Το 1913 ο Τόμας Έντισον προέβλεψε ότι λόγω της τεχνολογίας το σχολικό σύστημα θα αλλάξει τελείως τα επόμενα χρόνια.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και μάθηση έχει, μέσα από διαφορετικά μονοπάτια, μια μακρά ιστορία. Κεντρικό ρόλο στις απαρχές της έπαιξε η αλληλογραφία. Με κάποια υπερβολή, μπορεί κάποιος να πει ότι ακόμα οι ανταλλαγές επιστολών μεταξύ φιλοσόφων και μαθητών στην αρχαιότητα, αλλά και στην πρωτοχριστιανική περίοδο ήταν μια μορφή διδασκαλίας εξ αποστάσεως.

Κάποιες πρώτες προσπάθειες για εκπαίδευση δια αλληλογραφίας παρατηρούνται στις αρχές του 1700 μέσα στο πνεύμα του διαφωτισμού. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι οργανωμένη εκπαίδευση εξ αποστάσεως υπάρχει και εξελίσσεται τα τελευταία περίπου εκατόν πενήντα χρόνια. Το 1833, για παράδειγμα, βλέπουμε να έχει ιδρυθεί Πανεπιστήμιο δια αλληλογραφίας στις ΗΠΑ για να καλύψει της ανάγκες μιας νέας αχανούς, για τα τότε γεωγραφικά δεδομένα, χώρας. Οι σπουδές δι’ αλληλογραφίας ασφαλώς άνοιξαν τον δρόμο, αλλά όσο η τεχνολογία αναπτυσσόταν τις επόμενες δεκαετίες, τόσο οι δυνατότητες για μάθηση χωρίς δια ζώσης συναντήσεις πολλαπλασιάζονταν. Βλέπουμε ότι από την δεκαετία του 1970 ο όρος «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο αντί του όρου «σπουδές δια αλληλογραφίας». Η δυνατότητα συνδυασμών πολλών διαφορετικών μεθόδων μάθησης, αλλά και η καθιέρωση επιτυχημένων προγραμμάτων από τα Ανοιχτά πανεπιστήμια, όπως για παράδειγμα το Open University της Βρετανίας, συστηματοποίησαν καλύτερα τον κλάδο έτσι ώστε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση να μην θεωρείται πλέον φτωχός συγγενής της παραδοσιακής. Ανάλογη πετυχημένη περίπτωση είναι και τα εξωτερικά προγράμματα παραδοσιακών πανεπιστημίων. Για παράδειγμα το πανεπιστήμιο του Λονδίνου ανέπτυξε το external program με πλήρη και ισότιμη απονομή πτυχίων που μπορεί να χαρακτηριστεί επίσης ιδιαίτερα πετυχημένο.

Η εξέλιξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σήμερα δεν μπορεί να αγνοήσει τον ρόλο της τεχνολογίας. Κοιτώντας πίσω βλέπουμε ότι ο πρώτος σχετικός οπτικοακουστικός εξοπλισμός εισήχθη στις ΗΠΑ σε σχολεία στις αρχές του 1900, ενώ ο πρώτος κατάλογος με εκπαιδευτικά φιλμς παρουσιάστηκε το 1910. Στη συνέχεια ιδιαίτερες προσπάθειες γίνανε στην δεκαετία του 1920 με το εκπαιδευτικό ραδιόφωνο και ανάλογες προσπάθειες αργότερα στην δεκαετία του 1940 με την εκπαιδευτική τηλεόραση. Το πολιτειακό πανεπιστήμιο της Iowa υπήρξε πρωτοπόρο σε αυτές τις προσπάθειες. Στην δεκαετία του 1960 πολλά πανεπιστήμια χρησιμοποίησαν την τηλεόραση ως μέσο για μάθηση και μία έρευνα αναφέρει ότι το 1972 υπήρχαν στις ΗΠΑ 233 τηλεοπτικοί εκπαιδευτικοί σταθμοί. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 αναπτύχθηκαν στο πανεπιστήμιο Stanford κάποια προγράμματα εκπαίδευσης μαθηματικών μέσω υπολογιστών. Αργότερα με την ανάπτυξη του διαδικτύου, φαίνεται να συντελείται μία επανάσταση στον χώρο. Αρχίζοντας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με μαθήματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στις μέρες μας υπάρχουν σχετικές εφαρμογές για μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έως και ειδικές εφαρμογές στα κινητά τηλέφωνα. Σήμερα βλέπουμε να υπάρχουν πανεπιστήμια ή και εταιρείες εκπαίδευσης που λειτουργούν μόνο ηλεκτρονικά (on line).

Οι δυνατότητες διαδραστικής επικοινωνίας που υπάρχουν είναι απεριόριστες. Ο οποιοσδήποτε οργανισμός ή και ιδιώτης μπορεί να γίνει φορέας εκπαίδευσης. Πέρα από τις ευκαιρίες, οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν είναι πολλοί. Εγείρονται θέματα παιδαγωγικής μεθοδολογίας, αξιοπιστίας και πολλά άλλα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις. Ο ρόλος του υλικού και του μέσου συναγωνίζονται αυτόν του δασκάλου. Το σίγουρο είναι ότι η προφητεία του Έντισον έχει πλέον σοβαρές πιθανότητες να εκπληρωθεί.

Φαίδων Γ.Λ. Κυδωνιάτης

Ειδήσεις Σήμερα: