ΗΠΑ: Το Ανώτατο Δικαστήριο θα εξετάσει τη νομιμότητα των γάμων του ιδίου φύλου

Δέκα χρόνια μετά την επέκταση των δικαιωμάτων γάμου σε ζευγάρια του ίδιου φύλου σε εθνικό επίπεδο από το Ανώτατο Δικαστήριο, οι δικαστές θα εξετάσουν για πρώτη φορά αυτό το φθινόπωρο αν θα αναλάβουν μια υπόθεση που τους ζητά ρητά να ανατρέψουν την απόφαση αυτή. Σε περίπτωση δικαίωσης της προσφεύγουσας, δεν θα ακυρωθούν οι υπάρχοντες γάμοι.

Η Κιμ Ντέιβις, πρώην υπάλληλος της κομητείας του Κεντάκι που φυλακίστηκε για έξι ημέρες το 2015 μετά την άρνησή της να εκδώσει άδειες γάμου σε ένα ομόφυλο ζευγάρι για θρησκευτικούς λόγους, εφεσιβάλλει την απόφαση της επιτροπής ενόρκων για αποζημίωση 100.000 δολαρίων για ηθική βλάβη και 260.000 δολαρίων για δικηγορικά έξοδα.

Σε μια αίτηση για έκδοση εντάλματος writ of certiorari (σ.σ. δηλαδή έλεγχο νομιμότητας κατώτερου δικαστηρίου) που κατατέθηκε τον περασμένο μήνα, η Ντέιβις υποστηρίζει ότι η προστασία της ελεύθερης άσκησης της θρησκείας που παρέχει η Πρώτη Τροπολογία την απαλλάσσει από την προσωπική ευθύνη για την άρνηση έκδοσης αδειών γάμου.

Πιο ουσιαστικά, ισχυρίζεται ότι η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση Obergefell v Hodges – που επεκτείνει τα δικαιώματα γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια βάσει των προστατευτικών διατάξεων της 14ης Τροπολογίας – ήταν «εξαιρετικά λανθασμένη». «Το λάθος πρέπει να διορθωθεί», έγραψε ο δικηγόρος της Ντέιβις, Μάθιου Στέιβερ, στην αίτηση. Χαρακτηρίζει την πλειοψηφική γνώμη του δικαστή Άντονι Κένεντι στην υπόθεση Obergefell «νομική φαντασία».

Η πρώτη αίτηση που ζητά την ανατροπή της απόφασης του γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια

Η αίτηση φαίνεται να είναι η πρώτη από το 2015 που ζητείται επίσημα από το δικαστήριο να ανατρέψει την ιστορική απόφαση για το γάμο. Η Ντέιβις θεωρείται μία από τις μόνες Αμερικανίδες που νομιμοποιούνται να αμφισβητήσουν το προηγούμενο.

«Αν υπήρξε ποτέ μια υπόθεση εξαιρετικής σημασίας», έγραψε ο Στέιβερ, «η πρώτη γυναίκα στην ιστορία της Δημοκρατίας που φυλακίστηκε επειδή ακολούθησε τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις σχετικά με τον ιστορικό ορισμό του γάμου, αυτή πρέπει να είναι».

Τα κατώτερα δικαστήρια απέρριψαν τους ισχυρισμούς της Ντέιβις και οι περισσότεροι νομικοί εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι η προσπάθειά της είναι μάταιη.

Μια ομοσπονδιακή επιτροπή εφετών κατέληξε νωρίτερα φέτος στο συμπέρασμα ότι η πρώην υπάλληλος «δεν μπορεί να επικαλεστεί το Πρώτο Τροποποιητικό Σύνταγμα ως άμυνα, επειδή θεωρείται υπεύθυνη για κρατική πράξη, την οποία το Πρώτο Τροποποιητικό Σύνταγμα δεν προστατεύει».

Δεν υπήρχε άλλη αρχή να εκδώσει την σχετική άδεια

Η Ντέιβις, ως υπάλληλος της κομητείας Ρόουαν το 2015, ήταν η μόνη αρχή που είχε την αρμοδιότητα να εκδίδει άδειες γάμου εκ μέρους της κυβέρνησης σύμφωνα με την πολιτειακή νομοθεσία.

«Κανένας δικαστής του Εφετείου των ΗΠΑ δεν έδειξε ενδιαφέρον για την αίτηση επανεξέτασης της Ντέιβις και είμαστε βέβαιοι ότι το Ανώτατο Δικαστήριο θα συμφωνήσει επίσης ότι τα επιχειρήματα της Ντέιβις δεν αξίζουν περαιτέρω προσοχή», δήλωσε ο Γουίλιαμ Πάουελ, δικηγόρος των Ντέιβιντ Έρμολντ και Ντέιβιντ Μουρ, του ζευγαριού από το Κεντάκι που είναι πλέον παντρεμένο και μήνυσε τη Ντέιβις για αποζημίωση, σε δήλωση του στο ABC News.

Εκστρατεία συντηρητικών για την ανατροπή του νομικού προηγούμενου

Η έφεση του Ντέιβις στο Ανώτατο Δικαστήριο έρχεται σε μια στιγμή που οι συντηρητικοί αντίπαλοι των δικαιωμάτων γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια συνεχίζουν μια ανανεωμένη εκστρατεία για την ανατροπή του νομικού προηγούμενου και την παροχή της δυνατότητας σε κάθε πολιτεία να καθορίζει τη δική της πολιτική.

Την εποχή που εκδόθηκε η απόφαση Obergefell το 2015, 35 πολιτείες είχαν θεσπίσει νομοθετικές ή συνταγματικές απαγορεύσεις για τους γάμους ομόφυλων ζευγαριών, σύμφωνα με την Εθνική Διάσκεψη των Πολιτειακών Νομοθετικών Σωμάτων. Μόνο οκτώ πολιτείες είχαν θεσπίσει νόμους που να επιτρέπουν τους υπό εξέταση γάμους.

Μέχρι στιγμής, το 2025, τουλάχιστον εννέα πολιτείες έχουν είτε εισαγάγει νομοθεσία με στόχο να εμποδίσουν την έκδοση νέων αδειών γάμου για άτομα LGBTQ είτε έχουν ψηφίσει ψηφίσματα που καλούν το Ανώτατο Δικαστήριο να ανατρέψει την απόφαση Obergefell το συντομότερο δυνατό, σύμφωνα με την ομάδα υπεράσπισης Lambda Legal.

Τον Ιούνιο, η Southern Baptist Convention — η μεγαλύτερη προτεσταντική χριστιανική ομολογία της χώρας — ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία να θέσει ως κορυφαία προτεραιότητα την «ανατροπή των νόμων και των δικαστικών αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένης της Obergefell v. Hodges, που αψηφούν το σχέδιο του Θεού για το γάμο και την οικογένεια».

Η υποστήριξη για τα ίσα δικαιώματα στο γάμο δεν είναι όπως παλιά

Αν και η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών τάσσεται υπέρ των ίσων δικαιωμάτων στο γάμο, η υποστήριξη φαίνεται να έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με την Gallup: το 60% των Αμερικανών υποστήριζε τους γάμους μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου το 2015, ποσοστό που αυξήθηκε στο 70% το 2025, αλλά έχει σταθεροποιηθεί από το 2020.

Μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων, η υποστήριξη έχει μειωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, από 55% το 2021 σε 41% φέτος, σύμφωνα με την Gallup.

Η αίτηση της Ντέιβις υποστηρίζει ότι το ζήτημα του γάμου πρέπει να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο που το δικαστήριο χειρίστηκε το ζήτημα της άμβλωσης στην απόφασή του το 2022 να ανατρέψει την απόφαση Roe v Wade. Εστιάζει στην σύμφωνη γνώμη του δικαστή Κλάρενς Τόμας σε αυτή την υπόθεση, στην οποία ζήτησε ρητά την επανεξέταση της υπόθεσης Obergefell.

Οι δικαστές «πρέπει να επανεξετάσουν όλα τα ουσιαστικά προηγούμενα του Δικαστηρίου σχετικά με τη δέουσα διαδικασία, συμπεριλαμβανομένων των υποθέσεων Griswold, Lawrence και Obergefell», έγραψε ο Τόμας τότε στην αιτιολόγηση της θέσης του, αναφερόμενος στις ιστορικές αποφάσεις που αφορούν το θεμελιώδες δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, τη δέουσα διαδικασία και τα δικαιώματα ίσης προστασίας.

Δύσκολα θα ανατραπεί ο γάμος ατόμων του ιδίου φύλου

«Είναι δύσκολο να πούμε πού θα καταλήξουν τα πράγματα, αλλά θα είναι μια μακρά διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη πόσο δημοφιλής είναι σήμερα ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου», δήλωσε ο Τζος Μπλάκμαν, διακεκριμένος συντηρητικός συνταγματολόγος και καθηγητής στο South Texas College of Law.

Ο Μπλάκμαν προβλέπει ότι πολλά μέλη της συντηρητικής πλειοψηφίας του Ανώτατου Δικαστηρίου θα θέλουν οι πιθανές αμφισβητήσεις της υπόθεσης Obergefell να διεκπεραιωθούν στα κατώτερα δικαστήρια πριν επανεξεταστεί η συζήτηση.

Το δικαστήριο αναμένεται να εξετάσει επίσημα την αίτηση του Ντέιβις αυτό το φθινόπωρο κατά τη διάρκεια μιας κλειστής συνεδρίασης, όπου οι δικαστές θα συζητήσουν ποιες υποθέσεις θα προσθέσουν στον κατάλογό τους. Εάν η υπόθεση γίνει δεκτή, είναι πιθανό να προγραμματιστεί η προφορική συζήτηση την επόμενη άνοιξη και να εκδοθεί η απόφαση μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2026. Το δικαστήριο θα μπορούσε επίσης να απορρίψει την υπόθεση, επιτρέποντας την ισχύ της απόφασης του κατώτερου δικαστηρίου και αποφεύγοντας εντελώς το αίτημα για επανεξέταση της υπόθεσης Obergefell.

«Οι δικαστές Μπρετ Κάβανο και Έιμι Κόνι Μπάρετ φαίνονται εντελώς αδιάφοροι. Ίσως και ο δικαστής Νιλ Γκόρσουτς», δήλωσε η Σάρα Ίσγκουρ, νομική αναλύτρια του ABC News και παρουσιάστρια του νομικού podcast Advisory Opinions.

«Δεν υπάρχει περίπτωση το δικαστήριο να δεχτεί την υπόθεση ως απλή υπόθεση γάμου ομοφυλοφίλων», πρόσθεσε η Isgur. «Θα πρέπει να τεθεί ως απόφαση κατώτερου δικαστηρίου ότι η υπόθεση Obergefell υποχρεώνει τους δικαστές να αποδεχθούν κάποιο άλλο είδος μη παραδοσιακής συζυγικής ρύθμισης».

Η απόφαση δεν θα ακυρώσει τους υπάρχοντες γάμους

Εάν η απόφαση ανατραπεί σε κάποιο σημείο στο μέλλον, δεν θα ακυρώσει τους γάμους που έχουν ήδη τελεστεί, όπως έχουν επισημάνει νομικοί εμπειρογνώμονες. Ο νόμος «Respect for Marriage Act» του 2022 απαιτεί από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και όλες τις πολιτείες να αναγνωρίζουν τους νόμιμους γάμους ομοφυλόφιλων και διαφυλετικών ζευγαριών που έχουν τελεστεί σε οποιαδήποτε πολιτεία, ακόμη και αν υπάρξει μελλοντική αλλαγή στο νόμο.

Η Ντέιβις προσέφυγε για πρώτη φορά στο Ανώτατο Δικαστήριο το 2019, ζητώντας να απορριφθεί η αγωγή αποζημίωσης εναντίον της, αλλά η αίτησή της απορρίφθηκε. Οι συντηρητικοί δικαστές Τόμας και Σάμιουελ Αλίτο συμφώνησαν με την απόφαση εκείνη την εποχή.

«Αυτή η αίτηση θέτει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το εύρος της απόφασής μας στην υπόθεση Obergefell, αλλά δεν τα παρουσιάζει με σαφήνεια», έγραψε ο Τόμας σε δήλωσή του. Πολλοί υποστηρικτές της LGBTQ κοινότητας δηλώνουν ότι ανησυχούν για τις αλλαγές στο νομικό και πολιτικό τοπίο γύρω από τα δικαιώματα γάμου.

Σύμφωνα με το Williams Institute της Νομικής Σχολής του UCLA, υπάρχουν περίπου 823.000 παντρεμένα ζευγάρια του ίδιου φύλου στις ΗΠΑ, εκ των οποίων 591.000 παντρεύτηκαν μετά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου τον Ιούνιο του 2015. Σχεδόν ένα στα πέντε από αυτά τα παντρεμένα ζευγάρια έχει παιδιά κάτω των 18 ετών.

Οι συντηρητικοί πλειοψηφούν στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ με 6 – 3

Μετά την απόφαση Obergefell, η σύνθεση του Ανώτατου Δικαστηρίου έχει μετατοπιστεί προς τα δεξιά, περιλαμβάνοντας πλέον τρεις διορισμένους από τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και μια συντηρητική υπερπλειοψηφία 6 δικαστών.

Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Τζον Ρόμπερτς, ένας από τους σημερινούς δικαστές που διαφώνησαν στην υπόθεση Obergefell πριν από μια δεκαετία, επέκρινε έντονα την απόφαση εκείνη την εποχή ως «πράξη βούλησης, όχι νομική κρίση» που «δεν έχει καμία βάση στο Σύνταγμα». Προειδοποίησε επίσης ότι «δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την θρησκευτική ελευθερία».

Η Davis επικαλέστηκε τα λόγια του Roberts στην αίτησή της προς το Ανώτατο Δικαστήριο, ελπίζοντας ότι τουλάχιστον τέσσερις δικαστές θα ψηφίσουν υπέρ της αποδοχής της υπόθεσής της και θα ακούσουν τα επιχειρήματα το επόμενο έτος.