Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου – Η θεωρία περί εξάπλωσης των Ινδοευρωπαίων από την περιοχή του Δούναβη

Η αποκαλούμενη «θεωρία της Ανατολίας», για την οποία κάναμε λόγο στο τελευταίο άρθρο μας, πάσχει όπως και η «μεσολιθική θεωρία» ως προς το ότι τοποθετεί τη διασπορά των Ινδοευρωπαίων μερικές τουλάχιστον χιλιετίες πριν από την ανάπτυξη ενός μέρους του πολιτισμικού λεξιλογίου της «πρωτοϊνδοευρωπαϊκής» (όπως αυτό έχει αποκατασταθεί βάσει της ιστορικοσυγκριτικής μεθόδου).

Η δεύτερη αυτή θεωρητική προσέγγιση του ζητήματος των ινδοευρωπαϊκών μετακινήσεων ανάγει τη διασπορά των Ινδοευρωπαίων από τον Ατλαντικό έως και πέρα από τα Ουράλια περίπου στο 4000 π.Χ., ενώ δεν αποκλείει την πιθανότητα εντοπισμού των Ινδοευρωπαίων σε γεωγραφικούς χώρους όπως ο ελληνικός αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν από οποιαδήποτε αρχαιολογική ένδειξη για αντικείμενα ή οντότητες που έχουν διατηρηθεί στο ινδοευρωπαϊκό λεξιλόγιο (π.χ., το άλογο ή τα τροχήλατα οχήματα).

Εξάλλου, η αλυσιδωτή αλληλουχία των ινδοευρωπαϊκών διαλέκτων που θέτει ως προϋπόθεση η «θεωρία της Ανατολίας» (θυμίζουμε, το πέρασμα από τις γλώσσες της Ανατολίας στην ελληνική γλώσσα, και από την τελευταία στις γλώσσες της ιταλικής χερσονήσου) δε συνάδει με τις ιδιαίτερες διαλεκτικές σχέσεις ανάμεσα στις ινδοευρωπαϊκές γλωσσικές ομάδες.

Έχοντας πλέον διεξέλθει τις δύο πρώτες θεωρίες («μεσολιθική θεωρία» και «θεωρία της Ανατολίας») σχετικά με τη διασπορά των Ινδοευρωπαίων, μπορούμε πλέον να μεταβούμε στην εξέταση της τρίτης θεωρητικής προσέγγισης, που τοποθετεί την αρχική κοιτίδα αυτών στην κεντρική Ευρώπη. Ειδικότερα, οι υπέρμαχοι της θεωρίας αυτής υποστηρίζουν ότι η εξάπλωση των Ινδοευρωπαίων άρχισε από την περιοχή του Δούναβη (ενδεχομένως από τα Βαλκάνια) κατά την Ύστερη Νεολιθική Εποχή.

Το θεωρητικό αυτό σχήμα ερείδεται μερικώς επί του γεγονότος ότι η πλειονότητα των ινδοευρωπαϊκών γλωσσικών ομάδων εντοπίζεται κατά τα φαινόμενα στην ανατολική Ευρώπη. Η ύπαρξη των Ινδοευρωπαίων στην περιφέρεια της Ευρώπης και στην Ασία ερμηνεύεται ως απόρροια όψιμων μεταναστεύσεων κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού και του Σιδήρου.

Σημαντικό μειονέκτημα της εν λόγω θεωρίας είναι η αδυναμία αιτιολόγησης της παρουσίας των Ινδοευρωπαίων στην Ασία, δεδομένου ότι δεν έχουμε στη διάθεσή μας καμία ένδειξη για μετακίνηση ντόπιων νεολιθικών πληθυσμών της Ευρώπης προς ανατολάς, προς την κατεύθυνση των στεπών.