Βρετανία: Ο Ρίσι Σούνακ, οι μειονότητες και ο «κύκλος» της Ιστορίας

Το Ντιβάλι είναι η δημοφιλέστατη ινδουιστική γιορτή. Συμβολίζει τη «νίκη του φωτός επί του σκότους, του καλού εναντίον του κακού και της γνώσης εναντίον της άγνοιας». Έμελλε λοιπόν να είναι αυτή η ημέρα που θα άνοιγε για τον Ρίσι Σούνακ ο δρόμος για την πρωθυπουργία στη Βρετανία -πάλαι ποτέ αποικιοκρατική δύναμη στη χώρα καταγωγής του, την Ινδία.

• Διαβάστε επίσης: Ρίσι Σούνακ: Θα τα καταφέρει εκεί που απέτυχαν όλοι οι προηγούμενοι πρωθυπουργοί;

Εβδομήντα πέντε χρόνια λοιπόν μετά την ανεξαρτησία της πολυπληθέστερης σήμερα δημοκρατίας στον κόσμο, η ιστορία δείχνει να κάνει κατά πολλούς τον κύκλο της, με την πρώτη στα χρονικά ανάληψη της βρετανικής πρωθυπουργίας από έναν Ινδουιστή, που δεν ανήκει στη λευκή φυλή, έχει «ρίζες» ινδικές και κάνει τον κοινοβουλευτικό όρκο κρατώντας τη Μπαγκαβάτ Γκίτα.

• Διαβάστε επίσης: Ρίσι Σούνακ: Από την Goldman Sachs στη Ντάουνινγκ Στριτ

Ο Σούνακ δείχνει με κάθε ευκαιρία πόσο αφοσιωμένος είναι στη θρησκεία του, ακόμη και με αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

View this post on Instagram

A post shared by Rishi Sunak (@rishisunakmp)

Δηλώνει περήφανος για τους παππούδες του, «που ήρθαν με πολύ λίγα από ένα χωριό στη βόρεια Ινδία» και ακόμη πιο περήφανος για την πορεία που διαγράφει «δύο γενιές μετά, ο εγγονός τους».

«Ως Βρετανός Ασιάτης φυσικά γνωρίζω ότι υπάρχει ρατσισμός σε αυτή τη χώρα», είχε γράψει προ διετίας στο Twitter, καθώς το κίνημα Black Lives Matter «σάρωνε» τον πλανήτη μετά τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ. «Όμως μια καλύτερη κοινωνία», είχε τότε προσθέσει, «δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη».

Σε κάθε περίπτωση, ο ίδιος έχει παραδεχθεί στο παρελθόν ότι δεν έχει βιώσει συστημικό ρατσισμό. Σήμερα, πέρα από τη σημειολογία της πρωθυπουργοποίησής του και τις εθνικιστικές θριαμβολογίες ινδικών ΜΜΕ -όπως ότι «ο γιος της Ινδίας υψώνεται πάνω από την αυτοκρατορία», όπως έγραψε τον αγγλόφωνο δίκτυο NDTV– όλοι δείχνουν βέβαιοι ότι ο Σούνακ θα κυβερνήσει με γνώμονα τα βασικά χαρακτηριστικά του: ως εκλεκτός των αγορών, θατσερικός, μέχρι το μεδούλι Brexiteer και μέλος της βρετανικής ελίτ, μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν που θα ονειρεύονταν πολλά στελέχη των Τόρις.

View this post on Instagram

A post shared by Rishi Sunak (@rishisunakmp)

Περισσότερο αστός… από Ινδός

Κατά μια έννοια, ο Σουνάκ θεωρείται δημιούργημα του βρετανικού κατεστημένου κι ας μην ήταν μέλος της ανώτερης τάξης από τα γεννοφάσκια του.

Με «σημαντικές» -όπως λέει- θυσίες των γονιών του και με «περγαμηνές» τις σπουδές του σε ελιτίστικα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Βρετανίας και των ΗΠΑ, έφτιαξε από νωρίς τη δική του περιουσία ως τραπεζίτης -με θητεία στην Goldman Sachs και σε hedge funds- και ως συνιδρυτής επενδυτικών εταιρειών.

Τώρα ως ο πρώτος πρώην διαχειριστής κερδοσκοπικών κεφαλαίων που γίνεται ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ, ο 42χρονος Σούνακ έχει ως πρώτη κυρία στο πλάι του την Ινδή σύζυγό του και κόρη ενός κροίσου, τον οποίο το περιοδικό Time έχει ονομάσει «πατέρα του ινδικού τομέα πληροφορικής», το Fortune έναν από τους 12 μεγαλύτερους επιχειρηματίες της εποχής μας και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός συμπρόεδρό του το 2005.

Στην πραγματικότητα, στην πολιτική καριέρα του Σούνακ το φυλετικό υπόβαθρο και η πολιτιστική ταυτότητα έδειχναν λιγότερο αντιπροσωπευτικά απ’ ό,τι ο ελιτίστικος τρόπος ζωής του.

Για την ακρίβεια, στην περίπτωσή του φαντάζουν σχεδόν «τυχαία», παρατηρεί στην Washington Post o ινδο-ιρλανδικής καταγωγής Σάντερ Κατουάλα, διευθυντής του British Future, μιας δεξαμενής σκέψης για τη μετανάστευση, την ταυτότητα και τη φυλή.

Μένει τώρα να φανεί, τονίζει, αν η ανάδειξη του Σούνακ στην πρωθυπουργία αποτελεί ένδειξη «ομαλοποίησης της εθνοτικής ποικιλομορφίας στη βρετανική πολιτική» -στην οποία ούτως ή άλλως υπάρχουν πολλοί πολιτικοί με μεταναστευτικό και εθνοτικό υπόβαθρο- ή του «μεγέθους της κρίσης» στο κυβερνών κόμμα των Συντηρητικών.

Ήταν εξάλλου περίπου οι μισοί βουλευτές των Τόρις -και όχι απευθείας οι Βρετανοί ψηφοφόροι- που τον έστειλαν στην Ντάουνινγκ Στριτ.

View this post on Instagram

A post shared by Rishi Sunak (@rishisunakmp)

Νυν υπέρ πάντων… το κόμμα

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, περίπου το 14% του πληθυσμού στην Αγγλία και στην Ουαλία ανήκει σε εθνοτικές μειονότητες.

Στις δε τελευταίες βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία, το 2019, εξελέγησαν 65 βουλευτές με μεταναστευτικό υπόβαθρο: το ένα δέκατο του συνόλου των εδρών τουτέστιν.

Εξ αυτών, οι 41 ανήκουν τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς και 22 στους Συντηρητικούς. Στις τάξεις των τελευταίων, πολλοί είναι μέλη της ανώτερης τάξης.

Από τον περασένο Μάιο εν τω μεταξύ, σε δημοσκόπηση του British Future, το 84% των ερωτηθέντων δήλωνε ότι θα ένιωθε άνετα με έναν πρωθυπουργό που θα προερχόταν από κάποια μειονότητα. Περίπου τα τρία τέταρτα δήλωσαν ότι θεωρούν την πολυπολιτισμικότητα μέρος της βρετανικής κουλτούρας: μια σημαντική αλλαγή συγκριτικά με το 2011, όταν περισσότεροι από τους μισούς χαρακτήριζαν απειλή την εθνοτική ποικιλομορφία.

Αυτή πάντως δεν είναι τόσο εμφανής στο νέο υπουργικό συμβούλιο του Σούνακ, όσο ήταν σε εκείνα των δύο προκατόχων του: της Λιζ Τρας και του Μπόρις Τζόνσον.

Όπως και να έχει, «έχουμε ήδη δει τα όρια της θεωρίας ότι οι άνθρωποι εκτός της λευκής φυλής στην κορυφή σημαίνουν πάντα θετική αλλαγή», παρατηρεί σε άρθρο στον Guardian ο Βρετανός δημοσιογράφος και συγγραφέας, Μάρκους Ράιντερ, δημιουργός του podcast Black British Lives Matter.

«Σκεφτείτε τη Σουέλα Μπρέιβερμαν», αναφέρει, «κόρη μεταναστών από την Κένυα και τον Μαυρίκιο, που μοιράστηκε το “όνειρό» της να δει ένα αεροπλάνο γεμάτο πρόσφυγες να πετάει προς τη Ρουάντα». Προ εβδομάδας παραιτήθηκε από υπουργός Εσωτερικών από την κυβέρνηση Τρας. Τώρα, ξαναδιορίστηκε στο πόστο.

«Σκεφτείτε επίσης τον Ρίσι Σούνακo Ράιντερ», γράφει ο Ράιντερ, «όταν καυχιόταν ότι άλλαξε ένα μοντέλο χρηματοδότησης που έδινε περισσότερο δημόσιο χρήμα σε «υποβαθμισμένες αστικές περιοχές»».

«Στην πολιτική, η αξιολόγηση της πραγματικότητας βοηθά», επισημαίνει. «Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από μη λευκούς άντρες και γυναίκες (…) να αναρριχηθούν στην κορυφή και στη συνέχεια να γίνουν φορείς αλλαγής, αμφισβητώντας την κουλτούρα που τους επέτρεψε να επιτύχουν. Εκείνοι που το κάνουν θα είναι η εξαίρεση στον κανόνα. Αυτή είναι η πραγματικότητα».

No one voted for this. pic.twitter.com/thT78wdXuf

— The Labour Party (@UKLabour) October 24, 2022

Το… Excel της πολιτικής

«Ο Σουνάκ δίνει τον κοινοβουλευτικό όρκο του στη Μπαγκαβάντ Γκίτα (ένα από τα ιερά κείμενα του ινδουϊσμού), όμως το πολιτικό του στυλ είναι πιο υλιστικό», γράφει το βρετανικό περιοδικό Tatler.

«Το μυαλό του λειτουργεί με Excel», λέει στέλεχος στο Σίτι του Λονδίνου. «Τα πάντα είναι πολύ καλά οργανωμένα, από το πώς ντύνεται μέχρι το πώς δομεί τη ζωή του», λέει ο Νικ Φέιθ, επικοινωνιολόγος που έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με τον Σούνακ.

Οι βουλευτές των Τόρις που αντιτίθενται στο Brexit είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί απέναντί του. «Το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής του φιλοσοφίας προέρχεται από τους εμπορικούς πολέμους του Star Wars, που αφορούν στην ανεξαρτησία των διαφόρων βασιλείων από την αυτοκρατορία», λέει ένας από αυτούς, με αφορμή την αγάπη του νέου πρωθυπουργού για μοντέλα διαστημοπλοίων και για βιντεοπαιχνίδια. «Δεν είναι κάποιος διανοούμενος», προσθέτει.

View this post on Instagram

A post shared by Rishi Sunak (@rishisunakmp)

Γενικά, σχολιάζει ο διεθνής Τύπος, η εσωκομματική νίκη του Σούνακ δεν είναι αντίστοιχη με εκείνη του Μπαράκ Ομπάμα στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, όπου η φυλή ήταν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της εκστρατείας του για την προεδρία των ΗΠΑ.

Ακόμη και σημειολογικά, πάντως, η παρουσία ενός μέλους μιας μειονότητας σε θέση εξουσίας «μπορεί μεν να μην είναι πανάκεια για τα διαρθρωτικά μειονεκτήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι ομάδες, λέει όμως κάτι για την αποδοχή», επισημαίνει στο France 24 ο Ρομπ Φορντ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

«Η ελπίδα μας είναι να δούμε ένα σύνολο πολιτικών που θα προωθούν πραγματικά περισσότερη ενσωμάτωση και πολυπολιτισμικότητα», τονίζει η Χαλίμα Μπέγκαμ, διευθύνουσα σύμβουλος του Runnymede Trust, μιας δεξαμενής σκέψης στο Ηνωμένο Βασίλειο για θέματα φυλής και μειονοτήτων Begum. «Θα είναι απίστευτα απογοητευτικό να προωθηθούν πολιτικές που είναι ενεργά επιβλαβείς για τις μειονότητες», υπογραμίζει.

Σε κάθε όμως περίπτωση «η εθνικότητα είναι από πολλές απόψεις δευτερεύουσας σημασίας» για τον νέο ένοικο της Ντάουνινγκ Στριτ, επισημαίνει. «Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι να κάνει το καλύτερο δυνατό για τη χώρα».