Υποστηρίζεται ότι η έντονη έλξη που ένιωθαν για την Αθήνα οι απλοί πολίτες άλλων ελληνικών πόλεων ήταν σε μεγάλο βαθμό απόρροια του γεγονότος ότι το δημοκρατικό της πολίτευμα ήταν συνυφασμένο με την έννοια της ελευθερίας, ελευθερίας της πόλης αλλά και των πολιτών. Ο Αριστοτέλης, στα Πολιτικά του, αναφέρει επί του προκειμένου τα εξής: «Υπόθεσις μεν ουν της δημοκρατικής πολιτείας ελευθερία· τούτο γαρ λέγειν ειώθασιν, ως εν μόνη τη πολιτεία ταύτη μετέχοντας ελευθερίας· τούτου γαρ στοχάζεσθαι φασι πάσαν δημοκρατίαν […] και γαρ το δίκαιον το δημοτικόν το ίσον έχειν εστί κατά αριθμόν αλλά μη κατ’ αξίαν, τούτου δ’ όντος του δικαίου το πλήθος αναγκαίον είναι κύριον […] Εν μεν ουν της ελευθερίας σημείον τούτο, ον τίθενται πάντες οι δημοτικοί της πολιτείας όρον· εν δε το ζην ως βούλεται τις· τούτο γαρ της ελευθερίας έργον είναι φασιν, είπερ του δουλεύοντος το ζην μη ως βούλεται» («Θεμελιώδης αρχή της δημοκρατικής πολιτείας είναι η ελευθερία· αυτό συνηθίζουν να λένε, ότι μόνο σε αυτό το πολίτευμα έχουν ελευθερία· ισχυρίζονται δηλαδή ότι κάθε δημοκρατία έχει σκοπό της την ελευθερία […] το δημοκρατικό δίκαιο εδράζεται όντως στην αριθμητική και όχι στην αξιοκρατική ισότητα, και βάσει αυτού του δικαίου κυρίαρχο πρέπει να είναι το πλήθος […] Ένα λοιπόν συστατικό στοιχείο της ελευθερίας είναι αυτό, και θεωρείται από όλους τους δημοκρατικών φρονημάτων πολίτες θεμελιώδης όρος του πολιτεύματος· και ένα άλλο συστατικό στοιχείο είναι το να ζει κανείς όπως επιθυμεί· αυτό ακριβώς, ισχυρίζονται, είναι η ουσία της ελευθερίας, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με ένα δούλο, ο οποίος ζει όχι όπως εκείνος επιθυμεί»).

Προς επίρρωσιν των ανωτέρω απόψεων του Αριστοτέλη μπορούμε να ανατρέξουμε και σε όσα εγκωμιαστικά ανέφερε για την αθηναϊκή δημοκρατία ο Περικλής στον περίφημο Επιτάφιό του, περίπου έναν αιώνα νωρίτερα: «Ελευθέρως δε τα τε προς το κοινόν πολιτεύομεν και ες την προς αλλήλους των καθ’ ημέραν επιτηδευμάτων υποψίαν […]» («Και όχι μόνον εις τον δημόσιόν μας βίον πολιτευόμεθα με πνεύμα ελευθέριον, αλλά και εις την αναμεταξύ μας καθημερινήν επικοινωνίαν είμεθα ελεύθεροι καχυποψίας […]», μτφρ Ελευθέριος Βενιζέλος).

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, έκδοση του «Επιταφίου» του Περικλή από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου, φιλολογική επιμέλεια Φάνη Ι. Κακριδή, χαρακτικό του ζωγράφου και χαράκτη Γιάννη Ν. Παπαδάκη, Αθήνα, 1998).  

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος Α’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος Β’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος Γ’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος Δ’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος Ε’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος ΣΤ’)

Ειδήσεις Σήμερα: