Πρέπει να παλέψεις, να φωνάξεις, να παρενοχλήσεις: Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο πήρε το όπλο του

Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο αποθεώθηκε στις Κάννες. Στο Palais des Festivals, ένα ιερό χώρο για την κινηματογραφική τέχνη, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, αυτός ο τιτάνας της έβδομης τέχνης, βρεβεύθηκε με τον τιμητικό Χρυσό Φοίνικα.

Αυτή η διάκριση, μια μαρτυρία της ανεξίτηλης σφραγίδας του στον κόσμο του κινηματογράφου, δεν ήταν απλώς ένας εορτασμός των θριάμβων του στην οθόνη αλλά λειτούργησε ως πλατφόρμα για τον Ντε Νίρο που μίλησε από το βήμα καλώντας σε επαγρύπνηση και δράση απέναντι σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως μια επικείμενη κρίση.

Η στιγμή είχε βαρύτητα καθώς ο Ντε Νίρο, οπλισμένος με τη σιγουριά της κινηματογραφικής κληρονομιάς του, άρθρωσε μια έκκληση για να αναχαιτιστεί η τρέλα των καιρών μας.

Μετά από μια εγκάρδια αγκαλιά με τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο, έναν συνάδελφο ηθοποιό που έχει εμνεύσει, ο Ντε Νίρο πλησίασε το μικρόφωνο.

Η φωνή του, αν και φέρει τα ανεπαίσθητα σημάδια του χρόνου, αντήχησε με ακλόνητη πεποίθηση, καθώς επαίνεσε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών ως ένα ζωτικό καταφύγιο για την τέχνη που υπερασπίζεται τις δημοκρατικές και χωρίς αποκλεισμούς αξίες.

Για τον Ντε Νίρο οι Κάννες είναι ένα προπύργιο ενάντια στο αυξανόμενο κύμα των αυταρχικών και των φασιστών, μια εκδήλωση που αψηφά τις δυνάμεις που απειλούν να διαβρώσουν τα θεμέλια μιας ελεύθερης και ανοιχτής κοινωνίας.

Το κοινό καταχειροκρότησε τον Ντε Νίρο που συχνά είναι το σύμβολο της στωικής έντασης. Έμφανώς συγκινημένος -τα μάτια του πρόδωσαν μια σπάνια ευαλωτότητας- ο Ντε Νίρο μίλησε στον The Guardian την επόμενη ημέρα.

«Ναι, ήμουν συναισθηματικός», εξομολογήθηκε το επόμενο πρωί. «Πώς θα μπορούσα να μην είμαι;»

Την επόμενη μέρα, ο Ντε Νίρο βρισκόταν σε ένα λουσμένο στον ήλιο δωμάτιο μέσα στο Palais, εμποτισμένο με την ενέργεια των εορτασμών της εναρκτήριας βραδιάς.

Οι οικοδεσπότες τον περιτριγύριζαν, προσφέροντάς του αχνιστά φλιτζάνια καφέ, η προσοχή τους μια αντανάκλαση της ευλάβειας που εμπνέει.

Η φωνή του, που εξακολουθούσε να φέρει την ελαφριά βραχνάδα της παθιασμένης ομιλίας του, δυσκολευόταν περιστασιακά να ακουστεί καθώς το ενθουσιασμένο πλήθος είχε συγκεντρωθεί απο έξω, περιμένοντας να αποθεώσουν τον Τομ Κρουζ που θα εμφανιζόταν στη βεράντα.

Η φασαρία σχολιάστηκε από τον Ντε Νίρο με ειρωνεία καθώς ο βετεράνος του Χόλιγουντ αναλογίστηκε το ποικίλο μωσαϊκό της βιομηχανίας. «Διαφορετικός τύπος ηθοποιού», μουρμούρισε με λύπη. «Mission: Impossible, αυτό είναι ένα franchise. Αλλά το καταλαβαίνω. Έχω κάνει κι εγώ franchise».

Η εκτενής φιλμογραφία του Ντε Νίρο, μια μαρτυρία της αξιοσημείωτης ευελιξίας του, περιλαμβάνει τόσο αριστουργήματα που έτυχαν κριτικής αναγνώρισης όσο και εμπορικά επιτυχημένα franchise όπως το Meet the Parents και το Ανάλυσε Το».

Ωστόσο, η βαρύτητα του ονόματος του έχει οικοδομηθεί μετά από τις ερμηνείες του σε ψυχολογικά σύνθετους χαρακτήρες που έχει φέρει στην οθόνη – τον βασανισμένο Τράβις Μπικλ στομ Ταξιτζή, τον απειλητικά χαρισματικό Αλ Καπόνε στους Αδιάφθορους, τον ανησυχητικά φιλόδοξο Ρούπερτ Πάπκιν στον Βασιλιά της Κωμωδίας, ή τον Ελαφοκυνηγό.

Όλοι ρόλοι που έχουν εδραιώσει τη θέση του στην ιστορία του κινηματογράφου και έχουν σφυρηλατήσει την διαρκή του σχέση με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, μια σύνδεση που εκτείνεται σε έξι δεκαετίες και μετράει δύο Χρυσούς Φοίνικες -εκτός του τιμητικού- για τον Ταξιτζή και την Αποστολή.

Η πλούσια φιλμογραφία κάνει ακόμη και τον ίδιο να έχει ξεχάσει κάποιες από τις ταινίες. «Midnight Run», θυμήθηκε με ένα χαμόγελο, «Ήταν διασκεδαστικό να το κάνεις».

Η παρουσία του Ντε Νίρο στις Κάννες αυτή τη στιγμή είναι σημαντική. Ο Ντε Νίρο θεωρεί το φεστιβάλ όχι απλώς μια γιορτή του κινηματογράφου, αλλά ένα ζωτικό και απαραίτητο αντίβαρο στο βαθιά ανησυχητικό πολιτικό κλίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Για τον ηθοποιό, οι Κάννες συμβολίζουν μια επιβεβαίωση των βασικών αρχών του – δημοκρατία, ένταξη, καλλιτεχνική έκφραση –, τις αξίες που πολιορκούνται.

Ο Ντε Νίρο περιφρονεί τον Ντόναλντ Τραμπ, αυτό είναι γνωστό. Με τον καιρό αυτή η αντιπάθεια γίνεται όλο και πιο αισθητή ενώ τα λόγια του έχουν βαθιά ανησυχία για όλα όσα έρχονται.

Ο Ντε Νίρο νοσταλγεί μια Αμερική που γνώρισε κάποτε, ένα έθνος που φοβάται ότι αλλάζει ανεπανόρθωτα από τις τρέχουσες πολιτικές τάσεις. «Πρέπει να σταματήσουμε αυτό που συμβαίνει, είναι τρελό», λέει κατηγορηματικά. «Δεν μπορούμε να έχουμε απάθεια, δεν γίνεται να σιωπούμε. Πρέπει να μιλήσεις, να ρισκάρεις, να παρενοχλήσεις».

Η αταλάντευτη κριτική του Ρόμπερτ Ντε Νίρο προς τον Ντόναλντ Τραμπ τον έχει καταστήσει στόχο της δηλητηριώδους ρητορικής του πρώην προέδρου και της οργής των υποστηρικτών του. Ο Ντε Νίρο γνωρίζει καλά τους πιθανούς κινδύνους που η ειλικρίνεια του μπορεί να του κοστίσει, αλλά αρχείται να σιωπήσει.

Ενώ η περιουσία και το κύρος του μπορούν να του χαρίσουν έναν βαθμό προστασίας, ο Ντε Νίρο κατανοεί την εκδικητική φύση του Τραμπ και την ικανότητά του να κινητοποιεί τη βάση του.

Όταν ρωτήθηκε αν ανησυχεί για επιθέσεις εις βάρος του, ο Ντε Νίρο αναγνώρισε ότι υπάρχουν αλλα η αποφασιστικότητά του παραμένει ακλόνητη.

«Ναι, πάντα σκέφτεσαι κάτι τέτοιο», παραδέχτηκε. «Αλλά είμαι πολύ γέρος για όλα αυτά. Ο άνθρωπος είναι ένας νταής και δεν μπορείς να αφήσεις τους νταήδες να κερδίσουν. Αν ένας νταής σου πάρει τα χρήματα για το μεσημεριανό γεύμα τη Δευτέρα, θα ζητήσει περισσότερα την Τρίτη. Πρέπει να αντισταθείς. Και δεν θα μπορούσα να κοιτάξω τον εαυτό μου στον καθρέφτη αν ήμουν δειλός» είπε καθώς τα φρύδια του σούφρωσαν με απογοήτευση.

Ο Ντε Νίρο σκέφτεται και κατονομάζει όλους όσοι είναι συνεργοί του Τραμπ και συνυπεύθυνοι για το έργο του. «Κοιτάζω ανθρώπους όπως ο [υπουργός Εξωτερικών Μάρκο] Ρούμπιο. Τον βλέπω να κάθεται δίπλα όταν αυτοί [ο Τραμπ και ο Τζέι Ντι Βανς] χτυπούν τον Ζελένσκι, μετά από όλες τις φορές που έχει υπερασπιστεί την Ουκρανία στο παρελθόν. Και σκέφτομαι, τι στο διάολο λέει στα παιδιά του γι’ αυτό; Δεν θα ξεχαστεί», δήλωσε σκυθρωπά, η φωνή του βαριά από πεποίθηση. «Αυτό θα μείνει στην ιστορία».

Ο Ντε Νίρο θυμήθηκε μια πρόσφατη συνέντευξη του, που διακόπηκε απότομα από τους περιορισμούς του στούντιο που απαγόρευαν τις πολιτικές ερωτήσεις, υπογραμμίζοντας την πολύπλοκη δυναμική που γιγαντώνεται.

Αναγνωρίζει ότι τα μεγάλα στούντιο φοβούνται και ανησυχούν, καταλαβαίνει την επισφαλή θέση τους απέναντι σε ένα πιθανό πολιτικό tantrum, πιστεύει ότι η πλειοψηφία στη βιομηχανία συμμερίζεται τις απόψεις του, και κατανοεί την απροθυμία πολλών να μιλήσουν δημόσια.

 «Δεν νομίζω ότι είναι αλήθεια ότι η βιομηχανία δεν με υποστηρίζει», διευκρίνισε. «Αλλά όλα είναι κομμάτι ενός μεγάλου συνόλου. Πρέπει να ανησυχούν για την οργή του Τραμπ και να λαμβάνουν τις αποφάσεις τους με βάση αυτό. Υποκύπτω ή λέω όχι; Υπάρχουν μερικά πανεπιστήμια που έχουν ήδη πει όχι. Υπάρχουν μερικές δικηγορικές εταιρείες που έχουν πει όχι. Και αυτό είναι σημαντικό γιατί εμπνέει άλλους ανθρώπους. Δίνει δύναμη στους ανθρώπους και τους εμπνέει να αγωνιστούν».

Ο Ντε Νίρο βρίσκει αυτή την αντίσταση ως μια θεμελιώδη πτυχή του αμερικανικού πνεύματος, μια βαθιά ριζωμένη ευπρέπεια και επαναστατικότητα που προηγείται του Τραμπ και ελπίζει ότι αυτή η εγγενής ανθεκτικότητα του αμερικανικού πνεύματος θα αποδειχθεί τελικά η καταστροφή του Τραμπ.

«Γιατί αυτό είναι η Αμερική. Κοιτάξτε τα γουέστερν – είναι όλα εκεί. Οι κακοί έρχονται στην πόλη και την καταλαμβάνουν και τι κάνει ο σερίφης; Αντιστέκεται. Αυτό υπάρχει σε όλες τις ταινίες μας» λέει.

«Ακόμα δεν θεωρώ τον εαυτό μου σπουδαίο», χλεύασε ο Ντε Νίρο με μια νότα ταπεινότητας όταν ρωτήθηκε για την τιμητική βράβευση του στις Κάννες.

«Όταν πας σπίτι και μιλάς με τον σύντροφό σου, πίστεψέ με, δεν είσαι σπουδαίος» είπε καθώς θυμήθηκε ότι το δια βίου πάθος του για την υποκριτική, πυροδοτήθηκε από μια παιδική προβολή της La Belle et la Bête του Ζαν Κοκτώ, «μια κινηματογραφική αφύπνιση που πυροδότησε την επιθυμία του να εκφραστεί μέσω της μεταμορφωτικής δύναμης της ερμηνείας».

Το εξώφυλλο του ημερήσιου προγράμματος των Καννών, με ένα εντυπωσιακό πορτρέτο ενός νεαρού Ντε Νίρο στον εμβληματικό του ρόλο ως Τράβις Μπικλ στον Ταξιτζή, δεν θα μπορούσε παρά να είναι και μια υπενθύμιση για την πάροδο του χρόνου.

Αναλογιζόμενος τα γηρατειά -τα περιγράφει ως μια «εντελώς νέα περιπέτεια»- ο Ντε Νίρο αναγνωρίζει τις ανεπαίσθητες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά ο κόσμος μαζί του.

«Είναι αστείο να γερνάς», λέει. «Τα πράγματα αλλάζουν, αυτό είναι σίγουρο. Αν κατεβαίνεις μερικά σκαλιά, έρχονται άνθρωποι να σε βοηθήσουν. Συνειδητοποίησα τώρα που είμαι μεγαλύτερος ότι οι άνθρωποι με κοιτάζουν λίγο διαφορετικά».

«Αλλά είμαι γερός, θα μπορούσε να είναι χειρότερα. Νιώθω αρκετά καλά. Έχω τον έλεγχο του σώματός μου. Ελπίζω να διαρκέσει για πάντα. Αλλά ξέρω ότι δεν θα διαρκέσει» είπε.