ιράν

Τα πρώτα βήματα της εφαρμογής της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχουν αρχίσει να ραγίζουν τους πάγους με τη διεθνή κοινότητα. Ο Ομπάμα μιλά για νίκη της διπλωματίας - την ώρα πάντως που η χώρα του επιβάλλει νέες κυρώσεις, αυτή τη φορά για το βαλλιστικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, η οποία με τη σειρά της τις απορρίπτει ως «μη νομιμοποιημένες». Στο Ιράν ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ, με φόντο την πορεία της συμφωνίας. Αυξάνει το Ιράν την παραγωγή πετρελαίου κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως.

Την πλήρη εφαρμογή της ιστορικής συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς και την απελευθέρωση των Αμερικανών που κρατούνταν από την Ισλαμική Δημοκρατία, χαιρέτισε ο Μπαράκ Ομπάμα μιλώντας για νίκες της «έξυπνης» διπλωματίας και διαβεβαιώνοντας πως οι παγκόσμιες δυνάμεις απέκοψαν κάθε μονοπάτι που είχε η Τεχεράνη προς την απόκτηση πυρηνικής βόμβας. Τη συμφωνία χαιρετίζει και ο Χασάν Ροχανί λέγοντας ότι μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο επίλυσης περιφερειακών ζητημάτων.

Μόλις λίγες ώρες μετά την άρση των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν στο πλαίσιο της ιστορικής συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, οι ΗΠΑ «επιστρέφουν» με την επιβολή νέων οικονομικών κυρώσεων σε βάρος ιρανικών εταιρειών και προσώπων λόγω της πρόσφατης δοκιμής βαλλιστικού πυραύλου. Η επιβολή τους είχε καθυστερήσει λόγω της διαπραγμάτευσης για την ανταλλαγή κρατουμένων που «συνόδευσε» τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα.

Αεροσκάφος της Ελβετίας με τους τρεις εκ των τεσσάρων Αμερικανών που κρατούνταν στο Ιράν, καθώς και μέλη των οικογενειών τους, έφυγε από την Τεχεράνη την Κυριακή, στο πλαίσιο της συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων, δήλωσε αμερικανός αξιωματούχος στο πρακτορείο Reuters. Ο τέταρτος δεν βρισκόταν στο αεροπλάνο. Ελεύθεροι και οι Ιρανοαμερικανοί που κρατούνταν σε αμερικάνικες φυλακές.

Ιράν και διεθνής κοινότητα χαιρετίζουν ένα «νέο κεφάλαιο» στη σχέση τους, μετά την άρση των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στην Τεχεράνη. Έκθεση της ΙΑΕΑ επιβεβαίωσε ότι η Τεχεράνη εκπλήρωσε τις δεσμεύσεις της σε σχέση με το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Με ταχείς ρυθμούς ακούει πλέον καλές ειδήσεις από το εξωτερικό η Τεχεράνη, ενώ πλησιάζει η εφαρμογή της ιστορικής συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα. Ιράν και ΗΠΑ προχωρούν σε ανταλλαγή κρατουμένων, με προεδρική χάρη από την πλευρά της Ουάσινγκτον, ενώ αποσύρθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης για άλλους κατηγορουμένους. Παράλληλα, το Ιράν ανέφερε πως υπέγραψε συμβόλαιο για 114 αεροπλάνα της ευρωπαϊκής Airbus μόλις μπει σε ισχύ το νέο καθεστώς.

Ο ιρανοαμερικανός δημοσιογράφος της εφημερίδας Washington Post Τζέισον Ρεζαϊάν, ο ιρανοαμερικανός χριστιανός πάστορας Σαΐντ Αμπεντινί και ο πρώην πεζοναύτης των ΗΠΑ Αμίρ Χεκμάτ είναι οι τρεις από τους τέσσερις Ιρανούς που φέρουν διπλή υπηκοότητα και αφέθηκαν ελεύθεροι από την Τεχεράνη. H απελευθέρωση είναι μέρος συμφωνίας ανταλλαγής, με απελευθέρωση επτά ιρανών κρατουμένων στις ΗΠΑ -στο φόντο του «λιωσίματος των πάγων» με άρση των κυρώσεων.

Την άρση των κυρώσεων που είχε επιβάλει η διεθνής κοινότητα, λόγω του πυρηνικού προγράμματος, αναμένει το Ιράν, βάσει της ιστορικής συμφωνίας του 2015. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) αναμένεται να ανακοινώσει ότι το Ιράν τηρεί το δικό του μέρος των όσων συμφωνήθηκαν.

Το Λαϊκό Κόμμα (PP) της Ισπανίας ζητά από το Podemos να δώσει εξηγήσεις υπό το βάρος δημοσιευμάτων που αναφέρονται σε έρευνα της αστυνομίας σε βάρος του κόμματος της ριζοσπαστικής αριστεράς, το οποίο φημολογείται πως χρηματοδοτήθηκε από το Ιράν. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας έχει διαμηνύσει ότι βρίσκεται στη διάθεση των Αρχών, διαβεβαιώνοντας ότι «οι τσέπες του είναι καθαρές».

Τηλεφωνική επικοινωνία είχαν την Τετάρτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κρεμλίνου, οι δύο ηγέτες ζήτησαν αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι εξέφρασε «την ευγνωμοσύνη του» στις αρχές του Ιράν για τη «γρήγορη» απελευθέρωση των δέκα Αμερικανών ναυτών που συνελήφθησαν εντός των ιρανικών χωρικών υδάτων. Το Πεντάγωνο ανέφερε ότι τα τα δύο συνοδευτικά σκάφη αμερικανικού αεροπλανοφόρου στον Κόλπο στα οποία επέβαιναν οι ναύτες είχαν υποστεί τεχνικό πρόβλημα. «Μη σκόπιμη» η είσοδός τους στα εθνικά χωρικά ύδατα και για τους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης.

Οι Φρουροί της Επανάστασης ανακοίνωσαν την απελευθέρωση των δέκα αμερικανών ναυτών, σύφμωνα με την ιρανική τηλεόραση, την επομένη του ξεσπάσματος της «μίνι κρίσης» στον Περσικό Κόλπο. Οι ιρανοί αξιωματούχοι είχαν κρατήσει δημόσια υψηλούς τόνους στην αρχή, καταγγέλλοντας -σε ομιλίες τους στην ιρανική τηλεόραση- τα σκάφη για παραβίαση εθνικών υδάτων, την οποία στη συνέχεια επίσης απέδωσαν σε τεχνική βλάβη.

Η Τεχεράνη αναφέρει πως το ζήτημα των δέκα αμερικανών ναυτών που κρατούνται από το Ιράν «βαίνει προς επίλυση» -ενώ νωρίτερα είχε εμφανιστεί να αφήνει ανοικτό το εάν η επιστροφή των ναυτών θα γινόταν άμεσα, έχοντας διαμηνύσει πως περιμένει «συγγνώμη από τις ΗΠΑ». Το αμερικανό Πεντάγωνο είχε αναφέρει πως οι δέκα επρόκειτο να επιστραφούν εντός της Τετάρτης, και τελικά η ιρανική πλευρά δήλωσε, μετά τα περί παραβίασης, ότι πιστεύει πως τα σκάφη των ναυτών αντιμετώπισαν τεχνικό πρόβλημα.

Στα χέρια του Ιράν έπεσαν δύο μικρά πλοία του Πολεμικού Ναυτικού των Ηνωμένων Πολιτειών που έπλεαν στον Περσικό Κόλπο. Το Πεντάγωνο επιβεβαίωσε ότι έχασε την επαφή με τα δύο πλοία, αλλά έχει λάβει διαβεβαιώσεις από το Ιράν ότι τουλάχιστον το πλήρωμα θα επιστραφεί άμεσα χωρίς να διατρέξει κίνδυνο. 

Η δίδυμη αδελφή του τελευταίου σάχη του Ιράν, η πριγκίπισσα Ασράφ Παχλεβί, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που προώθησε τα δικαιώματα των γυναικών στην πατρίδα της, πέθανε την Πέμπτη σε ηλικία 96 ετών, ανακοίνωσε ο σύμβουλός της.

Για αεροπορική επιδρομή με στόχο την ιρανική πρεσβεία της στην Υεμένη κατηγορεί η Τεχεράνη τη Σαουδική Αραβία, όπως μετέδωσε το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με κατοίκους και μάρτυρες που επικαλείται το Reuters από την Σαναά, δεν υπάρχουν ζημιές στο κτήριο της πρεσβείας.

Την «κοινή τους ανησυχία» για την εκτέλεση του σιίτη ιμάμη από τη Σαουδική Αραβία εξέφρασαν ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο (σιίτης) πρωθυπουργός του Ιράκ, Χαϊντέρ αλ Αμπαντί, με τον Λευκό Οίκο να επιμένει στην ανάγκη «διπλωματίας» -ενώ το Ριάντ διέκοψε τις διμερείς σχέσεις με το Ιράν. Οι δύο ηγέτες εξέτασαν τρόπους για περιορίσουν την διένεξη που απειλεί να τυλίξει τον μουσουλμανικό κόσμο, με το Ιράκ να προσφέρεται ως διαμεσολαβητής μεταξύ Ιράν και Σ.Αραβίας.

Το Τζιμπουτί διέκοψε σήμερα τις διπλωματικές σχέσεις του με το Ιράν, μετέδωσε το σαουδαραβικής ιδιοκτησίας ειδησεογραφικό κανάλι Al Arabiya, επικαλούμενο επίσημη πηγή. Εν τω μεταξύ, η Ιορδανία κάλεσε τον πρεσβευτή του Ιράν για να διαμαρτυρηθεί για την επίθεση.

Το Ιράκ θα μεσολαβήσει μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας σε μια προσπάθεια να τερματιστεί η διπλωματική κρίση μεταξύ των δύο χωρών, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Ιμπραχίμ Αλ Τζααφάρι.

Tο κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο του Ιράν μετέδωσε εικόνες από μια νέα υπόγεια βάση όπου βρίσκονται αποθηκευμένοι πύραυλοι ακριβείας, σε μια περίοδο έντασης στις σχέσεις με τις ΗΠΑ που εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε σχέση με το πρόγραμμα κατασκευής βαλλιστικών πυραύλων της Τεχεράνης.

Στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας τάσσεται η Αίγυπτος κατά την αναζωπυρωθείσα διένεξη με το Ιράν με αφορμή την εκτέλεση του σιίτη ιμάμη. Το Κάιρο, καταδικάζοντας ως απαράδεκτες τις επιθέσεις στις σαουδαραβικές διπλωματικές αποστολές, υποστήριξε ότι η ιρανική αντίδραση στην εκτέλεση του ιμάμη είναι «παρέμβαση στα εσωτερικά του σαουδαραβικού βασιλείου». Το Κουβέιτ από την πλευρά του ανακάλεσε τον πρέσβη του στην Τεχεράνη. Η Τουρκία καλεί σε ηρεμία και «επιστροφή στη διπλωματία».

Στα Ηνωμένα Έθνη έφτασε η σύγκρουση μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν αλλά και η πρακτική των εκτελέσεων, με τον πρεσβευτή του Ριάντ να λέει πως οι σχέσεις με την Τεχεράνη θα αποκατασταθούν «όταν σταματήσει να αναμειγνύεται σε ξένες υποθέσεις». Σαουδαραβικές επικρίσεις και κατά του ΓΓ του ΟΗΕ για το θέμα των εκτελέσεων, τις οποίες το Ριάντ υπερασπίστηκε ως σύννομες. Δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας καταδικάζει την επίθεση στην σαουδαραβική πρεσβεία, χωρίς αναφορά στο θέμα του ιμάμη.

Ο γερμανός υπουργός Οικονομίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ δήλωσε πως το Βερολίνο εξετάζει το ενδεχόμενο να καταστήσει αυστηρότερη την πολιτική του όσον αφορά τις εξαγωγές οπλικών συστημάτων στην Σαουδική Αραβία, μετά την ομαδική εκτέλεση 47 ανθρώπων το Σάββατο, μεταξύ των οποίων ήταν κι ένας επιφανής σιίτης ιερωμένος. Ανησυχία για τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας εξέφρασε ο ΓΓ του ΟΗΕ, αυτοσυγκράτηση ζητά ο Λευκός Οίκος.

Σε συνέχεια της διακοπής των διπλωματικών σχέσεων η Σ.Αραβία τερματίζει την αεροπορική σύνδεση και τους εμπορικούς δεσμούς με το Ιράν. Κατηγορεί την Τεχεράνη για την κλιμάκωση της έντασης μετά την εκτέλεση του σιίτη ιμάμη, λέγοντας ότι έχει στείλει μαχητές της σε αραβικά κράτη και απεργάζεται συνωμοσίες για επιθέσεις στο σουνιτικό βασίλειο.

Την ώρα που σύμμαχοι της Σαουδικής Αραβίας ακολουθούν το βασίλειο προχωρώντας σε διακοπή ή υποβάθμιση των διπλωματικών τους σχέσεων με το Ιράν, οργισμένα πλήθη σιιτών βγαίνουν στους δρόμους της Τεχεράνης και της Βαγδάτης καταδικάζοντας την εκτέλεση του σιίτη ιμάμη Αλ Νιμρ που έχει ανάψει φωτιά στη Μέση Ανατολή.