«Χημικό όπλο του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου» χρησιμοποιήθηκε κατά των διαδηλωτών στη Γεωργία

Το νερό με το οποίο η γεωργιανή αστυνομία κατάβρεχε τους διαδηλωτές στις περυσινές κινητοποιήσεις περιείχε έναν τοξικό χημικό παράγοντα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναφέρει το BBC επικαλούμενο μαρτυρίες, ειδικούς στα χημικά όπλα και γιατρούς.

Η έρευνα του βρετανικού οργανισμού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι διαδηλωτές εκτέθηκαν σε βρωμοβενζυλοκυανίδιο, γνωστό και ως «camite», ένα ισχυρό δακρυγόνο που σύμφωνα με μαρτυρίες προκάλεσε συμπτώματα για ολόκληρες εβδομάδες.

Το βρωμοβενζυλοκυανίδιο χρησιμοποιήθηκε από τη Γαλλία κατά της Γερμανίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, πιστεύεται όμως ότι αποσύρθηκε τη δεκαετία του 1930 λόγω ανησυχίες για την επίμονη δράση του. Αντικαταστάθηκε με το αέριο CS (oρθοχλωροβενζαμαλονονιτρίλιο), το οποίο χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως δακρυγόνο για την καταστολή διαδηλωτών.

Σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο BBC, το camite θα μπορούσε να θεωρηθεί χημικό όπλο βάσει της διεθνούς νομοθεσίας, η οποία επιτρέπει την αστυνομική χρήση χημικών παραγόντων μόνο αν η χρήση αυτή είναι αναλογική και οι επιδράσεις της είναι παροδικές,

Η κυβέρνηση της Γεωργίας διέψευσε το «παράλογο» ρεπορτάζ του BBC και διαβεβαίωσε ότι η αστυνομία έδρασε στο πλαίσιο  του νόμου για να αντιμετωπίσει «τις παράνομες ενέργειες βάρβαρων εγκληματιών».

Η φράση αναφέρεται στους χιλιάδες Γεωργιανούς που συμμετείχαν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της Τυφλίφας τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2024, μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι παγώνει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, παρά το γεγονός ότι η ένταξη υπαγορεύεται από το σύνταγμα της χώρας.

Ο Κονσταντίν Τσακουνασβίλι, παιδίατρος που συμμετείχε στις διαδηλώσεις, δήλωσε πως ένιωθε το δέρμα του να καίει για μέρες, ένα σύμπτωμα που δεν υποχωρούσε με το πλύσιμο.

Περίεργος να μάθει αν το ίδιο συνέβαινε και σε άλλους διαδηλωτές, απηύθυνε έκκληση στα social media και επικοινώνησε με σχεδόν 350 άτομα, από τα οποία τα μισά δήλωσαν ότι εμφάνιζαν τουλάχιστον ένα σύμπτωμα για περισσότερες από 30 ημέρες.

Πονοκέφαλος, κόπωση, βήχας, δύσπνοια, έμετος και διαταραχές στα ηλεκτρικά σήματα της καρδιάς ήταν τα συχνότερα συμπτώματα, αναφέρει ο Τσακουνασβίλι σε μελέτη του που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Toxicology Reports, χωρίς όμως να κατονομάζει τον χημικό παράγοντα.

Στην ταυτοποίηση της ουσίας βοήθησαν πληροφοριοδότες που συνδέονται με το Τμήμα Ειδικών Αποστολών, όπως ονομάζεται η αστυνομία καταστολής της Γεωργίας.

Ο Λάσα Σεργκελασβίλι, πρώην υπεύθυνος οπλισμού στο τμήμα, ανέφερε ότι η ουσία που χρησιμοποιήθηκε κατά των διαδηλωτών ήταν αυτή που είχε κληθεί ο ίδιος να εξετάσει το 2009 ως πρόσθετο στις δεξαμενές των κανονιών νερού.

Στις δοκιμές «παρατηρήσαμε ότι η επίδραση δεν υποχωρούσε, όπως συμβαίνει με τα δακρυγόνα. Ακόμα και όταν πλύναμε τα πρόσωπά μας με νερό, και μετά με ένα ειδικό διάλυμα μαγειρικής σόδας και νερού, το οποίο είχε προετοιμαστεί εκ των προτέρων, δεν μπορούσαμε να αναπνεύσουμε ελεύθερα» είπε.

Ο Σεργκελασβίλι δήλωσε ότι ο ίδιος τάχθηκε κατά της χρήσης του χημικού,  το οποίο παρόλα αυτά προστέθηκε στα κανόνια νερού. Η χρήση του φέρεται να συνεχίστηκε τουλάχιστον μέχρι το 2022, οπότε ο Σεργκελασβίλι παραιτήθηκε και εγκατέλειψε τη χώρα για την Ουκρανία.

Προκειμένου να ταυτοποιήσει την άγνωστη ουσία, το BBC εντόπισε ένα αντίγραφο της απογραφής του Τμήματος Ειδικών Αποστολών, με ημερομηνία Δεκεμβρίου 2019, το οποίο αναφέρεται σε δύο ουσίες, το «χημικό υγρό UN1710» και τη «χημική σκόνη UN3439», μαζί με οδηγίες για την ανάμειξή τους.

Το UN1710 είναι ο κωδικός του τριχωροαιθάνιου, μιας ουσίας που χρησιμοποιείται ως διαλύτης, ενώ το UN3439 αφορά μια μεγάλη γκάμα επικίνδυνων βιομηχανικών χημικών, από τα οποία μόνο το camite έχει χρησιμοποιηθεί ως δακτυγόνο.

«Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων […] τα κλινικά ευρήματα που ανέφεραν τόσο όσοι εκτέθηκαν όσο και άλλοι μάρτυρες βρίσκονται σε συμφωνία με τη χρήση βρωμοβενζυλοκυανιδίου» εκτίμησε ο καθηγητής Κρίστοφερ Χόλστετζ, κορυφαίος ειδικός στα χημικά όπλα.

Τα ευρήματα του ρεπορτάζ είναι ανησυχητικά, σχολίασε η Άλις Έντουαρντς, Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα Βασανιστήρια, η οποία έχει στείλει επιστολές στη γεωργιανή κυβέρνηση σχετικά με τις καταγγελίες για αστυνομική βία και βασανιστήρια κατά των διαδηλωτών.

«Με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για πειραματικό όπλο» είπε. «Οι πληθυσμοί δεν πρέπει ποτέ να υποβάλλονυται σε πειράματα. Πρόκειται οπωσδήποτε για παράβαση του νόμου για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Οι διαδηλώσεις στην Τυφλίδα έχουν πλέον μειωθεί σε όγκο, όχι όμως και σε συχνότητα. Οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση της κυβέρνησης, την οποία κατηγορούν για εκλογική νοθεία,  εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Ρωσίας και επιθέσεις κατά της κοινωνίας των πολιτών.