Η Ελένη Σικελιανού μιλά για τον προπάππου της

Πριν καλά-καλά συμπληρώσει δυο δεκαετίες ζωής, η Ελένη Σικελιανού εγκαταλείπει την Αμερική και ταξιδεύει σε Ευρώπη και Αφρική, αναζητώντας νέους κόσμους, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στο πνεύμα της. Τότε ήταν που έκανε και το πρώτο της ταξίδι στην Ελλάδα κι απέκτησε το πρώτο της βιβλίο σύγχρονης ελληνικής ποίησης.

«Άρχισα να γράφω ιστορίες, όταν ήμουν περίπου επτά ή οχτώ χρονών. Έγραφα ως έφηβη, αν και δεν είμαι σίγουρη, εάν αυτό, τότε, ήταν ποίηση ή ιστορίες. Ήταν σίγουρα κακό. Υποθέτω πως άρχισα να σκέφτομαι ότι θέλω να γράφω, συγκεκριμένα, ποίηση, στην ηλικία των 19 ετών, στο πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα. Είχα πάρει τότε, από ένα νησί (ίσως την Κρήτη) ένα βιβλίο με σύγχρονα ελληνικά ποιήματα και ξεκίνησα να γράφω κακές απομιμήσεις», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελένη Σικελιανού, η οποία έχει αποσπάσει πολλά βραβεία για την ποίηση και τις μεταφράσεις της.

Τι σημαίνει, όμως, γι’ αυτήν η ποίηση;
«Θα ήταν ευκολότερο -λέει- να πω τι σημαίνει ένα συγκεκριμένο ποίημα για εμένα, καθώς κάθε ποίημα ‘κουβαλά’ έναν πλούτο εννοιών. Μιλώντας γενικά, ο λόγος για τον οποίο ήρθα στην ποίηση και αγαπώ την ποίηση είναι η αίσθηση της ελευθερίας, που πηγάζει, ως ένα άλλο πολύχρωμο μεταξωτό ρούχο που ανεμίζει στον ουρανό, από τη φαντασία.
Όπως είπε ο Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς (σ.σ. Αμερικανός ποιητής:γεννήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1883 και πέθανε στις 4 Μαρτίου 1963), μόνο η φαντασία είναι πραγματική. Η ποίηση αψηφά τις δικές μας εκδοχές της πραγματικότητας: τις πολλαπλασιάζει και δίνει στον κόσμο και στην ίδια τη φαντασία κάθε δυνατή εκδοχή.
Αυτό ίσως να κάνει τους αναγνώστες να αισθάνονται άβολα, καθώς όλα τα ζώα και ο άνθρωπος αναζητούν την άνεση. Και έχουμε την τάση να είμαστε περισσότερο άνετοι με απλοποιημένες εκδοχές της πραγματικότητας.
Έχουμε την τάση να εξισώνουμε την γλωσσολογική τάξη με την τάξη της πραγματικότητας: η ποίηση μπορεί να αναπτυχθεί σ’ αυτές ακριβώς τις ρωγμές, αψηφώντας τις γραμματικές δομές του λόγου και αποκαλύπτοντας εναλλακτικές δομές της πραγματικότητας».

Ο προπάππους της, Aγγελος Σικελιανός, πέθανε πολύ πριν αυτή γεννηθεί, γι’ αυτό και τον «γνώρισε» μέσα από οικογενειακές φωτογραφίες, ιστορίες και κάποια βιβλία που κοσμούσαν την οικογενειακή βιβλιοθήκη.

«Πάντα είχαμε τη μετάφραση των Κίλι (Keeley) και Σέραρντ (Sherard) στο σπίτι μας. Δυστυχώς, δεν μεγάλωσα με την ελληνική γλώσσα, γι’ αυτό και ήταν αδύνατο να τον διαβάσω στο πρωτότυπο.
Έως ότου το καταφέρω, δεν νομίζω πως θα μπορέσω ποτέ να συνειδητοποιήσω πλήρως ποιος είναι ως ποιητής.
Μεγάλωσα, επίσης, με οικογενειακές ιστορίες, οι οποίες συνέβαλαν περισσότερο στο να τον κατανοήσω από ό,τι το γράψιμό του», εξομολογείται.

Τη ρωτήσαμε, αν θεωρεί πως το έργο του προπάππου της είχε κάποια επίδραση και στο δικό της κι αυτή μας απαντά: «Είναι δύσκολο να μεταφράσεις το μεγαλειώδες πνεύμα των ποιημάτων του σε κάτι μεστό περιεχομένου στο σύγχρονο κόσμο ή στη σύγχρονη αμερικανική ποίηση. Μοιάζει να είναι κλεισμένο σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο και χρόνο.
Από την άλλη πλευρά, το έργο του ίδιου και της προγιαγιάς μου, Εύα Πάλμερ Σικελιανού, για το Δελφικό Φεστιβάλ, καθώς και το έργο τους κατά τη διάρκεια του πολέμου, είχαν μεγάλη επίδραση στο πώς σκέφτομαι. Το όραμά τους για μια ουτοπική πιθανότητα και το απίστευτο έργο τους, μέσα από το οποίο προσπάθησαν να το διαχύσουν, είναι εκπληκτικό».

Κριτικοί έχουν αποκαλέσει την Ελένη Σικελιανού μια από τις πιο πρωτότυπες και ισχυρές φωνές που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια στην αμερικανική ποίηση.

Στο «Βιβλίο του Τζων», ένα αυτοβιογραφικό, στη βάση του, ποίημα, η Ελένη Σικελιανού μας αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της οικογενειακής της ζωής και της σχέση της με τον πατέρα της Τζων, ο οποίος είχε υποπέσει στον «πειρασμό» διαφόρων εθισμών, ενώ στο «California Poem», επιχειρεί μια ανασύνθεση της ιστορικής και πολιτιστικής «ταυτότητας» του τόπου της.

Έχει, επίσης, γράψει τα βιβλία: «The Monster Lives of Boys & Girls», «Earliest Worlds», «The Book of Tendons» κ.ά.

Σήμερα, ζει με το σύζυγό της, το γνωστό Αμερικανό μυθιστοριογράφο, Λέρντ Χαντ και την κόρη τους, στο Μπόουλντερ και- μεταξύ άλλων- διδάσκει δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ.

ΑΠΕ-ΜΠΕ