Αγιάσος Λέσβου : Μήτηρ Θεού Αγία Σιών

Κωμόπολη της Λέσβου, χτισμένη αμφιθεατρικά σε πλαγιά του όρους Ολύμπου, η Αγιάσος γοητεύει τους επισκέπτες με το παραδοσιακό χρώμα της, την εξαίρετη αρχιτεκτονική και τα λιθόστρωτα καλντερίμια της.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η κωμόπολη οφείλει την ονομασία της σε παραφθορά της επιγραφής «Αγία Σιών» που φέρει ιστορική εικόνα της Παναγίας στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, ο οποίος αποτελεί σημείο αναφοράς για όλη τη Λέσβο.

Οικονομικό κέντρο της Λέσβου με σημαντική βιοτεχνική δραστηριότητα κατά το 19ο αιώνα, η Αγιάσος αποτελεί σήμερα θρησκευτικό κέντρο του νησιού, διατηρώντας παράλληλα ζωντανή τη μακρά παράδοσή της στο θέατρο, τη μουσική, τη λαϊκή ξυλογλυπτική και αγγειοπλαστική.

Η περιοχή γύρω από την Αγιάσο είναι κατάφυτη από πεύκα, καστανιές και ελιές, προσφέρεται δε για περιπατητικές διαδρομές.

Πόλος έλξεως για τους επισκέπτες της Αγιάσου είναι ασφαλώς η εκκλησία της Παναγίας, τρίκλιτη βασιλική, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε το 1170 και αποτέλεσε καθολικό μονής. Έλαβε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική μορφή της το 1815.

Ο ναός έχει μαρμάρινο τέμπλο των αρχών του 19ου αιώνα και τοιχογραφίες του 1838. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα σπάνια κειμήλιά του παρουσιάζει βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας με την επιγραφή «Μήτηρ Θεού Αγία Σιών», που κατά την παράδοση έφερε από τα Ιεροσόλυμα επί Εικονομαχίας ο ιερομόναχος Αγάθων ο Εφέσιος.

Στον περίβολο της Παναγίας της Αγιασώτισσας βρίσκονται το παρεκκλήσι των Αγίων Αποστόλων και εξαίρετοι μουσειακοί χώροι, όπου εκτίθενται φορητές εικόνες, χειρόγραφα, παλαίτυπα βιβλία, χρυσοκέντητα άμφια, δημιουργήματα εκκλησιαστικής μεταλλοτεχνίας και άλλα πολύτιμα αντικείμενα (μεταξύ αυτών, βυζαντινός σταυρός ευλογίας, που κατά την παράδοση έφερε μαζί του από τα Ιεροσόλυμα ο Aγάθων, καθώς και χρυσοκέντητος επιτάφιος της Παναγίας, κωνσταντινουπολίτικο δημιούργημα του 1812).

Πέραν της εκκλησίας της Παναγίας και των εκθεσιακών χώρων της, ενδιαφέρον παρουσιάζουν η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, ο ναός της Αγίας Τριάδας (1870), με αξιόλογες εικόνες και καμπαναριό, καθώς και το Αναγνωστήριο Αγιάσου, ένα από τα παλαιότερα (ιδρύθηκε το 1894) και πλέον δραστήρια σωματεία της Λέσβου, με βιβλιοθήκη, λαογραφική συλλογή, μουσικό, θεατρικό και χορευτικό τμήμα, πλούσιο αρχειακό υλικό κ.λπ.

Βόρεια από την Αγιάσο βρίσκονται ο Άγιος Δημήτριος και η Καρήνη, όμορφες περιοχές. Στην πρώτη θα δείτε το ομώνυμο ξωκλήσι, τρεχούμενα νερά και την πηγή Τσίγκου, στη δεύτερη ένα εντυπωσιακό πλατάνι, στην κουφάλα του οποίου λέγεται ότι ζωγράφιζε ο φημισμένος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ.

Με αφετηρία την Αγιάσο είναι δυνατή η γνωριμία με τον ορεινό όγκο του Ολύμπου, προστατευόμενη περιοχή. Στην κορυφή του, σε υψόμετρο 968, βρίσκονται το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία και το πυροφυλάκιο, που προσφέρουν πανοραμική θέα.