Τουρκία: Πώς επηρεάζει τα σχέδια Ερντογαν και αντιπολίτευσης η απόφαση των Κούρδων να κατεβάσουν δικό τους υποψήφιο

Μερικές χιλιάδες από τα μέλη του παραμένουν ακόμη στη φυλακή και αρκετά περισσότερο έχουν αντιμετωπίσει αυταρχικές συμπεριφορές. Ο πρώην ηγέτης του Σελαχατίν Ντεμιρτάς είναι ακόμη στη φυλακή. Στελέχη του έχουν δολοφονηθεί. Όμως, δεν παύει να είναι το βασικό κόμμα που εκπροσωπεί τους Κούρδους στην Τουρκία (αλλά σε μεγάλο βαθμό και την τουρκική αριστερά) και να θεωρείται ότι εκπροσωπεί πάνω από 10% του εκλογικού σώματος.

Εάν κανείς δει την αριθμητική της ψήφου θα διαπιστώσει ότι ένα μέτωπο της τουρκικής αντιπολίτευσης με τη συμμετοχή του HDP θα ήταν σχεδόν βέβαιος θριαμβευτής στις επερχόμενες τουρκικές εκλογές με τη συμμαχία ανάμεσα στο AKP και τους εθνικιστές να έβλεπε μετά από χρόνια την πόρτα εξόδου από την εξουσία.

Με μία έννοια, μάλιστα, αυτό δοκιμάστηκε στις δημοτικές εκλογές του 2019 όταν ο Ερντογάν είδε το κόμμα του να χάνει δύο διαδοχικές φορές τις εκλογές στην Κωνσταντινούπολη απέναντι στον υποψήφιο του CHP Εκρέμ Ιμάμογλου, σε ένα αποτέλεσμα που σε μεγάλο βαθμό κρίθηκε από την απόφαση του HDP να μην κατεβάσει δικό του υποψήφιο, αλλά να «δώσει γραμμή» στους ψηφοφόρους κουρδικής καταγωγής (και λόγω εσωτερικής μετανάστευσης αυτοί είναι αρκετοί στην Κωνσταντινούπολη) να ψηφίσουν τον Ιμάμογλου.

Η βαρύτητα του εθνικισμού

Μόνο που η υπόμνηση των εκλογικών αποτελεσμάτων και της εκλογικής αριθμητικής δεν αρκεί για να οδηγήσει και σε αποφάσεις. Υπάρχουν πάντα και τα ιδεολογικά ζητήματα. Και μία κρίσιμη πλευρά της ιδεολογίας και των κομμάτων της αντιπολίτευσης, πρώτα και κύρια του CHP, είναι ο εθνικισμός και η αντιπαλότητα προς τα αιτήματα της κουρδικής κοινότητας.

Ακόμη και εάν υπάρχει πλέον μεγαλύτερη κατανόηση του πώς ο αυταρχισμός σε βάρος των Κούρδων συνδέεται με τον αυταρχισμό και σε βάρος της αντιπολίτευσης, είναι πολύ δύσκολο για τα κόμματα της αντιπολίτευσης να προχωρήσουν σε μια συμμαχία την οποία ο Ερντογάν θα έσπευδε θα χαρακτηρίσει ως «υποστήριξη προς την τρομοκρατία». Άλλωστε, ορισμένα τμήματα του συνασπισμού της αντιπολίτευσης όπως η Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτιδα του «Καλού Κόμματος», έχουν κάνει σαφές ότι δεν επιθυμούν να έχουν σχέσεις με ένα φιλοκουρδικό κόμμα. Το ίδιο το HDP πάντως έχει αφήσει να εννοηθεί ότι περίμενε κάποια χειρονομία από την αντιπολίτευση, που όμως δεν ήρθε.

Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν ο Ερντογάν αυτός που σταδιακά άλλαξε τη δική του γραμμή για το κουρδικό, μετατοπιζόμενος από μια αρχική τοποθέτηση που είχε μεγαλύτερη ανοχή στις πολιτιστικές πλευρές της κουρδικής ταυτότητας, όπως τη γλώσσα, σε μια ολοένα και πιο σκληρή γραμμή εντός και εκτός συνόρων, εάν σκεφτούμε τις αλλεπάλληλες τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον Κούρδων και στη Συρία και στο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Μάλιστα,  ο τρόπος που ο Ερντογάν χειρίζεται το ζήτημα του εθνικισμού σε σχέση με το Κουρδικό είναι χαρακτηριστικός. Μεγάλο μέρος της κλιμάκωσης των πολεμικών επιχειρήσεων και στη Συρία και στο Ιρακινό Κουρδιστάν, στηρίζεται στον πολιτικό υπολογισμό του Ερντογάν ότι είναι πολύ δύσκολο για την αντιπολίτευση να αμφισβητήσει συνολικά αυτή την πολιτική.

Ούτε είναι τυχαίο ότι έχουν υπάρξει αλλεπάλληλες προσπάθειες να τεθεί το HDP εκτός νόμου, με κατασκευασμένες κατηγορίες περί δήθεν υποστήριξης στην τρομοκρατία. Η πιο πρόσφατη προσπάθεια βρίσκεται ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου και ο Εισαγγελέας έχει ζητήσει το κόμμα να τεθεί εκτός νόμου, ενώ ήδη έχουν παγώσει τα περιουσιακά στοιχεία του κόμματος και αυτό δεν μπορεί να εισπράξει την ετήσια κρατική χρηματοδότηση που δικαιούται ως κοινοβουλευτικό κόμμα.

Ποιος ευνοείται από την ξεχωριστή κουρδική υποψηφιότητα

Το γεγονός ότι το HDP θα κινηθεί αυτόνομα, προφανώς και απομακρύνει το ενδεχόμενο να διαμορφωθεί ένα πλειοψηφικό μπλοκ της αντιπολίτευσης, ή να υπάρξει μια προεδρική υποψηφιότητα που από τον πρώτο γύρο να κερδίσει τον Ερντογάν. Σημειώνουμε εδώ ότι ειδικά στις βουλευτικές το HDP έχει μικρότερη πίεση, αφού το όριο για την είσοδο στη Βουλή δεν είναι στο 10% αλλά στο 7%, μετά την πρόσφατη αλλαγή του εκλογικού νόμου, που έγινε κυρίως για να ευνοηθεί ο σύμμαχος του AKP, δηλ. το εθνικιστικό MHP.

Υπό αυτή την έννοια φαίνεται ότι επιτυγχάνεται η επιδίωξη του Ερντογάν που είναι να μην αποτελέσει το HDP τμήμα μιας ενιαίας αντιπολίτευσης που θα απειλούσε ήδη από τον πρώτο γύρο της προεδρικής εκλογής την επανεκλογή του και θα διαμόρφωνε ένα εντελώς νέο σκηνικό στην Τουρκία.

Όμως, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι ως ένα βαθμό μια αυτόνομη προεδρική υποψηφιότητα του HDP θα μπορούσε να ενισχύσει τελικά τη θέση του υποψηφίου της αντιπολίτευσης. Σύμφωνα με αυτό το σχήμα, είναι πιο εύκολο για την κουρδική ψήφο πρώτα να κατευθυνθεί στον πρώτο γύρο σε έναν «δικό της» υποψήφιο, έμμεσα και αθροιστικά συμβάλλοντας σε μια εικόνα αποδοκιμασίας του Ερντογάν, και στον δεύτερο γύρο να υποστηρίξει τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Βεβαίως ακόμη και αυτό το ενδεχόμενο θα απαιτούσε από την αντιπολίτευση να δεσμευτεί απέναντι στους Κούρδους για κάποια βήματα πραγματικής βελτίωσης της θέσης τους (ζήτημα που ως ένα βαθμό  και ο Ερντογάν καλείται να απαντήσει).

Βεβαίως, στο μεταξύ πρέπει και η αντιπολίτευση να διαλέξει τον υποψήφιό της. Αυτή τη στιγμή, στις δημοσκοπήσεις τόσο ο Μανσούρ Γιαβάς, δήμαρχος της Άγκυράς, όπως και ο Ιμάμογλου, δείχνουν να τα πηγαίνουν καλύτερα από τον ηγέτη του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου απέναντι στον Ερντογάν. Κάποιοι, όμως, υποστηρίζουν ότι ο αλεβίτης και κουρδικής καταγωγής Κιλιτσντάρογλου θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματικός ως προς την προσέλκυση της κουρδικής ψήφου.