Σε έναν κόσμο που επιμένει να μας στριμώχνει σε καλούπια, ο Τομ Ρόμπινς, ο αντισυμβατικός συγγραφέας που έγινε αστρόσκονη πρόσφατα (στις 9 Φεβρουαρίου) υπήρξε πάντα μια φωνή αντίστασης.

Πέρα από τα βιβλία του που μεγάλωσαν γενιές, ο «πιο επικίνδυνος συγγραφέας του κόσμου» έδωσε μια ομιλία το 1974 σε μόλις είκοσι αποφοίτους ενός «αμφιλεγόμενου» εναλλακτικού σχολείου στο Όουκ Χάρμπορ της Ουάσινγκτον.

Τα λόγια του, απόσταγμα ιδιότυπης σοφίας και είναι αυτό που θα περίμενε κανείς από τον συγγραφέα που έγραψε για το πατζάρι ως θεό.

Ενα διαχρονικό μανιφέστο για την αυθεντικότητα, την ανάπτυξη και την απόρριψη των κοινωνικών συμβάσεων η ομιλία του, αν και ξεχασμένη για δεκαετίες, αναδύθηκε πρόσφατα στο διαδίκτυο ως μια επίκαιρη υπενθύμιση του υπέροχου κυρίου Ρόμπινς.

Πώς βρέθηκε ένας ήδη καταξιωμένος συγγραφέας όπως ο Τομ Ρόμπινς, του οποίου το Αμάντα Το Κορίτσι της Γης (Another Roadside Attraction του 1971 ήταν μπεστ σέλερ και το Ακόμη Και Οι Καουμπόισες Μελαγχολούν (Even Cowgirls Get the Blues) βρισκόταν στα σκαριά, να μιλάει σε μια μικρή τελετή αποφοίτησης στο συντηρητικό Όουκ Χάρμπορ;

Η απάντηση, όπως αποκαλύπτει ο ίδιος ο Ρόμπινς σε μια πρόσφατη επιστολή του, βρίσκεται σε μια ρομαντική σχέση που τον συνέδεε τότε με μια γυναίκα που είχε φίλους στην τάξη των αποφοίτων. Μια τυχαία συνθήκη, που όμως οδήγησε σε μια από τις πιο εμβληματικές και ελάχιστα γνωστές ομιλίες του.

Ανεβαίνοντας λοιπόν στο βήμα του Surf and Sands Country Club, ο Ρόμπινς είπε όλα τα σπουδαία, τα παρακάτω:

View this post on Instagram

A post shared by T 🌈 (@tiannadisalvo)

«Συχνά με ρωτούν αν υπάρχει ζωή μετά θάνατον. Σίγουρα, υπάρχει. Υπάρχει επίσης θάνατος μετά τη ζωή, και ζωή πριν τον θάνατο, και θάνατος μετά τη ζωή. Συνεχίζεται για πάντα. Δεν σταματάει. Θα ζείτε για πάντα και θα πεθάνετε για πάντα. Στην πραγματικότητα, το έχετε ήδη κάνει.

Όσον αφορά τον παράδεισο και την κόλαση, βρίσκονται ακριβώς εδώ στη Γη, και εναπόκειται στον καθένα από εσάς σε ποιο θα επιλέξετε να κατοικήσετε. Για να το θέσω απλά, ο παράδεισος είναι να ζεις τις ελπίδες σου και η κόλαση είναι να ζεις τους φόβους σου.

Ένα πρόβλημα με την έννοια του Παραδείσου και της Κόλασης, είναι ότι παρόλο που είναι ακριβώς αντίθετες, ένας εκπληκτικός αριθμός ανθρώπων φαίνεται να μπερδεύεται για το ποια είναι ποια. Για παράδειγμα, σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες αυτή την ίδια βραδιά, ομιλητές αποφοίτησης στέκονται μπροστά σε ακροατήρια που δεν διαφέρουν πολύ από εσάς, περιγράφοντας την κόλαση σαν να μιλούσαν για τον παράδεισο.

Οι ομιλητές τους λένε πράγματα όπως: Απόφοιτοι, έχετε φτάσει στη χρυσή εποχή της ωριμότητας. Ήρθε η ώρα τώρα να βγείτε στον κόσμο και να αναλάβετε την πρόκληση της ζωής, ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσετε την ιερή σας ευθύνη.

Και αν αυτό δεν είναι ένα σημείωμα από το διάβολο, είναι σίγουρα μια νότα κόλασης.

Όταν ακούω τη λέξη ωριμότητα να λέγεται με τέτοιο επίσημο δέος, δεν ξέρω αν πρέπει να γελάσω ή να αρρωστήσω.

Κυκλοφορεί ένας κοινός μύθος ότι μόλις κανείς γίνει ενήλικας, ξαφνικά και μαγικά τα βάζει όλα σε τάξη. Και, αν μου επιτρέπετε να χρησιμοποιήσω την καθομιλουμένη, ανακαλύπτει πού βρίσκεται. Χα χα.

Η θλιβερή αστεία αλήθεια είναι ότι οι ενήλικες δεν είναι τίποτα άλλο παρά ψηλά παιδιά που έχουν ξεχάσει πώς να παίζουν.

Όταν οι άνθρωποι σας λένε να μεγαλώσετε, εννοούν περίπου το ίδιο πράγμα που εννοούν όταν σας λένε να σωπάσετε. Με το ‘σιωπήστε’ εννοούν να σταματήσετε να μιλάτε. Με το ‘μεγαλώστε’, εννοούν να σταματήσετε να αναπτύσσεστε.

Γιατί όσο συνεχίζεις να μεγαλώνεις, συνεχίζεις να αλλάζεις, και το άτομο που αλλάζει είναι απρόβλεπτο, αδύνατο να ταξινομηθεί και δύσκολο να ελεγχθεί. Το άτομο που αναπτύσσεται δεν είναι εύκολος στόχος για εκείνους τους τύπους με τα γυαλιστερά κοστούμια που θέλουν να παραδώσετε την ψυχή σας στον Χριστό, την καρδιά σας στην Αμερική, τον πισινό σας στην Seattle First National Bank [σσ. τράπεζα] και τις μασχάλες σας στο νέο, έξτρα αποτελεσματικό Right Guard [σσ. αντιιδρωτικό].

Όχι, το άτομο που αναπτύσσεται δεν είναι ένας ιδανικός καταναλωτής, πράγμα που σημαίνει, με πιο ρεαλιστικούς όρους, ότι δεν είναι εύκολος σκλάβος.

Ακόμα χειρότερα, αν συνεχίσει να αναπτύσσεται, αναπτύσσεται σε μεγάλη έκταση και για αρκετό καιρό, μπορεί να πλησιάσει πολύ τις συμπαντικές μυστηριώδεις δυνάμεις, τη φύση των οποίων το Ναυτικό και η Ολλανδική Μεταρρυθμισμένη Εκκλησία* δεν μας ενθαρρύνουν να σκεφτούμε.

O Toμ Ρόμπινς το 1967, στην Ουάσινγκτον

Το άτομο που αναπτύσσεται είναι μια άβολη υπενθύμιση του μεγαλύτερου ανθρώπινου δυναμικού που ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει αν είχε τα κότσια.

Έτσι, η κοινωνία θέλει να μεγαλώσετε για να φτάσετε σε ένα ασφαλές, προβλέψιμο οροπέδιο και να ριζώσετε εκεί.

Να φιμώσετε τον παλμό σας.

Να χαμηλώσετε την ένταση του τραγουδιού στο αίμα σας.

Τα παιχνίδια τελείωσαν, ο ουρανός επιτέλους φωτίστηκε, οι εκπλήξεις γνωστές: ΗΡΕΜΗΣΤΕ — ηρεμήστε σαν την άμμο στον πάτο μιας κλεψύδρας, σαν ένα φέρετρο έξι μήνες στο χώμα.

Συμπεριφερθείτε όπως αρμόζει στην ηλικία σας, που σημαίνει συμπεριφερθείτε στην ηλικία τους, και αυτή, από τη στιγμή που σταμάτησαν να μεγαλώνουν, ήταν πάντα παλιά».

–

Οι άνθρωποι που αποφοίτησαν από το λύκειο τη δεκαετία του 1960 και στις αρχές του 1970, θυμούνται εκείνα τα χρόνια ως μια εποχή μεγάλης αναταραχής.

Ο Ρόμπερτ Κένεντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πυροβολήθηκαν. Η καταστροφή του πολέμου στο Βιετνάμ συνεχιζόταν και οι απώλειες αυξάνονταν. Τα πανεπιστήμια εξερράγησαν σε διαμαρτυρίες. Στρατιώτες άνοιξαν πυρ και σκότωσαν φοιτητές στο Κεντ Στέιτ. Η Καμπότζη βομβαρδίστηκε. Μαύροι διαδηλωτές για τα πολιτικά δικαιώματα δέχτηκαν επίθεση με μάνικες από την αστυνομία και χτυπήθηκαν με ρόπαλα. Και καθώς ο Ρόμπινς μιλούσε, ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον ήταν στην έξοδο, η Σαϊγκόν θα έπεφτε λίγο μετά και όλοι πάλευαν έχοντας χάσει την πίστη τους σε κυβέρνηση και θεσμούς.

Μέσα σε αυτές τι συνθήκες ο Ρόμπινς έκανε αυτό που θα περίμενε κανείς από τον Ρόμπινς. Ξέσπασε.

–

«Το να μεγαλώνεις είναι μια παγίδα.

Όσον αφορά την ευθύνη, αναγκάζομαι να ρωτήσω, ευθύνη σε τι; Στον συνάνθρωπό μας; Πριν από δύο εβδομάδες, οι εφημερίδες ανέφεραν ότι ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι όταν ο εγκέφαλος ενός ατόμου σταματά να λειτουργεί, αυτό το άτομο είναι νομικά νεκρό, παρόλο που η καρδιά του μπορεί να συνεχίζει να χτυπάει. Αυτό σημαίνει ότι το 80% του πληθυσμού της Γης είναι νομικά νεκρό. Πρέπει κουβαλάμε ευθύνη απέναντι σε πτώματα;

Όχι. Η μόνη ευθύνη που έχετε είναι να είστε ο εαυτός σας στο έπακρο του εαυτού σας. Και να ανακαλύψετε ποιοι είστε. Ή ίσως θα έπρεπε να πω να θυμηθείτε ποιοι είστε. Διότι βαθιά, στο μυστικό βελούδο της καρδιάς σας, πολύ πέρα από το όνομα και τη διεύθυνσή σας, ο καθένας σας ξέρει ποιος πραγματικά είναι.

Και αυτό το ον που είναι αληθινό δεν μπορεί παρά να συμπεριφέρεται με χάρη σε όλα τα άλλα όντα – γιατί τα πάντα, όλα, είναι όντα.

Αλλά… πρέπει να είστε υπεύθυνοι. Και αν είστε, τότε θα ανταμειφθείτε με τις νόμιμες ευλογίες του λευκού ανθρώπου: μια σταθερή δουλειά, ένα ασφαλές εισόδημα, εύκολη πίστωση, ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα τοπικά καταστήματα και ένα δικό σας σπίτι για να στοιβάζετε τις αγορές σας.

Ακόμη και αν δεν υπάρχει μαγεία στη ζωή σας, καμία έκπληξη, κανένα θαύμα, καμία παιχνιδιάρικη διάθεση, καμία ειρήνη του μυαλού, καμία αίσθηση ενότητας με το σύμπαν, καμία χαρούμενη γέλιο, κανένα φλεγόμενο πάθος, καμία βαθιά κατανόηση, καμία συντριπτική αγάπη, τουλάχιστον το εγώ σας θα έχει την ικανοποίηση να ξέρει ότι είστε υπεύθυνος πολίτης!

Η μόνη συμβουλή που έχω για εσάς απόψε είναι να μην αντισταθείτε ενεργά ή να πολεμήσετε το σύστημα, γιατί η ενεργή διαμαρτυρία και αντίσταση απλώς σας εμπλέκει στο σύστημα. Αντίθετα, αγνοήστε το, απομακρυνθείτε από αυτό.

Γυρίστε του την πλάτη, γελάστε με αυτό. Μην εξοργίζεστε, να είστε εξωφρενικοί! Μην είστε ποτέ αρκετά ανόητοι για να σέβεστε την εξουσία εκτός αν αυτή η εξουσία αποδείξει ότι είναι αξιοσέβαστη.

Έτσι, να είστε η δική σας εξουσία, να οδηγείτε τον εαυτό σας. Μάθετε τους τρόπους και τα κόλπα των αρχαίων γιόγκι, των μαγικών αυλητών, των περιπατητών των σύννεφων και των ιατρών.

Εναρμονιστείτε με τη φύση. Ακούστε τους τρελούς ρυθμούς του αίματός σας. Αναζητήστε την ομορφιά και την ποίηση σε ό,τι υπάρχει στη ζωή. Φροντίστε να μην υπάρχει φεγγάρι που να μην σας γνωρίζει, καμία άνοιξη που να μην σας γλείφει με τις γλώσσες της.

Αρνηθείτε να παίξετε με ασφάλεια, γιατί από την ασταθή άκρη του κινδύνου στάζει και στάζει το πιο γλυκό μέλι της ελευθερίας.
Ζήστε επικίνδυνα, ζήστε ερωτικά.

Πιστέψτε στη μαγεία.

Θρέψτε τη φαντασία σας.

Χρησιμοποιήστε το κεφάλι σας, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να χάσετε τα λογικά σας.

Μάθετε, όπως έμαθαν το λεμόνι και η ντομάτα, τους νόμους του ήλιου.

Μάθετε, όπως το ξέρει η ζούγκλα, το δικό σας άρωμα. Να θυμάστε ότι η ζωή είναι πολύ σοβαρή για να την παίρνετε στα σοβαρά – οπότε μην ξεχνάτε ποτέ πώς να παίζετε. Κοιτάζοντάς σας απόψε, ξέρω ότι θα τα πάτε περίφημα».

–

Όταν βρέθηκε η χαμένη απομαγνητοφώνηση της ομιλίας του ο ο Ρόμπινς ζούσε στο Λα Κόνερ και πλησίαζε τα 90 του χρόνια.
Απαντούσε μόνο σε γραπτές επιστολές. Μία από αυτές τον ρώτησε τι πιστεύει για την ομιλία που είχε δώσει τότε στους νέους, τόσα χρόνια μετά. Απάντησε ευγενικά:

«Η επιστολή σας με βρήκε (ή εγώ αυτήν) σε αυτό το μικρό, γεμάτο στρείδια, φυλάκιο, όπου συνεχίζω να ακολουθώ τις σάλπιγγες του Γητευτή σε πλάγιους δρόμους… καλά, δεν είμαι σίγουρος αν υπάρχει ένα ταιριαστό όνομα για αυτό. Σε κάθε περίπτωση, είμαι χαρούμενος που είμαι εδώ (και Εδώ) και τόσο έκπληκτος όσο και ενθουσιασμένος που μου θυμίζει τη μοναδική ομιλία αποφοίτησηςπου έχω δώσει ποτέ. Πρέπει να ομολογήσω ότι με ευχαριστεί να ανακαλύπτω ότι η ομιλία όχι μόνο δεν με κάνει να κοκκινίζω, αλλά στην πραγματικότητα προκαλεί ένα είδος περήφανου χαμόγελου».

Η ομιλία του Ρόμπινς είχε καταγραφεί στην εφημερίδα του Όουκ Χάρμπορ, τους Whidbey News-Times, σε μικροφίλμ. Η ιστορία εξηγούσε τι ήταν το Off Campus School και πώς απειλούνταν το μέλλον του, και είχε αναφορές στην ομιλία του Ρόμπινς σε εκείνους τους λίγους, και τυχερούς όσο λίγοι, είκοσι νέους πριν ξεκινήσουν το ταξίδι της «ενηλικίωσης».

Για επίλογο ο Ρόμπινς είπε:

«Αφήστε με να το κλείσω αυτό με μερικές σύντομες ερωτήσεις που μου γίνονται συχνά.

Θα φαγωθούμε από έντομα και σκουλήκια; Θα έπρεπε. Έχουμε φάει και θα έπρεπε να φαγωθούμε. Αυτή είναι η Δικαιοσύνη και δεν υπάρχει να τη σταματήσουμε. Αν κάψετε το σώμα σας, λιμοκτονώντας τη γη για να δοξάσετε μια ανάμνηση, θα έχετε προβλήματα. Δεν έχω ιδέα τι μορφή μπορεί να έχουν αυτά τα προβλήματα, αλλά ξέρω ότι αν θεωρείτε ότι παραείστε καλοί για να φαγωθείτε από έντομα και σκουλήκια, θα μπλέξετε.

Πετάει η ψυχή σας έξω από το σώμα σας τη στιγμή που πεθαίνετε; Όχι. Αυτή είναι μια ανόητη δεισιδαιμονία. Η ψυχή σας πετάει συνεχώς έξω από το σώμα σας με τον ίδιο τρόπο που η ενέργεια πετάει συνεχώς έξω από τον ήλιο. Τη στιγμή που το σώμα σας πεθαίνει, η ψυχή σταματά να πετάει έξω.

Επιστρέφει ο Ιησούς; Ναι, όλη την ώρα. Και εσείς επίσης. Όλες οι ψυχές αντηχούν για πάντα σε όλο το σύμπαν.

Ελπίζω να έχετε ένα υπέροχο ταξίδι».

–

Ο αντισυμβατικός επαναστάτης του λόγου και σύμβολο της αντικουλτούρας των ΗΠΑ και πέρα από εκεί, πέθανε σε ηλικία 92 ετών.

Ο Ρόμπινς χαρακτηρίστηκε από την Ιταλίδα συγγραφέα, δημοσιογράφο, μεταφράστρια και κριτικό Φερνάντα Πιβάνο ως «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο» και το όνομα του φιγουράρει σε αναρίθμητες λίστες με τους πιο σημαντικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα. Όχι ότι έδινε ποτέ σημασία σε λίστες και άλλα κοσμικά.

«Υποθέτω ότι όταν ένας αναγνώστης τελειώνει ένα από τα βιβλία μου… θα ήθελα να βρίσκεται στην ίδια κατάσταση με αυτή που θα είχε μετά από μια ταινία του Φελίνι ή μια συναυλία των Grateful Dead» είχε πει ο συγγραφέας που τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνικής Δια Βίου Επιτεύξεως από τη Βιβλιοθήκη της Βιρτζίνια το 2012.

Ο ίδιος έδινε τεράστια σημασία στην επιλογή λέξεων και συνήθιζε να λέει ότι ήθελε να «θυμίζει τόσο στον αναγνώστη όσο και στον συγγραφέα ότι η γλώσσα δεν είναι το κερασάκι στην τούρτα, αλλά η ίδια η τούρτα».

Η είδηση του θανάτου του έριξε σε θλίψη αναρίθμητους αφοσιωμένους θιασώτες των κειμένων του και «απλώθηκε σαν δερματική ασθένεια σε αποικία γυμνιστών» -όπως είχε γράψει ο ίδιος στο Χορό των Επτά Πέπλων (Skinny Legs and All).

Μετά την ανακοίνωση της είδησης του θανάτου του η σύζυγός του, Αλέξα, με την οποία μοιράστηκε 36 χρόνια γάμου και τρία παιδιά, είπε ότι ο Ρόμπινς χήτησε να τον θυμούνται διαβάζοντας τα βιβλία του.

Ως επιμύθιο, το απόσπασμα από το Άρωμα του Ονείρου, που επιστρέφω κάθε φορά που η ζωή μοιάζει πολύ ενήλικη για να είναι ανεκτή:

Διατηρήστε τη θεϊκή κοκκινίλα σας, την έμφυτη ροζ μαγεία σας, ειδάλλως θα καταλήξετε καφέ. Έτσι και καταλήξετε καφέ, ξέρετε τι σας περιμένει: καφές, καφετζούδες, χαρτορίχτρες, τσαρλατάνοι, ψυχοσωτήρες…

«…Το παντζάρι είναι το πιο μελαγχολικό ζαρζαβατικό, το πιο πρόθυμο να υποφέρει. Δεν μπορείς να βγάλεις αίμα στίβοντας ένα γογγύλι… Το παντζάρι είναι ο φονιάς που επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος. Το παντζάρι είναι ό,τι ακριβώς συμβαίνει στο κεράσι, όταν συνουσιάζεται μ’ ένα καρότο…».

Το παντζάρι είναι το πιο έντονο ζαρζαβατικό. Το κρεμμύδι έχει τόσες σελίδες όσο και το Πόλεμος και Ειρήνη και καθεμιά τους είναι αρκετά αψιά για να κάνει ακόμα κι έναν δυνατό άντρα να δακρύσει, αλλά όσες οι φιλντισένιες περγαμηνές του κρεμμυδιού καθώς και ο πράσινος κεντριστικός σελιδοδείκτης του γρήγορα απανθρακώνονται από τα στομαχικά υγρά και τα βακτηρίδια των εντέρων. Μόνο το παντζάρι εγκαταλείπει το σώμα με το ίδιο χρώμα που είχε όταν έμπαινε σ’ αυτό.

Τα παντζάρια που τρώγονται στο δείπνο, όταν έρθει το πρωί, γεμίζουν τη λεκάνη της τουαλέτας με κοκκινόψαρα που η απόχρωση τους πιστοποιεί τη χρωματική ασυλία του παντζαριού από τα παντοδύναμα χωνευτικά οξέα και τα αεικίνητα μικρόβια, που μπορούν να μετατρέψουν την πιο κόκκινη πιπεριά, το πιο πορτοκαλί καρότο και το πιο πράσινο κολοκύθι σε μια ενιαία και αηδιαστική μάζα.

Όταν γεννιόμαστε, είμαστε κοκκινοπρόσωποι, στρόγγυλοι, έντονοι και αγνοί. Μέσα μας καίει η πορφυρή φλόγα της παγκόσμιας συνείδησης. Βαθμιαία, όμως, καταβροχθιζόμαστε από γονείς, μασιόμαστε από σχολεία, τρωγόμαστε από συμμαθητές, καταπινόμαστε από κοινωνικούς θεσμούς και ροκανιζόμαστε από κακές συνήθειες και την ηλικία. Και όταν πια μας έχουν μηρυκάσει και χωνέψει αυτά τα έξι στομάχια, βγαίνουμε από μέσα τους σαν μια ενιαία και αηδιαστική καφετιά μάζα.

Το δίδαγμα, λοιπόν, του παντζαριού είναι το εξής: Διατηρήστε τη θεϊκή κοκκινίλα σας, την έμφυτη ροζ μαγεία σας, ειδάλλως θα καταλήξετε καφέ.

Έτσι και καταλήξετε καφέ, ξέρετε τι σας περιμένει: καφές, καφετζούδες, χαρτορίχτρες, τσαρλατάνοι, ψυχοσωτήρες…»

Τομ Ρόμπινς, Το Άρωμα Του Ονείρου (Jitterbug Perfume), Εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ, σε μετάφραση του Γιάννη Κωστόπουλου

Ειδήσεις Σήμερα: