Η ιστορία της ευγονικής

«Ο ευγονισμός επιστημονική θεωρία που αποσκοπεί στη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ανθρώπου…

…η επιθυμία εξάλειψης των ατόμων που δεν εντάσσονται σε μια νόρμα και η καλλιέργεια των «αρίστων» ακολουθεί μία ολοκληρωτική ιδεολογία και
η Δημοκρατία από μόνη της μας προστατεύει από ευγονιστικές παρεκτροπές…».


Με αυτά τα λόγια διάλεξε να ξεκινήσει το βιβλίο του «Η επιθυμία του Γονιδίου» ο Jacques Testart, βιολόγος και ένας από τους επιστημονικούς πατέρες του πρώτου παιδιού του σωλήνα. Τα νέα δεδομένα που έθεσε η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος αλλά και το επίτευγμα της κλωνοποίησης χαιρετίζονται από όλους ως σημαντικά βήματα προόδου της επιστήμης. Ταυτόχρονα όμως θέτουν τις βάσεις του προβληματισμού για τις επιπτώσεις που θα έχουν στην παγκόσμια υγεία και κοινωνία. Ποια είναι όμως η ιστορία της ευγονικής; Μήπως οι φωνές του παρελθόντος δείχνουν ένα κομμάτι από το μέλλον που έρχεται;


Ο όρος «ευγονική» πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Francis Galton, επιστήμονα των αρχών του αιώνα μας, ο οποίος όρισε την επιστήμη ως «μελέτη των κοινωνικά ελέγξιμων παραγόντων που μπορούν να βελτιώσουν ή να μειώσουν τα φυλετικά προσόντα των μελλοντικών γενεών, τόσο σωματικά όσο και νοητικά».


Η πρώτη ευγονική νομοθεσία ήταν αυτή της Σπάρτης. Σύμφωνα με το σύστημα που είχε θεσπίσει ο Λυκούργος, ο πατέρας δεν ήταν κύριος της ανατροφής του παιδιού. Οι πρεσβύτεροι όφειλαν να εξετάσουν το παιδί και, αν το έκριναν δύσμορφο ή ασθενικό, διέταζαν να ριχτεί σε ένα βάραθρο, γιατί αυτό ήταν το καλύτερο και για την ίδια την πόλη.

Στα νεότερα χρόνια ο πρώτος νόμος που καθιέρωνε την ευγονική ήταν αυτός που θεσπίστηκε το 1757 στη Σουηδία και απαγόρευε το γάμο μεταξύ των επιληπτικών. Στα τέλη του 19ου αιώνα όμως, τέθηκαν πραγματικά οι βάσεις για την επιστημονική θεώρηση του ευγονισμού τόσο με τις θεωρίες περί φυσικής επιλογής ως παράγοντα εξέλιξης που διατύπωσε ο Δαρβίνος όσο και με τους νόμους της κληρονομικής μεταβίβασης των χαρακτηριστικών που περιέγραψε ο Μέντελ.


Η ευγονική είχε αποκτήσει πλέον γερές επιστημονικές βάσεις και ο Francis Galton εξέδωσε το 1908 το περιοδικό «The Eugenics Review», το οποίο συνόψιζε γνώμες και προτάσεις της εποχής για την εξέλιξη της ευγονικής υπό τον όρο «κοινωνικός δαρβινισμός».



Από τότε μέχρι σήμερα, η βαρβαρότητα έχει δυστυχώς πλούσια ιστορία.

Οι επιστήμονες της εποχής προχώρησαν σε στείρωση όσων έκριναν ότι δεν έπρεπε να «αναπαράγουν το ανθρώπινο είδος». Στις ΗΠΑ, από το 1907 έως το 1940, στειρώθηκαν με ιατρικά μέσα 50.193 άνθρωποι, από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν τρελοί, διανοητικά καθυστερημένοι ή και επιληπτικοί. Παρόμοιοι νόμοι ίσχυσαν και στις Σκανδιναβικές Χώρες. Σύμφωνα μάλιστα με αυτούς, επιτράπηκε η στείρωση 20.000 ατόμων, εκ των οποίων τα τρία τέταρτα ζούσαν στη Σουηδία.


Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί όμως με την ιστορία της ευγονικής στη Γερμανία που είχε ανάγει σε στόχο της την εξάλειψη των φορέων κληρονομικών ασθενειών και των κοινωνικά αποκλινόντων, ώστε να καταστεί δυνατή η προαγωγή των «αρίστων».


Με βάση το σχετικό νόμο που ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 1933 και με προοπτική την «κάθαρση της φυλής» στειρώθηκαν στη χώρα αυτή σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς 150-200 χιλιάδες άτομα με χειρουργική επέμβαση, ενώ η παράνοια κορυφώθηκε με το πρόγραμμα ευθανασίας των ψυχασθενών, που εφαρμόστηκε την ίδια εποχή.


Ευτυχώς τέτοια ζητήματα δεν μας αφορούν πλέον σήμερα, αλλά είναι βέβαιο ότι η προοπτική της κλωνοποίησης θα εγείρει εκ νέου συζητήσεις σχετικά με τη μελλοντική πορεία της ευγονικής.


Επιστροφή στο κεντρικό άρθρο

health.in.gr