Τι απέγιναν τα 13 παιδιά του Λέοντα Τολστόι;

Υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικός. Δεν ήταν απλώς ένας διάσημος συγγραφέας. Απέκτησε 13 παιδιά, αν και τα πέντε πέθαναν σε βρεφική ή νεαρή ηλικία. Τα υπόλοιπα στήριζαν τον «μεγαλειώδη» πατέρα τους και εκτελούσαν χρέη βοηθών και γραμματέων του. Άραγε όμως, κατά πόσο επηρέασε τη μετέπειτα ζωή τους, το περίφημο όνομα;

Η σύζυγος του Τολστόι Σοφία Αντρέγιεβνα που ήταν δεκατρία χρόνια νεότερη από τον σύζυγο της, του αφιέρωσε σχεδόν ολόκληρη τη ζωή της – ήταν βοηθός και προσωπική γραμματέας του, διαχειριζόταν μόνη της ολόκληρο το οίκημα και, συν τοις άλλοις, γέννησε 13 παιδιά.

«Είναι μεγαλόσωμος, ανοιχτόχρωμος με ροδοκόκκινα μάγουλα, αστραφτερός. Διαβάζει άσχημα και πάντα σκέφτεται κάτι που του λένε να μην σκέφτεται»

Κυκλοφορούσαν διάφορες φήμες ότι ο Τολστόι ήταν ένας οικογενειακός τύραννος και υποχρέωνε τη σύζυγο του να αποκτήσει περισσότερα παιδιά, ακόμη και όταν οι γιατροί προειδοποιούσαν ότι μια νέα εγκυμοσύνη θα μπορούσε να αποβεί καταστροφική για την υγεία της.

Όμως η συζυγική πίστη, η οικογένεια και η χριστιανική πίστη ήταν γι’ αυτόν οι σπουδαιότερες αξίες της ζωής και η σύζυγος του ακολουθούσε πειθήνια τις «προσταγές» του. Βεβαίως, ο 19^ος αιώνας, δεν φημίζονταν για την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, έτσι ώστε η γυναίκα να μπορούσε να ακολουθήσει τα δικά της «θέλω».

Τι συνέβη λοιπόν με τα παιδιά του διάσημου συγγραφέα;

Photo: Public domain

Σεργκέι (1863-1947)

«Ο Σεριόζα (υποκοριστικό του Σεργκέι) είναι ευφυής, έχει μαθηματικό μυαλό και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος με την τέχνη», έγραψε ο ίδιος ο Λέων Τολστόι για τον μεγαλύτερο γιο του όταν ήταν παιδί. Επιπλέον, ήταν εθνογράφος, πήγαινε σε λαογραφικές αποστολές και μελετούσε την ευρωπαϊκή και την ινδική μουσική.

«Πολύ έξυπνη, αλλά απλή. Θα είναι ένα αίνιγμα- θα υποφέρει, θα ψάχνει, αλλά δεν θα βρίσκει τίποτα»

Ο Σεργκέι είχε διάφορα ενδιαφέροντα. Αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής και Μαθηματικών του Πανεπιστημίου της Μόσχας και ήταν μεγάλος λάτρης της επιστήμης (σε αυτό διέφερε από τον πατέρα του). Παράλληλα, ήταν μουσικός, συνθέτης (έγραφε μουσική με το ψευδώνυμο «S. Brodinsky») και υπήρξε ακόμη και καθηγητής στο Ωδείο της Μόσχας.

Photo: Public domain

Τατιάνα (1864-1950)

«Όλοι λένε ότι μοιάζει με τη Σόνια [υποκοριστικό της Σοφίας, της συζύγου του Τολστόι] και το πιστεύω», έγραψε ο Τολστόι για τη μεγαλύτερη κόρη του. Η παιδική της ηλικία συμβάδιζε με την πιο χαρούμενη περίοδο της οικογένειας – ο Τολστόι δούλευε πάνω στο «Πόλεμος και Ειρήνη» και η σύζυγος του τον βοηθούσε, αντιγράφοντας προσχέδια και κάνοντας επιμέλεια. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, δεν είχαν καυγάδες για να μιλήσουν.

Η Τατιάνα είχε ταλέντο στην τέχνη και αποφοίτησε από τη Σχολή Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής της Μόσχας. Την υποστήριζαν και την συμβούλευαν οι διάσημοι καλλιτέχνες Nikolai Ge και Ilya Repin, οι οποίοι ήταν φίλοι της οικογένειας.

Photo: Yasnaya Polyana museum-estate

Όσον αφορά στη προσωπική ζωή της νεαρής γυναίκας, δεν στάθηκε ιδιαιτέρως τυχερή. Πιστή οπαδός των ιδεών του πατέρα της, ήταν αποκλειστικά αφοσιωμένη σε αυτόν. Στα νιάτα της, απέρριψε αμέτρητους μνηστήρες – σύμφωνα με τους βιογράφους, ο πατέρας της επισκίαζε όλους τους άλλους άνδρες γι’ αυτήν. Η Τατιάνα παντρεύτηκε μόλις σε ηλικία 35 ετών – με έναν 49χρονο χήρο και μεγαλογαιοκτήμονα ονόματι Μιχαήλ Σουχότιν. Το 1905, μετά από πέντε θνησιγενείς γεννήσεις, έφερε τελικά στον κόσμο το μοναδικό της παιδί, μια κόρη.

Ilya (1866-1933)

«Είναι μεγαλόσωμος, ανοιχτόχρωμος με ροδοκόκκινα μάγουλα, αστραφτερός. Διαβάζει άσχημα και πάντα σκέφτεται κάτι που του λένε να μην σκέφτεται. Είναι οξύθυμος και φλογερός, πάντα έτοιμος για καυγά- ταυτόχρονα, είναι ευγενικός και πολύ ευαίσθητος», έγραψε ο Τολστόι για τον Ilya όταν ήταν μικρός.

Photo: Library of Congress

Δεν τελείωσε καν το σχολείο – τον ενδιέφερε περισσότερο το κυνήγι και οι γυναίκες. Εγκαταστάθηκε σε ένα κτήμα που ανήκε στη μητέρα του, σκοπεύοντας να γίνει γαιοκτήμονας. Όμως, το κτήμα δεν έφερνε χρήματα και, εν τω μεταξύ, ο Ilya απέκτησε μέχρι και επτά παιδιά. Αργότερα, εργάστηκε στο Χόλιγουντ και ήταν σύμβουλος στις κινηματογραφικές μεταφορές των μυθιστορημάτων «Άννα Καρένινα» και «Ανάσταση». Σε μια ταινία, μάλιστα, υποδύθηκε τον Λέοντα Τολστόι.

Λεβ (1869-1945)

Σε όλη του τη ζωή, ο Λεβ (Λέο) Τζούνιορ πάσχιζε να απεγκλωβιστεί από τη σκιά του διάσημου πατέρα του. Προσπάθησε να γίνει γλύπτης (και μάλιστα σπούδασε με τον Auguste Rodin στο Παρίσι), καθώς και δημόσιο πρόσωπο και συγγραφέας. Και αν ο Λεβ Τολστόι Τζούνιορ είχε γεννηθεί με διαφορετικό όνομα και επώνυμο, θα μπορούσε ίσως να είχε μια λαμπρή καριέρα, ωστόσο παρέμεινε πάντα μονάχα ο δεύτερος καλύτερος.

Photo: Public domain

«Ο γιος μου Λεβ είχε ένα κοινό χαρακτηριστικό με τον πατέρα του. «Καταδιώκονται» από μια διαρκή αναζήτηση και μια διαρκή δυσαρέσκεια. (…) Είναι δύσκολο να βρεθεί ικανοποίηση σε μια τέτοια πορεία, καθώς κάθε τελειότητα είναι απλησίαστη και η μόνιμη διαμάχη και ο αγώνας κουράζουν στο τέλος», έγραφε η μητέρα του, Σοφία Αντρέγιεβνα, που κατανοούσε τη δραματική ένταση στη ζωή του γιου της.

Μαρία (1871-1906)

«Πολύ έξυπνη, αλλά απλή. Θα είναι ένα αίνιγμα- θα υποφέρει, θα ψάχνει, αλλά δεν θα βρίσκει τίποτα», έγραψε προφητικά ο Τολστόι για τη δεύτερη κόρη του.

Ενώ θήλαζε ακόμα τον ενός έτους Λεβ, η Σοφία Αντρέγιεβνα συνειδητοποίησε ότι ήταν ξανά έγκυος. Η γέννηση της Μάσα (υποκοριστικό της Μαρίας) ήταν πολύ δυσβάσταχτη και η Σοφία παραλίγο να πεθάνει. Οι γιατροί τη συμβούλευσαν να μην κάνει άλλα παιδιά, αλλά, ως «οικογενειάρχης» και χριστιανός ( και τύραννος;), ο Τολστόι διαφωνούσε κατηγορηματικά. Αυτό προκάλεσε μια σοβαρή διαμάχη μεταξύ των συζύγων που παραλίγο να καταλήξει σε διαζύγιο.

Photo: P. Biryukov | Public domain

Η Μάσα ήταν το μόνο από τα παιδιά του Τολστόι με το οποίο επέτρεπε στον εαυτό του εκδηλώσεις αγάπης, ακόμη και όταν είχε μεγαλώσει. Συμπαθούσε γρήγορα, «υπηρετούσε» τον πατέρα της και τον σκοπό του και μάλιστα βοηθούσε τους αγρότες της Γιασνάγια Πολιάνα. Όπως και ο πατέρας της, δούλευε με δρεπάνια στα χωράφια και δίδασκε στα παιδιά των χωρικών να διαβάζουν και να γράφουν. Η ίδια ήταν τρομερά εύστροφη και γνώριζε πολλές γλώσσες.

Αντρέι (1877-1916)

Παρά τον θάνατο των τριών παιδιών της, η Σοφία Αντρέεβνα δεν σταμάτησε, εξαιτίας της πίεσης από τον Τολστόι . Ο Αντρέι και όλα τα επόμενα παιδιά θεωρούνταν στην οικογένεια ως οι «νεότεροι».

«Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί τον αγαπώ. Το να πω ότι είναι επειδή είναι ειλικρινής και αληθινός θα ήταν ψέμα. Είναι συχνά αναληθής… Αλλά, είμαι ήρεμος μαζί του και μου αρέσει η παρέα του», έγραψε ο Τολστόι για τον Αντρέι.

Photo: Public domain | Ο Τολστόι παίζει σκάκι με τον γαμπρό του Μιχαήλ Σουχότιν (ο γιος του Αντρέι είναι ο πρώτος από δεξιά, ο γιος του Μιχαήλ ο δεύτερος από δεξιά), 1908.

Ίσως ο Τολστόι αναγνώρισε σε αυτόν τον νεανικό του εαυτό και γι’ αυτό τον λόγο τον συμπαθούσε τόσο πολύ. Στον Τολστόι άρεσε το γεγονός ότι ο Αντρέι ήταν «γνήσιος».

Ο Αντρέι πολέμησε στον Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο και, στη συνέχεια, έγινε υπάλληλος για ειδικές αποστολές του κυβερνήτη της πόλης Τούλα (και στη συνέχεια το έσκασε με τη γυναίκα του και απέκτησε μαζί της μια κόρη, τη Μαρία). Ο Αντρέι πέθανε στην Πετρούπολη το 1916 από δηλητηρίαση.

Μιχαήλ (1879-1944)

Ο Μιχαήλ λάτρευε την μουσική. Έπαιζε πιάνο, βιολί και μπαλαλάικα. Είχε σκοπό να γίνει συνθέτης, αλλά τελικά επέλεξε τη στρατιωτική καριέρα: Έγινε ιππέας, συμμετείχε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και κατάφερε να επιβιώσει από θαύμα. Στη συνέχεια πολέμησε στον εμφύλιο πόλεμο στο πλευρό των μονάρχων. Παντρεύτηκε και απέκτησε οκτώ παιδιά.

Photo: Public domain

Το 1920 απέπλευσε με ατμόπλοιο από τη νότια Ρωσία στην Τουρκία. Κατέληξε στην Ευρώπη, αξιοποίησε το μουσικό του ταλέντο και ηγήθηκε ενός ρωσικού μουσικού συνόλου στο γαλλικό θέρετρο Μπιαρίτζ. Πέθανε εκεί.

Αλεξέι (1881-1886)

Πέθανε σε ηλικία τεσσάρων ετών και δυστυχώς λίγα είναι σήμερα γνωστά για τη σύντομη ζωή του.

Αλεξάνδρα (1884-1979)

Μέχρι την επόμενη εγκυμοσύνη της Σοφίας, οι σχέσεις του Τολστόι με τη σύζυγο του χειροτέρευαν ολοένα και περισσότερο. Οι ενδοοικογενειακές λογομαχίες και οι διαφωνίες τους είχαν ήδη γίνει γνωστές στη δημοσιότητα (και πολλοί από τους υποστηρικτές του Τολστόι την κατηγορούσαν για υστερία).

Ο Τολστόι πέρασε ψυχική κρίση και στράφηκε ακόμη περισσότερο προς τη θρησκεία. Εκτός από αυτό, θέλησε να απαλλαγεί από όλα τα υπάρχοντά του, τα πνευματικά δικαιώματα από τα συγγράμματά του και να απολύσει τους αγρότες του – η Σοφία ενοχλήθηκε από αυτές τις «ιδιοτροπίες» του κατά τα άλλα εξαιρετικά έξυπνου συζύγου της.

Η Σοφία Αντρέγιεβνα τρομοκρατήθηκε όταν έμεινε έγκυος στο 12ο παιδί της (και, σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, προσπάθησε ακόμη και να προκαλέσει αποβολή). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κόρη της δεν ήταν και το πιο αγαπητό παιδί και, επιπλέον, η Αλεξάνδρα έπαιρνε πάντα το μέρος του πατέρα της στους καβγάδες του με τη μητέρα της.

Photo: L.N. Tolstoy State Museum

Πήρε το όνομα της από την Αλεξάνδρα Αντρέγιεβνα, πρώτη ξαδέλφη του Τολστόι, η οποία ήταν μέλος της αυτοκρατορικής αυλής.

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Αλεξάνδρα ήταν νοσοκόμα στο μέτωπο. Εναντιώθηκε στην Επανάσταση των Μπολσεβίκων και, το 1920, συνελήφθη για αντιμπολσεβίκικες δηλώσεις. Η κόρη του Τολστόι πέρασε τρία χρόνια σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά απελευθερώθηκε νωρίτερα μετά από διαβήματα των αγροτών της Γιασνάγια Πολιάνα.

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ και αποκήρυξε τη σοβιετική της υπηκοότητα.

Ιβάν (1888-1895)

Η Σοφία Αντρέγιεβνα γέννησε το τελευταίο της παιδί σε ηλικία 44 ετών. Ο μικρός Βάνια προσέφερε πολλή αγάπη στην οικογένεια με αξιοσημείωτο τρόπο – ήταν ένα υπέροχο και χαρούμενο αγοράκι. Μια μέρα, ρωτούσε τη μητέρα του για τον νεκρό αδελφό του Αλεξέι και ήθελε να μάθει αν ήταν αλήθεια ότι τα παιδιά που πέθαναν πριν γίνουν επτά ετών έγιναν άγγελοι. Η Σοφία Αντρέγιεβνα του απάντησε ότι έτσι έλεγαν οι άνθρωποι.

Και ο Βάνια απάντησε: «Θα ήταν καλύτερα, μαμά, αν πέθαινα κι εγώ πριν γίνω επτά ετών. Έχω σύντομα τα γενέθλιά μου και θα γινόμουν κι εγώ άγγελος». Δεν πρόλαβε να φτάσει τα επτά του χρόνια, καθώς πέθανε από οστρακιά.

Η κόρη του Τολστόι, Μαρία, έγραψε ότι η απώλεια του Βάνια αποτέλεσε πηγή φρικτής θλίψης για τη Σοφία Αντρέγιεβνα και ότι ο ίδιος ο Τολστόι επηρεάστηκε πάρα πολύ.

Timofei Bazykin (1860-?)

«Ένας πολύ έξυπνος τύπος, μιλούσε ωραία και χιουμορίστας, έμοιαζε με τους γιους του Τολστόι. Δεν περνούσε πολύ χρόνο στο χωριό, δούλευε ως αμαξάς για τους γιους του Τολστόι» έτσι τον θυμόντουσαν οι χωρικοί της Γιασνάγια Πολιάνα.

Ο Timofei Bazykin (ή Anikanov) πιστεύεται ότι ήταν ο νόθος γιος του Τολστόι με μια αγρότισσα ονόματι Aksinya Bazykina.