Νέα δεδομένα,παλιοί κίνδυνοι

Η αρχή είναι λίαν πιθανό να γίνει στην ανακοινωθείσα συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Βίλνιους στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ. Ομως, πλέον, σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο. Από τότε που εκτυλίχθηκαν οι προηγούμενες διαμεσολαβητικές πρωτοβουλίες μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας μέχρι σήμερα, που προετοιμάζεται πυρετωδώς η νέα, μία μεταβολή έχει ανατρέψει τα πάντα και, όπως φαίνεται, αλλάζει ριζικά και την τροχιά των ελληνοτουρκικών: ο πόλεμος στην Ουκρανία και, κυρίως, τρεις συνέπειές του: το οριστικό τέλος της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, οι επιπτώσεις που αυτό έχει ιδίως για τη Γερμανία και η τελική αποδοκιμασία του αναθεωρητισμού καθώς και, πιο πρακτικά, των πολιτικών που συνδέονταν με την ταύτιση συμφερόντων της Μόσχας, του Βερολίνου και της Αγκυρας στον ενεργειακό τομέα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τώρα όλα αυτά δεν υπάρχουν πια. Οπότε άλλα σχέδια πρέπει να προχωρήσουν. Και ουσιώδης παράμετρος φαίνεται να θεωρείται η ηρεμία στο Αιγαίο, αλλά αναπροσαρμοσμένη δομικά στη νέα πραγματικότητα. Κάτι που ο Ερντογάν, αν και πάντοτε απρόβλεπτος και στοχοπροσηλωμένος, φαίνεται ότι αυτή τη φορά ίσως να έχει, θέλοντας και μη, αναγκαστεί να αντιληφθεί. Αν ναι, τότε, μία νέα περίοδος ίσως πράγματι να μπορούσε να ξεκινήσει. Αν όχι, οι νέες συνθήκες καθιστούν ενδεχόμενο νέες αντιλήψεις να επιχειρηθεί να επιβληθούν στον Ερντογάν προκειμένου να επιτευχθούν στόχοι υπέρτεροι της αναθεωρητικής μανίας του τούρκου προέδρου, η οποία είναι πλέον αδιέξοδη.

Επιπλέον, δεν υπάρχει χρόνος: οι μεταβολές στις ενεργειακές ισορροπίες μετά την ακύρωση των ρωσικών αγωγών απαιτούν πλέον άμεσες εναλλακτικές. Και αφού το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος συνιστούν τώρα κύρια πεδία ενδιαφέροντος τόσο ως προς την παραγωγή όσο και ως προς τη μεταφορά ποικίλων μορφών ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη, η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων αποκτά έναν καταλύτη που υπερβαίνει όχι απλώς το διμερές πλαίσιο των δύο χωρών, αλλά ακόμα και το παλιό κεντρικό θέμα της σταθερότητας της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ που επί δεκαετίες δέσποζε στις ισορροπίες. Κάτι παραπλήσιο ισχύει και για το Κυπριακό και πιθανότατα εκεί βασίζεται και η αλλιώς ακατανόητη αισιοδοξία που εκφράστηκε από τον υπουργό Εξωτερικών στην πρώτη επίσκεψή του στη Λευκωσία. Τώρα, αυτά που μετράνε είναι πλέον μακράν κατά πολύ μεγαλύτερα, λ.χ. σε σχέση με τη μυστική διαπραγμάτευση του Βερολίνου που είχαν τορπιλίσει οι ίδιοι οι Τούρκοι και που είχε διεξαχθεί πριν απ’ τη ρωσική εισβολή.

Η Ελλάδα προσέρχεται σε αυτή τη διαπραγμάτευση από θετικό σημείο αναφοράς όσον αφορά τις συμμαχίες, τη γεωπολιτική σημασία της και τη στρατιωτική ισχύ της. Η θέση και η στάση της, τής έχουν προσδώσει προνομιακή θέση εκκίνησης στην επερχόμενη διπλωματική μάχη. Ομως, παρ’ όλα τα παραπάνω, μην υπάρξουν αυταπάτες: περί αυτού θα πρόκειται. Περί μάχης. Αγριας.

Αφού η κυβέρνηση προχωρά σε αυτή τη διαδικασία δεν μπορεί παρά να έχει διαρκώς κατά νου ότι οι καλές προθέσεις και οι θετικοί διεθνείς σχεδιασμοί, όπως έχουν μέχρι στιγμής διαφανεί, δεν αρκούν. Δεν υπάρχει στη διεθνή πολιτική τίποτα σπανιότερο από σχεδιασμούς που κατέληξαν αλλού από εκεί για όπου είχαν ξεκινήσει. Παράλληλα, ο Ερντογάν παραμένει εξαιρετικά γερός και παλιός παίκτης που ξέρει πολύ καλά πώς να φτάνει τα πράγματα στα όριά τους και συχνά πέρα από αυτά, όπως ήδη κάνει και με τον «ιερό» αντιδυτικό του πόλεμο. Αλλο παράδειγμα, ήδη κατάφερε να ανοίξει ξανά την πόρτα των σχέσεων με την Αίγυπτο, προσερχόμενος με άλλο αέρα. Διά ταύτα: αν η Ελλάδα φαντάζεται ότι θα βαδίσει σε έναν εύκολο δρόμο εγγυημένο από υπέρτερα διεθνή συμφέροντα, πρέπει αμέσως να αναθεωρήσει την προσέγγισή της. Η πορεία θα είναι δύσβατη με πολλούς κινδύνους που η ίδια θα πρέπει σθεναρά να αποκρούσει. Ουδείς άλλος θα το κάνει γι’ αυτήν.