ιράν

Στις διαβουλεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα επανέρχονται η Τεχεράνη και οι Έξι, με στόχο μία προκαταρκτική συμφωνία για υποχώρηση του Ιράν από τις δραστηριότητές του με παράλληλη αποκλιμάκωση -όσο το δυνατόν ηπιότερη και αναστρέψιμη- των κυρώσεων σε βάρος του. Εκστρατεία του Ομπάμα στο Καπιτώλιο να μην ενισχυθούν οι αμερικανικές κυρώσεις ενώ διαρκούν οι συνομιλίες, ενώ το Ισραήλ επιμένει πως συμφωνία με το Ιράν χωρίς προηγούμενη πλήρη αναστολή του πυρηνικού προγράμματος θα είναι «κακή συμφωνία».

Το Ιράν και η «Ομάδα των Έξι» επιστρέφουν την Τετάρτη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη, με την Τεχεράνη να κάνει λόγο για μία «πραγματική πιθανότητα» επίτευξης συμφωνίας. Τηλεφωνική επικοινωνία του Ντέιβιντ Κάμερον με τον Χασάν Ροχανί προηγήθηκε της συνάντησης, στην πρώτη επικοινωνία μεταξύ ηγετών Βρετανίας και Ιράν σε διάστημα μεγαλύτερο της δεκαετίας. Την ίδια στιγμή, ο Μπαράκ Ομπάμα ζήτησε εκ νέου από τους γερουσιαστές να μην επιμείνουν σε άμεση ψήφιση νέων κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, χωρίς όμως κατά τα φαινόμενα να τους πείθει.

Τη διαβεβαίωση πως το Παρίσι δεν θα υποχωρήσει από την «αυστηρή στάση» του απέναντι στο Ιράν έδωσε στο Ισραήλ ο γάλλος πρόεδρος, υπόσχεση που ο ισραηλινός πρωθυπουργός υποδέχθηκε με φανερή ικανοποίηση την ώρα που οι Έξι ετοιμάζονται να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαβουλεύσεων με την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι, θα μεταβεί την ερχόμενη Παρασκευή στο Ισραήλ για να συζητήσει με την ισραηλινή ηγεσία το θέμα της προτεινόμενης συμφωνίας μεταξύ της Δύσης και του Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, ανακοίνωσε την Κυριακή ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου. Στο Ισραήλ βρίσκεται ο Ολάντ για το ίδιο θέμα. «Δεν θα υποχωρήσουμε στο θέμα της διάδοσης των πυρηνικών» είπε ο γάλλος πρόεδρος.

Παύση της ταχείας επέκτασης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος μετά την εκλογή του μετριοπαθούς Χασάν Ροχανί στην προεδρία της Ισλαμικής Δημοκρατίας διαπιστώνει στη νέα έκθεσή της η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, σε μία εξέλιξη που θα μπορούσε να δώσει ώθηση στη διπλωματία για την επίλυση της διαμάχης του Ιράν με τη Δύση. Να μην επιμείνει στην ενίσχυση των κυρώσεων καλεί την ίδια στιγμή ο Μπαράκ Ομπάμα το Κογκρέσο που βλέπει με επιφυλακτικό μάτι τη συμφωνία που διαπραγματεύονται οι μεγάλες δυνάμεις με την Τεχεράνη.

Εκστρατεία στο Καπιτώλιο να μην προχωρήσουν Βουλή και Γερουσία σε ακόμη αυστηρότερες κυρώσεις απέναντι στο Ιράν κατά την απόπειρα προσέγγισης με την Τεχεράνη έχει εξαπολύσει η αμερικανική κυβέρνηση, με μέλη του Κογκρέσου όμως να εκφράζουν επιφυλάξεις και δυσφορία. Ξανά στην «προληπτική επίθεση» εναντίον πιθανής συμφωνίας περνάει το Ισραήλ. Κοινή η θέση Ουάσινγκτον και Παρισιού για το ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού οπλοστασίου, λένε οι πρόεδροι Ομπάμα και Ολάντ.

Ο Λευκός Οίκος προειδοποιεί το Κογκρέσο ότι η έγκριση νέων κυρώσεων σε βάρος του Ιράν θα υπονομεύσει τις διπλωματικές προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας και θα αφήσει ως μοναδική επιλογή στην Ουάσινγκτον την προσφυγή στη στρατιωτική βία. «Οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν να γίνει ένα βήμα προς τον πόλεμο» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζέι Κάρνεϊ. Πρόσθετες κυρώσεις σε αυτή τη χρονική στιγμή «θα ήταν λάθος» συμπληρώνει ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Τζον Κέρι.

Ως ενιαίο μέτωπο εμφανίστηκαν οι μεγάλες δυνάμεις έναντι του Ιράν στη διαπραγμάτευση του Σαββατοκύριακου που απέτυχε να οδηγήσει σε μεταβατική συμφωνία επί του πυρηνικού προγράμματος, βάσει δηλώσεων του Βρετανού ΥΠΕΞ Ουίλιαμ Χέιγκ σε συνέχεια της απόρριψης από τον Τζον Κέρι αναφορών που θέλουν γαλλικές επιφυλάξεις να φρέναραν τη συμφωνία. Το Ιράν «δεν μπόρεσε να αποδεχτεί τη συμφωνία εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή» επισήμανε ο Κέρι. Το καθεστώς κυρώσεων θα χαλαρώσει με συμφωνία, αλλά θα ενισχυθεί χωρίς αυτή, είπε από πλευράς του ο Χέιγκ.

Στην άμεση εφαρμογή πρακτικών μέτρων για την επιθεώρηση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος συμφώνησαν Τεχεράνη και ΙΑΕΑ, που ανοίγει το δρόμο για πρόσβαση των επιθεωρητών σε δύο τοποθεσίες. Χαμηλούς τόνους κρατούν οι Έξι μετά τη μη επίτευξη συμφωνίας το Σαββατοκύριακο, εκφράζοντας την ελπίδα τους πως μπορεί να καταρτιστεί σύντομα μία συμφωνία, με την παράλληλα «επισήμανση» πως η Τεχεράνη δεν ήταν έτοιμη «στην παρούσα φάση» να την δεχτεί.

Στη σκιά των συνομιλιών στη Γενεύη ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να διατηρούν αμφιβολίες για τη βούληση του Ιράν να εγκαταλείψει το πυρηνικό του πρόγραμμα και ότι οι κυρώσεις θα διατηρηθούν όσο θα συνεχίζονται οι συνομιλίες. «Δεν είμαστε τυφλοί και δε νομίζω ότι είμαστε ανόητοι. Είμαστε απολύτως σε θέση να εκτιμήσουμε εάν ενεργούμε προς το συμφέρον της χώρας και του υπόλοιπου κόσμου, ιδιαίτερα των συμμάχων μας όπως το Ισραήλ και οι χώρες του Κόλπου» είπε ο Τζον Κέρι στο δίκτυο NBC.

Χωρίς συμφωνία κατέληξαν οι διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα που διεξήχθησαν στη Γενεύη μεταξύ του Ιράν και της ομάδας των έξι (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία). Ωστόσο οι εμπλεκόμενες πλευρές δήλωσαν ότι οι μεταξύ τους διαφορές έχουν ελαττωθεί και ότι θα επαναλάβουν τις διαπραγματεύσεις σε μια προσπάθεια να τερματιστεί η δεκαετής αντιπαράθεση για το επίμαχο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Νέα συνάντηση ορίστηκε για τις 20 Νοεμβρίου. «Υπάρχουν κόκκινες γραμμές που δεν παραβιάζονται» δήλωσε ο ιρανός πρόεδρος.

Η υπεραισιοδοξία που επικρατούσε στην αρχή φαίνεται ότι έχει κάπως υποχωρήσει. Ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών παραδέχθηκε ότι εξακολουθούν και υπάρχουν «διαφορές απόψεων» ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις που συζητούν στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ενώ δυτικοί διπλωμάτες εκτιμούν ότι οι διαπραγματεύσεις θα λήξουν το Σάββατο χωρίς συμφωνία.

Τα εμπόδια σε προκαταρκτική συμφωνία του Ιράν και των «Έξι» για το πυρηνικό πρόγραμμα κάθε άλλο παρά έχουν απομακρυνθεί, αλλά πρώτη φορά εδώ και χρόνια φέγγει αχτίδα ελπίδας για δειλή υπέρβαση του πολυετούς αδιεξόδου: Η Γενεύη γίνεται το σκηνικό έντονης διπλωματικής κινητικότητας, με εκτός προγράμματος συμμετοχή όλων των ΥΠΕΞ των Έξι και συνέχιση για τρίτη ημέρα συνομιλιών για γεφύρωση των διαφορών. Μικρό καλάθι πάντως κρατούν όλες οι πλευρές ενώ το Ισραήλ, ως αφανής «συμμετέχων», υπογραμμίζει σε όλους τους τόνους την αντίθεσή του.

Τη στιγμή που καταγράφονται σημάδια προόδου στον εν εξελίξει δεύτερο γύρο διαπραγμάτευσης για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) ανακοινώνει ότι ο επικεφαλής της Γιουκία Αμάνο αποδέχτηκε την πρόσκληση που του απηύθυνε η Τεχεράνη και θα επισκεφθεί την Ισλαμική Δημοκρατία στις 11 Νοεμβρίου.

Μία μεταβατική συμφωνία για το «πάγωμα» της επέκτασης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος με αντάλλαγμα περιορισμένη χαλάρωση των κυρώσεων ενδέχεται να βρίσκεται προ των πυλών κατά τις συνομιλίες «κορυφής» στη Γενεύη. Ζητούμενο είναι η γεφύρωση διαφορών, ακόμη δεν υπάρχει συμφωνία, είπε ο Τζον Κέρι φθάνοντας εκτάκτως στην Ελβετία μαζί με Ευρωπαίους ομολόγους του. Στη διαπραγμάτευση λαμβάνει μέρος το Σάββατο και ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ. Έκρηξη οργής από το Ισραήλ για τη συμφωνία, πρόωρη η κριτική λέει ο Λευκός Οίκος.

Με ενδείξεις πως δεν αποκλείεται να υπάρξει αποτέλεσμα ολοκληρώνεται την Παρασκευή ο δεύτερος γύρος συνομιλιών του Ιράν με τους «Έξι» στη Γενεύη: Με αποφάσεις της τελευταίας στιγμής, οι υπουργοί Εξωτερικών ΗΠΑ, Γαλλίας και Βρετανίας θα βρεθούν στην ελβετική πόλη για να πάρουν μέρος στις διαβουλεύσεις.

Νέος γύρος συνομιλιών μεταξύ της διεθνούς κοινότητας και της Τεχεράνης ξεκινά στη Γενεύη, με τους «Έξι» να αναφέρουν ότι περιμένουν από το Ιράν να κάνει το πρώτο βήμα με κινήσεις για περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος. Ο ιρανός ΥΠΕΞ είπε πως η συμφωνία «είναι δυνατή, εάν όλοι κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν». Η διεθνής κοινότητα περιμένει από την Τεχεράνη να αναστείλει τις προσπάθειές της για εμπλουτισμό ουρανίου και να μειώσει τα αποθέματά της πριν προσφέρει ως αντάλλαγμα την -πολυπόθητη για το υπό πίεση Ιράν- χαλάρωση των οικονομικών κυρώσεων.

Νέος γύρος διαπραγμάτευσης μεταξύ της Ομάδας των Έξι (τα πέντε μόνιμα κράτη-μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ και η Γερμανία) ανοίγει την Πέμπτη στη Γενεύη, με τις μεγάλες δυνάμεις να διαμηνύουν διά μέσω διπλωματών ότι προσβλέπουν σε μία πρώτη παραχώρηση από την Τεχεράνη, ένα «πρώτο βήμα» οικοδόμησης μέτρων εμπιστοσύνης ώστε να ανοίξει ο δρόμος για περαιτέρω συνομιλίες.

Στο 54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προβλήθηκε το βράδυ της Τρίτης η ταινία του ιρανού σκηνοθέτη, Μοχάμαντ Ρασούλοφ. Ο Ρασούλοφ όχι μόνο αγνόησε την 20ετή απαγόρευση του να δουλεύει -δικαίωμα που στα περισσότερα μέρη του κόσμου απολαμβάνουν οι σκηνοθέτες, αλλά έκανε και μία ταινία που δεν κρύβει την άποψή της: ο πολιτισμός βρίσκεται υπό δίωξη στο Ιράν. Την ίδια ώρα, η Δύση διατηρεί τις ελπίδες της ότι ο νέος πρόεδρος της χώρας θα φανεί πιο μετριοπαθής. Μπορεί η παρουσία του Χασάν Ροχανί στην προεδρία να αλλάξει την κατάσταση;

Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) Γιουκίγια Αμάνο εξετάζει εάν θα ανταποκριθεί στην πρόσκληση που του απηύθυνε η Τεχεράνη να επισκεφθεί την Ισλαμική Δημοκρατία στις 11 Νοεμβρίου, μία πιθανή ένδειξη προόδου στις διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Την ίδια στιγμή, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι θα μπορούσε να συναφθεί μία συμφωνία-πλαίσιο για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα στο νέο γύρο διαπραγμάτευσης με τους «Έξι» αυτή την εβδομάδα στη Γενεύη.

Νέος σάλος ξέσπασε στην Τουρκία με αφορμή δημοσιεύματα στα οποία ο Ταγίπ Ερντογάν φερόταν να τάσσεται εναντίον της ύπαρξης μεικτών φοιτητικών κοιτώνων, λέγοντας πως με «τον έναν ή με τον άλλο τρόπο» θα ελέγξει την κατάσταση. Κύμα αντιδράσεων ξέσπασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ εξηγήσεις ζήτησε η ρεπουμπλικανική αντιπολίτευση ρωτώντας την κυβέρνηση εάν σκοπεύει να γίνει σαν «την αστυνομία ηθών στο Ιράν». Η ύπαρξη σχετικών δηλώσεων διαψεύστηκε πάντως από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο.

Η Βραζιλία κατασκόπευε τη δεκαετία του 2000 τους διπλωμάτες της Ρωσίας, του Ιράν και του Ιράκ στις πρεσβείες τους και στις κατοικίες τους, καθώς και χώρους τους οποίους η Μπραζίλια είχε ενοικιάσει στις ΗΠΑ, σύμφωνα με έγγραφο των Υπηρεσιών Πληροφοριών που δόθηκε στη δημοσιότητα. Οι παρακολουθήσεις, που αποκάλυψε η εφημερίδα Folha de São Paulo, χαρακτηρίστηκαν από την βραζιλιάνικη προεδρία ως «επιχείρηση αντικατασκοπείας».

Ο επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, Αλί Ακμπάρ Σαλεχί, δήλωσε την Τετάρτη ότι η Τεχεράνη συνεχίζει κανονικά τον εμπλουτισμό ουρανίου κατά 20%. Η ανακοίνωση αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου της χώρας. «Η παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου και ράβδων καυσίμου (σ.σ. για τον ερευνητικό αντιδραστήρα του Ιράν) συνεχίζονται, δεν υπήρξε καμία διακοπή» ανέφερε ο Σαλεχί, διαψεύδοντας τις δηλώσεις βουλευτή, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα είχε υποστηρίξει ότι η παραγωγή σταμάτησε.

«Πολύ χρήσιμες» χαρακτήρισε ο ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών τις συνομιλίες που είχε τη Δευτέρα στη Βιέννη με τον επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), οι οποίες αποσκοπούν στην άρση του αδιεξόδου για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Την απομάκρυνση πινακίδων και αφισών με συνθήματα εναντίον των ΗΠΑ στην Τεχεράνη διέταξαν οι ιρανικές αρχές, καθώς το Ιράν βρίσκεται σε συνομιλίες με τους «Έξι» στοχεύοντας, αρχικά, στη χαλάρωση των κυρώσεων σε βάρος του για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Οι αφίσες που κατέβηκαν φαίνεται ότι κατηγορούσαν για υποκρισία τις ΗΠΑ στις διαβουλεύσεις με την Τεχεράνη και είχαν στηθεί ενώπιον της 34ης επετείου της «Κρίσης των Ομήρων».