Η θεσμοθέτηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για την Ελληνική Ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί εθνική υποχρέωση βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας

Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί σήμερα έναν από τους ισχυρούς και πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στο in.gr, ο Πρόεδρος της ΕΛΟΠΥ, Απόστολος Τουραλιάς, εξηγεί πώς αυτή η οικονομική δραστηριότητα μεταφράζεται σε κοινωνική συνοχή, επισημαίνει γιατί η ολοκλήρωση του χωροταξικού πλαισίου δεν είναι απλώς νομιμοποίηση, αλλά εθνική υποχρέωση και προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξη. Αποκαλύπτει τους άμεσους κινδύνους που εγκυμονεί η περαιτέρω καθυστέρηση, απαντά στις ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τη συνύπαρξη με τον τουρισμό, και αναλύει τα επόμενα πρακτικά και θεσμικά βήματα που πρέπει να γίνουν για να θωρακιστεί το μέλλον του πρωταγωνιστή της «Γαλάζιας Οικονομίας».

Κύριε Πρόεδρε, η ΕΛΟΠΥ αναφέρει ότι ο κλάδος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα στηρίζει πάνω από 12.000 θέσεις εργασίας, κυρίως σε νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές. Πέρα από τους εντυπωσιακούς αριθμούς, πώς ακριβώς μεταφράζεται αυτή η οικονομική δραστηριότητα σε κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη για τις τοπικές κοινωνίες;

Τα 750 εκατ. ευρώ σε τζίρο με εξαγωγές σε 36 χώρες είναι πράγματι εντυπωσιακοί αριθμοί. Πίσω από αυτούς τους αριθμούς βρίσκονται πραγματικοί άνθρωποι με τις οικογένειές τους. Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια δημιουργεί σταθερές θέσεις εργασίας και πραγματική οικονομική κινητικότητα σε 11 από τις 13 Περιφέρειες, ειδικά σε νησιωτικές και δυσπρόσιτες παράκτιες ζώνες. Αυτό μεταφράζεται σε ασφάλεια εισοδήματος και σταθερή, δωδεκάμηνη απασχόληση, στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής που έχουν τόσο ανάγκη οι τοπικές κοινωνίες, αλλά και ενίσχυση ολόκληρων αλυσίδων αξίας, από μεταφορές και εμπόριο μέχρι εξειδικευμένες υπηρεσίες και τοπικούς προμηθευτές. Δίνοντας δουλειές, κρατάμε τον κόσμο στον τόπο του, κρατάμε τις περιοχές ζωντανές και ενισχύουμε ουσιαστικά την κοινωνική συνοχή.

Είναι γεγονός ότι η χώρα μας είναι η 2η σε ακτογραμμή στην Ευρώπη, αλλά από το 2015 έχουν θεσπιστεί μόλις 7 από τις 23 προβλεπόμενες ΠΟΑΥ. Γιατί η απουσία ενός σύγχρονου και σταθερού θεσμικού πλαισίου -όπως το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΠΟΑΥ- είναι τόσο κρίσιμη, όχι μόνο για τη νομιμοποίηση υφιστάμενων μονάδων, αλλά και για τη μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξης του κλάδου; Αν η θέσπιση του χωροταξικού πλαισίου συνεχίσει να καθυστερεί, ποιοι είναι οι άμεσοι και πιο κρίσιμοι κίνδυνοι μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια, τόσο για τον κλάδο όσο και για το ίδιο το περιβάλλον; Υπάρχει κίνδυνος οι επενδύσεις να στραφούν προς άλλες χώρες της Μεσογείου που έχουν πιο σαφή πλαίσια;

Η θεσμοθέτηση των ΠΟΑΥ αποτελεί εθνική υποχρέωση βάσει ευρωπαϊκής νομοθεσίας και είναι κρίσιμη για τη διαφάνεια, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προσέλκυση επενδύσεων. Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια είναι κορυφαίος παράγοντας για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών με τις υποστηρικτικές δραστηριότητες προσεγγίζει το 1,5δις. Εκτός αυτού όμως, έχει και καταλυτικό ρόλο στην ευρωπαϊκή διατροφική αλυσίδα και την επισιτιστική επάρκεια. Η καθυστέρηση ολοκλήρωσης του σύγχρονου χωροταξικού πλαισίου αναστέλλει τον στρατηγικό σχεδιασμό, για τον οποίο έχει δεσμευτεί η χώρα μας  στα Ευρωπαϊκά  θεσμικά όργανα,  δυσχεραίνει νέες επενδύσεις και δημιουργεί αβεβαιότητα για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Ένα σαφές, δίκαιο και εφαρμόσιμο πλαίσιο είναι προϋπόθεση για προβλέψιμη ανάπτυξη, προστασία περιβάλλοντος και θεσμική ασφάλεια. Χωρίς επικαιροποιημένη χωροθέτηση, αυξάνονται οι κίνδυνοι κακής χρήσης χώρου, ακόμα και πίεσης σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, ενώ εντείνεται η ανταγωνιστική πίεση από γειτονικές χώρες, ιδίως την Τουρκία, με πιο επιθετική εξαγωγική πολιτική. Συνεπώς, ο κίνδυνος απώλειας επενδύσεων είναι υπαρκτός και κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ολοκλήρωση του πλαισίου.

Από τη μία υπάρχουν οι ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ιχθυοκαλλιέργειας όσον αφορά στο φυσικό περιβάλλον -ιδιαίτερα σε ευαίσθητα οικοσυστήματα όπως τα λιβάδια της Ποσειδωνίας- και από την άλλη μαθαίνουμε ότι η ΕΛΟΠΥ έχει ως βασική αρχή την προστασία του περιβάλλοντος. Ποιος λοιπόν είναι ο τρόπος για αυτή τη συνύπαρξη της παραγωγής με την προστασία της βιοποικιλότητας; Ποιες κινήσεις γίνονται για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων;

Η λειτουργία των μονάδων μας διέπεται από αυστηρό εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο. Συνεργαζόμαστε με αναγνωρισμένους επιστημονικούς φορείς όπως το ΕΛΚΕΘΕ και το ΙΘΑΒΥΥΚ, το Πανεπιστήμια Πατρών, Θεσσαλίας, Αιγαίου, Ιωαννίνων, Κρήτης, το Χαροκόπειο και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και εφαρμόζουμε εξειδικευμένα εργαλεία παρακολούθησης όπως το μοντέλο MERAMOD, πραγματοποιούνται συνεχείς έλεγχοι και μετρήσεις, ενώ ισχύει ρητή απαγόρευση εγκατάστασης πάνω σε λιβάδια Ποσειδωνίας. Επιπλέον, οι απαιτούμενες αποστάσεις από άλλες χρήσεις και τα πλήρη συστήματα ιχνηλασιμότητας διασφαλίζουν ότι η παραγωγή παραμένει ελεγχόμενη, διαφανής και σύμφωνη με την προστασία της βιοποικιλότητας.

Σε πρακτικό επίπεδο, τι ακριβώς χρειάζεται να γίνει από την πολιτική ηγεσία για να προχωρήσει ο χωροταξικός σχεδιασμός χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις; Είναι ζήτημα τεχνικών μελετών, πολιτικής βούλησης, ή και των δύο; Σας κάλυψε η πρόσφατη εξαγγελία του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ;

Πρόκειται για μια διαχρονική εκκρεμότητα, μία ιδιαίτερα θετική εξέλιξη και ένα ιστορικό βήμα για τον κλάδο αλλά και το περιβάλλον.

Την πρόσφατη εξαγγελία τη θεωρούμε ένα ουσιαστικό βήμα προς ένα σύγχρονο πλαίσιο που διασφαλίζει τη συμβατότητα με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, τον σεβασμό στις τοπικές κοινωνίες και τις ανάγκες της εθνικής οικονομίας.

Σε επίπεδο υλοποίησης, τα επόμενα βήματα είναι κυρίως τεχνικά και θεσμικά: παράταση ως το Νοέμβριο του 2026 για την ολοκλήρωση των ΠΟΑΥ που εκκρεμούν,  επίσπευση των διαδικασιών από το ΥΠΕΝ για την προώθηση των ώριμων μελετών στο ΣτΕ και άμεση ανάθεση της αναθεώρησης του υφιστάμενου χωροταξικού που εκκρεμεί από το 2020. Ως ΕΛΟΠΥ, παραμένουμε διαθέσιμοι να συνεισφέρουμε με τεκμηριωμένα στοιχεία και συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς.

Είναι ένας κλάδος που μπορεί να συνυπάρχει αρμονικά με το άλλο μεγάλο χαρτί της ελληνικής οικονομίας, που είναι ο τουρισμός;

Ο τουρισμός και η ιχθυοκαλλιέργεια όχι μόνο συνυπάρχουν, αλλά συμβάλλουν μαζί στη βιώσιμη ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών. Οι μονάδες χωροθετούνται σε συγκεκριμένες αποστάσεις ασφαλείας: τουλάχιστον 500 μέτρα από παραλίες κολύμβησης και 1.000 μέτρα από τουριστικές μονάδες ή οικισμούς.

Στην πράξη, ΠΟΑΥ και τουρισμός συνυπάρχουν, με τεκμηριωμένο τρόπο, ενισχύοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών χωρίς συγκρούσεις χρήσεων. Αυτό εξάλλου αποδεικνύεται γιατί διαχρονικά δεν υπάρχει περιοχή που δραστηριοποιούμαστε να μην αναπτυχθεί τουριστικά εξαιτίας της παρουσίας μας. Αντίθετα, περιοχές που δεν πληρούν τις προδιαγραφές για περαιτέρω ανάπτυξη στοχοποιούν τον κλάδο.

Ποιο εκτιμάτε ότι θα είναι το μέλλον της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, δεδομένης της ηγετικής θέσης της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή παραγωγή;

Με θεσμική θωράκιση, ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό και συνέπεια στις περιβαλλοντικές μας δεσμεύσεις, η Ελλάδα μπορεί να ενισχύσει τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην Ευρώπη, να διατηρήσει το υψηλό προφίλ του ελληνικού προϊόντος και να διευρύνει την παρουσία της σε διεθνείς αγορές. Η ανταγωνιστική πίεση από γειτονικές χώρες καθιστά επιτακτική την ενίσχυση της ποιότητας, της ιχνηλασιμότητας και των συνεργασιών με την επιστημονική κοινότητα. Το μέλλον του κλάδου είναι συνυφασμένο με τη «Γαλάζια Οικονομία», την εξωστρέφεια, τη βιώσιμη παραγωγή και ανάπτυξη που δημιουργεί υπεραξία για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.