της Κάθριν Αστον
Υπατης Εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου, έχω την τύχη να συνομιλώ με προέδρους και πρωθυπουργούς, να συζητώ τα πλέον σημαντικά θέματα με τους ισχυρότερους ανθρώπους. Ωστόσο, εκείνοι που μου κάνουν τη μεγαλύτερη εντύπωση δεν είναι συνήθως αυτοί που χαιρετώ σε επιβλητικά κτίρια μπροστά από τις κάμερες. Είναι οι άνδρες και οι γυναίκες που συναντώ σε πλατείες και χωματόδρομους, σε πολυσύχναστα σχολεία και σε φιλικά σπίτια. Από τη Βαρσοβία μέχρι το Σοβέτο, από τη Τζούμπα του Νοτίου Σουδάν μέχρι τη Γιανκούν της Μιανμάρ είναι οι άνθρωποι που αντιστάθηκαν στην τυραννία και την νίκησαν.

Πέρυσι, όταν πέρασα το κατώφλι μιας οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τύνιδα, συμμετείχα σε μια ζωηρή συζήτηση μεταξύ ανθρώπων που ποτέ δεν είχαν συναντηθεί μεταξύ τους στο παρελθόν, είχαν όμως αφιερώσει τη ζωή τους στην βελτίωση της ζωής άλλων ανθρώπων. Τώρα είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν.

Σε όλο τον κόσμο, μακριά από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, οι άνθρωποι προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο τους – και τον κόσμο μας. Η αφορμή μπορεί να είναι μια μικρή αδικία ή ένα μεγάλο έγκλημα. Μπορεί να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους ή να αγνοούν το νόμο. Ωστόσο, είναι κοινή για όλους η προθυμία να ξεπεράσουν το φόβο και την καταπίεση και να αγωνιστούν για έναν καλύτερο κόσμο. Για να βοηθήσω αυτούς τους ανθρώπους ασχολήθηκα με την πολιτική. Αυτούς τους πρωταθλητές θέλω να υπερασπιστώ. Για αυτούς επιθυμώ να εργάζονται η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ).

Από τότε που ανέλαβα τα καθήκοντά μου έθεσα την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο επίκεντρο της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Ωστόσο, όπως ανακάλυψα κατά τα τελευταία δυόμισι χρόνια, σε ταξίδια σε σχεδόν κάθε ήπειρο και σε αμέτρητες συνεδριάσεις, η υπεράσπιση αυτών των ανθρώπων που αξίζουν την υποστήριξή μας απαιτεί από την ΕΕ να ξεπεράσει δύο βασικές προκλήσεις, κάθε μία εκ των οποίων μπορεί να υπονομεύσει τον αγώνα τους και τον αγώνα μας για έναν καλύτερο κόσμο.

Η πρώτη πρόκληση αφορά τη συνοχή της ΕΕ. Πολύ συχνά ακούω ερωτήσεις για το κατά πόσον η προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί, στην πραγματικότητα, να ενταχθεί στις πολιτικές της ΕΕ σχετικά με τη βοήθεια, το εμπόριο, την κλιματική αλλαγή και τη διεύρυνση. Ή εάν η ΕΕ θα μπορέσει να ξεφύγει ποτέ από τα δύο μέτρα και δύο σταθμά που προκάλεσαν προβλήματα στο παρελθόν. Είναι όμως σαφές ότι δεν μπορούμε να επιτύχουμε αν μιλάμε για δικαιώματα μόνον προς ευήκοα ώτα και αν σιωπούμε σε άλλες περιπτώσεις. Και είναι εξίσου σαφές ότι δεν μπορούμε να ξεχνάμε τα ανθρώπινα δικαιώματα μόνο και μόνο επειδή συζητάμε με κυβερνήσεις για εμπορικές σχέσεις ή για ενεργειακές συνδέσεις. Η ηθική είναι μία και αδιαίρετη.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η στρατηγική της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα που ξεκίνησα αυτή την εβδομάδα υπόσχεται να θέτει τα δικαιώματα στο επίκεντρο των «σχέσεων της ΕΕ με όλες τις τρίτες χώρες» και να «προάγει τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλους τους τομείς της εξωτερικής δράσης χωρίς εξαίρεση», συμπεριλαμβανομένων του «εμπορίου, των επενδύσεων, της τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών, του Διαδικτύου, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και της πολιτικής στον τομέα της ανάπτυξης». Όταν συνάντησα φέτος την Aung San Suu Kyi στη Βιρμανία / Μιανμάρ αισθάνθηκα μεγάλη υπερηφάνεια, γνωρίζοντας ότι η ΕΕ ηγήθηκε της απομόνωσης της κυβέρνησης της Βιρμανίας, παρά τα αναμφισβήτητα οφέλη – και όχι μόνο εμπορικά – που θα προσέφερε ο κατευνασμός. Μπορούμε τώρα να μετριάσουμε τις κυρώσεις και είμαστε βέβαιοι ότι θα βρούμε τρόπους να υποστηρίξουμε τη μετάβαση, καθώς οι Βιρμανοί γνωρίζουν ότι ήμασταν ανέκαθεν στην σωστή πλευρά της ιστορίας.

Η δεύτερη πρόκληση αφορά τον αντίκτυπο της κρίσης του ευρώ. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι η κρίση έκανε ορισμένους ανθρώπους να αμφισβητήσουν τη διεθνή ακτινοβολία της ΕΕ, ιδιαίτερα δε την ικανότητά της να υπερασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ορισμένοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι η οικονομική επιτυχία αρκετών αυταρχικών χωρών αποδυνάμωσε τη σχέση μεταξύ φιλελεύθερης δημοκρατίας και οικονομικής ευημερίας.

Αλλά είμαι πεπεισμένη ότι πρόκειται για περιττή ηττοπάθεια, η οποία ούτε βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα ούτε ανταποκρίνεται σε αυτό που οι άνθρωποι, εντός και εκτός της ΕΕ, περιμένουν από εμάς. Ας μην ξεχνάμε ότι η ΕΕ μετράει πολύ στα παγκόσμια ζητήματα: ο ρόλος της όσον αφορά το εμπόριο και τις επενδύσεις, τις στρατιωτικές δυνατότητες, τους ενεργειακούς πόρους, τη χρηματοδότηση της έρευνας, τα διπλωματικά μέσα καθώς και την ήπια δύναμή της παραμένει σημαντικός. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να θέλουν να ενταχθούν στην ΕΕ ή να έχουν συναλλαγές μαζί μας. Η ΕΕ κατέχει υψηλές θέσεις σε οικονομικές κατατάξεις. Η οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργεί ΑΕΠ πάνω από 12,629 τρισεκατομμύρια ευρώ, κάτι που την καθιστά τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το 20% των παγκόσμιων εισαγωγών και εξαγωγών. Αυτό δίνει στην ΕΕ σημαντική δύναμη ώστε να πιέζει για ζητήματα που έχουν σημασία για μας, όπως ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας.

Επιπλέον, σε όλο τον κόσμο οι άνθρωποι πιστεύουν σε αυτό που και εμείς πιστεύουμε. Κοιτάξτε την «αραβική άνοιξη» και αυτό που ζητούσαν οι άνθρωποι στην πλατεία Ταχρίρ: απασχόληση, αξιοπρέπεια και δικαιώματα. Η ΕΕ έχει μεγαλύτερη επιτυχία στην επίτευξη των στόχων και την υποστήριξη των απαιτήσεων αυτών από οποιαδήποτε άλλη δύναμη. Η παγκόσμια πολιτική διαμορφώνεται όλο και περισσότερο από τις απαιτήσεις των απλών ανθρώπων – αιτήματα για δικαιώματα, για ειρήνη και ευημερία – ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μεταφέρουν όλο και περισσότερο το μήνυμά τους και επιτρέπουν στους ακτιβιστές να ελευθερωθούν από την απομόνωσή τους, να διαδώσουν ιδέες και να καταγγείλουν την καταπίεση. Αυτά είναι τα θέματα τα οποία η ΕΕ καλείται να αντιμετωπίσει και τα οποία επιδιώκει να υποστηρίξει σε παγκόσμιο επίπεδο. Καμία άλλη δύναμη δεν μπορεί να ισχυριστεί το ίδιο. Η προσήλωσή μας στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν ακολουθεί απλώς κάποιον οικονομικό κύκλο.

Όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου, κατέστησα αμέσως σαφές πόσο σημαντικές θεωρώ τις εργασίες της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα· κατόρθωσα τώρα να πείσω τους ευρωπαίους Υπουργούς Εξωτερικών να επαναλάβουν την εξέχουσα θέση που πρέπει να κατέχουν οι αξίες στη συνολική εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Σύντομα θα διορίσω για πρώτη φορά απεσταλμένο της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος θα αναλάβει να μεταφράσει τη δέσμευση αυτή για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε πρακτική εξωτερική πολιτική. Το έργο αυτό θα είναι μεν πολύ δύσκολο, αλλά το αναλαμβάνουμε με ικανοποίηση. Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος που ασχολήθηκα και συνεχίζω να ασχολούμαι με την πολιτική, αλλά και ο λόγος για τον οποίο επιθυμώ να γίνει γνωστή η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Ειδήσεις Σήμερα: