυπωσιάστηκε από το πόσο μικροσκοπικός ήταν ο χώρος και από τη στενότητα των λουριών που ήταν περασμένα πάνω από το φορείο.

Ακούμπησε ένα χέρι στο γόνατο του Χάνκοκ και απήγγειλε τα λόγια που είχε γράψει στο σημειωματάριό του: «Καλούμε το πνεύμα της ανθρωπότητας σε αυτόν τον χώρο», είπε ο Μος. «Αφήστε την αγάπη να γεμίσει τις καρδιές μας. Ζητάμε σε αυτή τη μετάβαση στην ειρηνική λήθη, ο Φιλ να νιώσει αυτή την αγάπη, και παρόλο που αυτό είναι το ταξίδι του, να μην είναι μόνος του. Επικαλούμαστε τη δύναμη της ειρήνης, της δύναμης, της χάρης και της παράδοσης. Αμήν.

Ευχαρίστησε τον Χάνκοκ για τις πολύτιμες γνώσεις που του είχε μοιραστεί – το ευρύ λεξιλόγιο, τις γνώσεις για τις γραφές και τη θρησκεία και, φυσικά, τα ατελείωτα αστεία, από τα οποία περίπου επτά στα δέκα είχαν πιάσει τόπο. «Επτά;». Ο Χάνκοκ διέκοψε, γέρνοντας το κεφάλι του προς τα πάνω. «Στα δέκα;»

«Φίλε», είπε ο επικεφαλής των επιχειρήσεων της φυλακής, ο οποίος στεκόταν κοντά με έναν άλλο σωφρονιστικό υπάλληλο. «Αυτό είναι ένα πολύ καλό ποσοστό».

«Ο Θεός δεν έχει καμία σχέση με αυτό»

Η κουρτίνα μπροστά από το φορείο του Χάνκοκ σηκώθηκε στις 11:13, αποκαλύπτοντας τους μάρτυρες – τον Χος, δύο δικηγόρους του Χάνκοκ, τον γενικό εισαγγελέα της πολιτείας και έναν υπάλληλο του γραφείου του, καθώς και πέντε εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης, οι οποίοι έδωσαν λεπτομερή περιγραφή της εκτέλεσης.

Ο Χάνκοκ είπε αστειευόμενος: «Πού είναι οι εχθροί μου;»

Για τον Μος, η φωνή του ήταν η ίδια όπως πάντα, γεμάτη ζωντάνια και ενέργεια. Ήρθε η ώρα για τα τελευταία του λόγια. Ευχαρίστησε τη νομική του ομάδα και είπε στον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος καθόταν στην πρώτη σειρά με σταυρωμένα τα πόδια, ότι τον είχαν «εξαπατήσει». Είπε στους μάρτυρες του ότι είχε ενεργήσει σε αυτοάμυνα και εξακολουθούσε να ελπίζει ότι θα αθωωθεί μετά το θάνατο του.

«Δεν θέλω κανέναν εκεί έξω να κλαίει για μένα», πρόσθεσε απευθυνόμενος στον Χος: «Εσύ, Σου – δεν θέλω να το κάνεις αυτό».

Στις 11:15, στον Χάνκοκ χορηγήθηκε θανατηφόρα ένεση με τρία φάρμακα. Καθώς τα μάτια του έκλειναν και το στήθος του ανέβαινε και έπεφτε, με το υγρό να κινείται μέσα από τον ορό, ο Μος στεκόταν στα πόδια του, ελπίζοντας ότι ο φίλος του θα τον άκουγε. «Σε αγαπάμε», είπε ο Μος ξανά και ξανά. «Δεν είσαι μόνος».

Οι οικογένειες των θυμάτων, Jett και Lynch, μίλησαν αμέσως μετά στην αίθουσα Τύπου της φυλακής. «Είμαι ευγνώμων που αποδόθηκε δικαιοσύνη σύμφωνα με το θέλημα του Θεού», δήλωσε η ανιψιά του Lynch, διαβάζοντας ένα μήνυμα της μητέρας της.

Όμως, «Ο Θεός δεν έχει καμία σχέση με αυτό».

Πηγή: New York Times | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Κρατικό σωφρονιστικό ίδρυμα της Οκλαχόμα | Φωτογραφική Συλλογή Z. P. Meyers/Barney Hillerman, OHS