Φωτιές σε Χαβάη και ΗΠΑ: Γιατί η Ουάσινγκτον τις έτρεμε από τον… Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Τη τελευταία φορά που η Χαβάη δέχτηκε ισχυρό πλήγμα ήταν το 1941, με την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Οι σημερινές πυρκαγιές που συγκλονίζουν το νησιωτικό σύμπλεγμα, κατά έναν ειρωνικό τρόπο, συνδέουν εκείνον τον φόβο για ιαπωνική επίθεση με τον κίνδυνο να μετατραπούν τα πανέμορφα αμερικανικά δάση σε αποκαΐδια.

Στις 5 Μαΐου 1945, στις ΗΠΑ, ο αιδεσιμότατος Archie Mitchell και η έγκυος σύζυγός του Elsie θεώρησαν πολύ όμορφη ιδέα να πάρουν πέντε μαθητές από το κυριακάτικο σχολείο και με το αυτοκίνητό τους να πάνε όλοι για πικ νικ στο καταπράσινο βουνό Gearhart, στον Εθνικό Δρυμό του Fremont στο Όρεγκον.

Ενώ ο Archie στάθμευε το αυτοκίνητο, η Έλσι και τα παιδιά ανακάλυψαν ένα τεράστιο περίεργο μπαλόνι, το οποίο όμως δίχως να το ξέρουν ήταν γεμάτο… εκρηκτικά.

Εκείνη τη στιγμή σημειώθηκε μια μεγάλη έκρηξη σκοτώνοντας την εγκυμονούσα με τα πέντε παιδάκια.

Οι έξι αυτοί άμαχοι έπεσαν θύματα ενός διαβολικού σχεδίου της στρατοκρατορικής Ιαπωνίας να κάψει… τα δάση των ΗΠΑ, έχοντας τις ρίζες του σε πειράματα της δεκαετίας του 1930. Ήταν οι μοναδικοί άμαχοι που σκοτώθηκαν σε αμερικανικό έδαφος, σπέρνοντας όμως τον τρόμο σε όλο το αμερικανικό έθνος.

«Καθώς κατέβηκα από το αυτοκίνητό μου για να φέρω το μεσημεριανό γεύμα, οι άλλοι δεν ήταν μακριά και με φώναξαν ότι βρήκαν κάτι που έμοιαζε με μπαλόνι» θα έλεγε ο Mitchell σε συνέντευξή του αργότερα. «Είχα ακούσει για ιαπωνικά μπαλόνια και φώναξα μια προειδοποίηση να μην τα αγγίξω. Τότε όμως έγινε μια μεγάλη έκρηξη. Έτρεξα μέχρι εκεί — και ήταν όλοι νεκροί».

Μια έρευνα του στρατού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η βόμβα πιθανότατα είχε ριφθεί και παρέμεινε ανενεργή για περίπου ένα μήνα πριν από το συμβάν. Οι αμερικανικές στρατιωτικές αρχές γνώριζαν καλά περί τίνος πρόκειται, αλλά είχαν επιβάλει εμπάργκο στον Τύπο να μην γράψει τίποτα. Ωστόσο, δεν μπορούσε να κρατηθεί πλέον κρυφό.

Τι συνέβαινε λοιπόν και πως βρέθηκε στη μέση του πουθενά μια ένας τέτοιος φονικός μηχανισμός;

Το πρώτο «μη επανδρωμένο» βομβαρδιστικό εμπρησμού στην ιστορία

Από το 1933, στα εργαστήριά του, ο ιαπωνικός στρατός άρχισε να πειραματίζεται με μη επανδρωμένα όπλα, δηλαδή αερόστατα. Ωστόσο, μέχρι την άνοιξη του 1942, θα το παρατούσε, ουσιαστικά.

Στρατιωτικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι η αιφνιδιαστική αεροπορική επιδρομή στο Τόκιο, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Doolittle, μπορεί να ήταν ένας από τους λόγους για τους Ιάπωνες για να ανανεώσουν το ενδιαφέρον τους για το πρόγραμμα «μπαλονιών».

Με το μεγαλύτερο μέρος του ιαπωνικού στρατού αφοσιωμένο στις εκστρατείες τους στην ηπειρωτική Ασία και τον Νότιο Ειρηνικό, το πρόγραμμα μη επανδρωμένων μπαλονιών αναβίωσε καθώς θεωρήθηκε ότι μπορεί να αποτελέσει πιθανό όπλο αντιποίνων κατά της Βόρειας Αμερικής. Το αναγεννημένο πρόγραμμα αερόστατων του στρατού είχε την κωδική ονομασία FU-GO.

Μεταξωτό μπαλόνι τύπου Β, και αριστερά το περίγραμμα ανθρώπου για να γίνει αντιληπτό το συγκριτικό μέγεθος του θανατηφόρου όπλου. (Wikipedia)

Ο στρατός αρχικά αποφάσισε να προετοιμάσει 100 μπαλόνια που θα εκτοξευθούν από υποβρύχια λίγα μίλια από τις ακτές της Βόρειας Αμερικής. Επειδή όμως το ναυτικό αρνήθηκε να δεσμεύσει υποβρύχια για μια τέτοια αποστολή, η ιαπωνική διοίκηση αποφάσισε να εκτοξευτούν αυτά τα όπλα από την… Ιαπωνία! Στόχος του προγράμματος ήταν να μετατρέψουν τη βόρεια Αμερική σε πολλές πύρηνες κολάσεις προκαλώντας δασικές πυρκαγιές.

Αν και οι Ιάπωνες είχαν μελετήσει τους ανέμους μεγάλου υψομέτρου για πολλά χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της προσεκτικής εφαρμογής δεδομένων από ρωσικά πειράματα, δεν ήταν οριστικά γνωστό το 1942 ποιο υψόμετρο θα ήταν καλύτερο για να φτάσουν μπαλόνια από την Ιαπωνία στη Βόρεια Αμερική. Δίχως αμφιβολία εκείνη την εποχή η ιαπωνική τεχνογνωσία γύρω από τους αεροχειμάρρους -ένα ταχέως κινούμενο μακρόστενο σωληνωτό ρεύμα πολύ ισχυρών δυτικών ανέμων σε μεγάλα υψόμετρα- ήταν πολύ μπροστά, συγκριτικά με των Συμμάχων.

Προκειμένου να προσδιοριστεί το πιο αποτελεσματικό υψόμετρο για τη μεταφορά μπαλονιών, το ναυτικό εκτόξευσε 40 μπαλόνια από μετάξι/καουτσούκ (τύπου Β) ξεκινώντας τον Φεβρουάριο του 1944. Κανένα από αυτά δεν έφερε όπλα, αλλά όλα έφεραν ραδιοβολίδες (συσκευές μέτρησης ατμοσφαιρικών συνθηκών). Τρία από αυτά τα άοπλα μετεωρολογικά μπαλόνια τύπου Β του πολεμικού ναυτικού ανασύρθηκαν τελικά μέσα ή κοντά στη Βόρεια Αμερική. Από αυτά τα δεδομένα, οι Ιάπωνες προσδιόρισαν ότι το καλύτερο υψόμετρο για μεταφορά με αερόστατο ήταν τα 30.000 πόδια και ο μέσος χρόνος πτήσης στη Βόρεια Αμερική ήταν περίπου τρεις ημέρες.

Μάρτιος 1945, Αμερικανοί έχουν εντοπίσει εμπρηστικό μπαλόνι στη Νεβάδα.

Έτσι, ο ιαπωνικός Στρατός σχεδίασε ένα ελαφρώς μεγαλύτερο (διαμέτρου 10 μέτρων) χάρτινο μπαλόνι που περιλάμβανε τόσο εκρηκτικά όσο και εμπρηστικά μηχανήματα. Τα όπλα και το έρμα μεταφέρονταν γύρω από την περίμετρο μιας οριζόντιας αναρτημένης δομής που μοιάζει με τροχό βαγονιού, η οποία μεταφερόταν κάτω από το σώμα του χάρτινου μπαλονιού.

Το μπαλόνι έφερε αρκετές σακούλες με άμμο, έτσι ώστε όταν έπεσαν όλοι, το μπαλόνι πρέπει να βρίσκεται πάνω από τη Βόρεια Αμερική. Στη συνέχεια, το βαρόμετρο άρχισε να ρίχνει τέσσερα εμπρηστικά, ένα κάθε φορά, καθώς εκπνέει γενικά προς τα ανατολικά σε όλη τη Βόρεια Αμερική.

Το τελευταίο όπλο της σειράς ήταν μια εκρηκτική βόμβα κατά προσωπικού. Μετά την ρίψη όλων των όπλων, μια μικρή εκρηκτική/εμπρηστική γόμωση υποτίθεται ότι θα καταστρέψει τον μηχανισμό του μπαλονιού και τη χάρτινη σακούλα, χωρίς να αφήνει ουσιαστικά κανένα στοιχείο για την παρουσία του.

Οι Αμερικανοί αμύνονται στα 9.000 μπαλόνια

Περισσότερα από 9.000 μπαλόνια τύπου Α εκτοξεύτηκαν από το Χονσού μεταξύ Νοεμβρίου 1944 και Απριλίου 1945.

Όλα αυτά συνέβαιναν σε μια εποχή που στις ΗΠΑ δεν υπήρχε οργανωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση πυρκαγιών. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια δύσκολη περίοδος για τη καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών. Με τη δυτική ακτή σε πλήρη συσκότιση, ο στρατός των ΗΠΑ φοβόταν ότι οι δασικές πυρκαγιές θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για εχθρικές επιθέσεις.

Ο αρμόδιος φορέας, που ήταν η Εθνική Δασική Υπηρεσία, αντιμετώπιζε μεγάλη κρίση, καθώς αρτιμελείς πυροσβέστες στρατολογούνταν στον στρατό και υπήρχαν λιγότεροι έμπειροι άνδρες που έμειναν πίσω για να σβήσουν τις πυρκαγιές.

Επίσης η κλιμάκωση του πολέμου καθιστούσε όλο και πιο δύσκολο να αποκτηθεί σύγχρονος εξοπλισμός πυρόσβεσης. Η Ιαπωνία, εξάλλου, είχε προσπάθησε επίσης να βάλει πυρκαγιές στη Δυτική Ακτή πρώτα εκτοξεύοντας οβίδες από υποβρύχια σε κοιτάσματα πετρελαίου. Καθώς όλο και περισσότεροι πυροσβέστες συμμετείχαν στις πολεμικές προσπάθειες, οι αξιωματούχοι αντιμετώπισαν ένα δίλημμα. «Οι δασοφύλακες φοβήθηκαν ότι το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών θα μπορούσε σύντομα να ξεφύγει από τον έλεγχο, εκτός εάν ο αμερικανικός λαός μπορούσε να αφυπνιστεί για τον κίνδυνο [του]», εξήγησε ο ερευνητής δασοκομίας J. Morgan Smith.

Τοποθεσίες που βρέθηκαν μπαλόνια-βόμβες Fu-Go σε ΗΠΑ και Μεξικό. (Wikipedia)

Παρ΄όλα αυτά, σε απάντηση στην απειλή των πυρκαγιών στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, η Διοίκηση Δυτικής Άμυνας του Στρατού (WDC), η 4η Αεροπορική Δύναμη και η 9η Διοίκηση Υπηρεσίας οργάνωσαν το «Firefly Project» με έναν αριθμό Stinson L-5 Sentinel και Douglas Αεροσκάφη C-47 Skytrain και 2.700 στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένων 200 αλεξιπτωτιστών από το 555ο τάγμα πεζικού αλεξιπτωτιστών.

Αυτές οι δυνάμεις αναπτύχθηκαν σε 36 αποστολές πυρόσβεσης μεταξύ Μαΐου και Οκτωβρίου 1945. Ο Στρατός θα χρησιμοποίησε την Εθνική Δασική Υπηρεσία ως αντιπρόσωπο, ενοποιώντας τις επικοινωνίες καταστολής πυρκαγιάς μεταξύ ομοσπονδιακών και κρατικών υπηρεσιών και εκσυγχρονίζοντας την υπηρεσία μέσω εισροής στρατιωτικού προσωπικού, εξοπλισμού και τακτικών.

Ήδη, από την εποχή της ιαπωνικής επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ το 1941, η δυτική ακτή των ΗΠΑ τέθηκε σε επιφυλακή, φοβούμενη αεροπορικές και ναυτικές επιθέσεις. Η Εθνική Δασική Υπηρεσία συμμετείχε στην πολεμική προσπάθεια χρησιμοποιώντας το δίκτυο των σημείων παρακολούθησης δασικών πυρκαγιών στις δυτικές πολιτείες για να παρακολουθεί εχθρικά αεροσκάφη.

Δημοσίευσε επίσης προπαγανδιστικές αφίσες (χρησιμοποιώντας ανοιχτά ρατσιστικές καρικατούρες της ιαπωνικής στρατιωτικής ηγεσίας) για να προειδοποιήσει κατά των δασικών πυρκαγιών.

 Ένα ευφάνταστο δαιμονικό σχέδιο που [ευτυχώς] δεν λειτούργησε

Για καλή τύχη της φύσης και των ΗΠΑ, τα ιαπωνικά μπαλόνια δεν προκάλεσαν τόσο μεγάλη ζημιά, πέραν του φόβου που σκόρπισαν.

Η χρονική περίοδος των εκτοξεύσεων από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο (πιστεύεται ότι ήταν η εποχή των πιο ευνοϊκών ανέμων μεγάλου υψομέτρου) ήταν χειμώνας, επομένως το καθαρό αποτέλεσμα ήταν μόνο μία καταγεγραμμένη πυρκαγιά, στο Χάνφορντ της Ουάσιγκτον.

Αν και 1.000 από αυτά τα μπαλόνια έφτασαν στη Βόρεια Αμερική, μόνο 342 εντοπίστηκαν ή βρέθηκαν ποτέ. Μερικά από αυτά που έφτασαν στη Βόρεια Αμερική, αλλά δεν έχουν βρεθεί ακόμη, θα μπορούσαν ενδεχομένως να εκπλήξουν ή να τραυματίσουν μελλοντικούς ανακαλύπτοντες.

Αφίσα της Δασικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ για την προστασία από πυρκαγιές στη λήξη του Β’ ΠΠ.

Καθώς τελείωνε όμως ο πόλεμος το μήνυμα της Δασικής Υπηρεσίας θα προσαρμοζόταν. Πλέον δεν θα υπήρχε πλέον ο κίνδυνος από πυρκαγιές από τον εχθρό -καθώς είχε ηττηθεί. Ωστόσο, οι ένστολοι και ένστολες που έρχονται από το μέτωπο, δεν πρέπει να επιστρέψουν σε καμένα σπίτια και ερημιές που καπνίζουν, αλλά ανέπαφα σπίτια και καταπράσινα δάση.

Πάντως, μέχρι το 2019, οι αμερικανικές αρχές θα έβρισκαν τέτοια μπαλόνια, ενώ οι φωτιές σε καιρό ειρήνης βλέπουμε ότι είναι πιο επικίνδυνες και συχνές απ’ ότι τότε.

Με πληροφορίες από History, University Notre Dame, Military.com, USA Department of Agriculture