Δυστοκία στις συνομιλίες για τον έλεγχο των βιολογικών εργαστηρίων

36

Χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα αναμένεται να λήξει την Παρασκευή η συνάντηση σχετικά με την εφαρμογή της Συνθήκης για τα Βιολογικά Όπλα, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι 50 χωρών. Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι το προτεινόμενο πρωτόκολλο είναι ελλιπές και αναποτελεσματικό, και κατά πάσα πιθανότητα θα το απορρίψουν.

Όπως μεταδίδει το New Scientist, στόχος της συνάντησης στην ελβετική πρωτεύουσα είναι να καθοριστεί το κανονιστικό πλαίσιο για την εφαρμογή της Συνθήκης, η οποία συντάχθηκε και υπεγράφη το 1972. Οι διαπραγματεύσεις για το σχετικό πρωτόκολλο ξεκίνησαν ουσιαστικά το 1995, όταν αποκαλύφθηκαν τα προγράμματα ανάπτυξης βιολογικών όπλων στο Ιράκ και τη Ρωσία.

Η συμβιβαστική πρόταση που κατατέθηκε στη Γενεύη προβλέπει ότι οι χώρες που έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη θα πρέπει να παραδώσουν λίστες με τις εγκαταστάσεις όπου διεξάγονται έρευνες για την αντιμετώπιση επιθέσεων με βιολογικά όπλα, καθώς και με τα βιολογικά εργαστήρια υψηλής ασφάλειας που διατηρούν. Θα πρέπει, επίσης, να αποκαλύψουν τα υλικά και τους βιολογικούς παράγοντες με τους οποίους εργάζονται στις εγκαταστάσεις αυτές.

Παράλληλα, προτάθηκε η σύσταση Οργανισμού για την Απαγόρευση των Βιολογικών Όπλων, ο οποίος θα διεξάγει περιορισμένο αριθμό τυχαίων επιθεωρήσεων στις εγκαταστάσεις αυτές, προκειμένου να ελέγξει εάν η λειτουργία τους υπόκειται στα μέτρα που προβλέπει η Συνθήκη. Αυστηρότεροι έλεγχοι προβλέπονται στις περιπτώσεις που μία χώρα υποψιάζεται ότι πρόκειται να δεχτεί επίθεση με βιολογικούς παράγοντες ή όταν υπάρχουν καταγγελίες για διεξαγωγή απαγορευμένων πειραμάτων.

Οι χώρες που κατηγορούνται διατηρούν ωστόσο το δικαίωμα να μην επιτρέψουν την είσοδο στις εγκαταστάσεις τους και τη λήψη βιολογικών δειγμάτων.

Αναποτελεσματικό το προτεινόμενο πρωτόκολλο;

Η Ουάσινγκτον αντιδρά στη διεξαγωγή ελέγχων, καθώς οι αμερικανικές φαρμακοβιομηχανίες και οι εταιρείες βιοτεχνολογίας εκφράζουν φόβους ότι τα εμπορικά μυστικά τους θα μπορούσαν να διαρρεύσουν στους ανταγωνιστές τους.

Οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ δηλώνουν ότι περιμένουν την κυβέρνηση Μπους να καθορίσει τη στάση της, ωστόσο πολλοί ειδικοί εκτιμούν πως η αρνητική απόφασή της μπορεί ήδη να θεωρηθεί δεδομένη.

«Η νέα κυβέρνηση σχεδόν σίγουρα θα απορρίψει την πρόταση, και η Γερουσία είναι απίθανο να την εγκρίνει σε οποιαδήποτε περίπτωση» δήλωσε ο Αλαν Ζέλικοφ της Sandia National Laboratories (εταιρεία που υπάγεται στο αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας), πρώην διαπραγματευτής των ΗΠΑ για το θέμα.

Διαφωνίες εκφράζονται όμως και από πολλούς ειδικούς άλλων χωρών, που θεωρούν ότι το προτεινόμενο πρωτόκολλο δεν είναι αρκετά αυστηρό. Οι χώρες που επιθυμούν να αναπτύξουν βιολογικά όπλα θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να καλλιεργούν παθογόνους μικροοργανισμούς στους ζυμωτήρες ζυθοποιείων ή σε εργοστάσια αντιβιοτικών, τα οποία εξαιρούνται από τα προτεινόμενα μέτρα.

Σύμφωνα με το νέο πρωτόκολλο, οι χώρες στις οποίες πρόκειται να διεξαχθούν έλεγχοι θα προειδοποιούνται δύο εβδομάδες νωρίτερα, και θα έχουν έτσι το περιθώριο να λάβουν μέτρα για να αποκρύψουν τη διεξαγωγή σχετικών πειραμάτων. Ακόμα και τα κράτη που έχουν κατηγορηθεί για παραβίαση της Συνθήκης θα προειδοποιούνται 108 ώρες πριν από την άφιξη των επιτηρητών.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης στη Γενεύη, ομάδα Αμερικανών ειδικών σε θέματα εξοπλισμών του Κέντρου Stimson παρουσίασαν έκθεση, σύμφωνα με την οποία η μεθοδολογία για τη διεξαγωγή των ελέγχων χρειάζεται περαιτέρω επεξεργασία.

Η έκθεση βασίστηκε σε πείραμα που είχε οργανώσει το κέντρο τον περασμένο Ιούλιο, κατά τη διάρκεια του οποίου έμπειροι επιθεωρητές απέτυχαν να εντοπίσουν επικίνδυνες καλλιέργειες άνθρακα που είχαν τοποθετηθεί επίτηδες σε εργαστήριο υψηλής ασφάλειας στη Νέα Υόρκη.

Παρ όλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει το νέο πρωτόκολλο, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι διαπραγματεύσεις θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, καθώς η Ρωσία και οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν καταστήσει σαφές ότι θα υπογράψουν το κείμενο μόνον εάν και η κυβέρνηση Μπους πράξει το ίδιο.

Νέες συνομιλίες για την εφαρμογή της Συνθήκης για τα Βιολογικά Όπλα έχουν προγραμματιστεί για την περίοδο 23 Ιουλίου με 23 Αυγούστου του 2001.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ