Καλιφόρνια: «δικαίωμα στη στέγαση» δια νόμου;

Στην πολυπληθέστερη πολιτεία των ΗΠΑ, στην πλούσια Καλιφόρνια των 39,5 εκατομμυρίων, ζουν σήμερα 161.000 άστεγοι: το 28% του συνολικού αριθμού τους σε ολόκληρη τη χώρα. Πιο πληττόμενες κοινότητες είναι αυτές των μειονοτήτων.

Το θέμα είναι χρόνιο στην πανάκριβη πολιτεία των ανισοτήτων, όπου η αγορά ενός μέσου σπιτιού είναι πια απλησίαστη για τους πολλούς και τα ενοίκια ιλιγγιώδη.

Εν μέσω πανδημίας, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Αυτοσχέδιοι καταυλισμοί και μικρές τεντουπόλεις επεκτάθηκαν σε πεζοδρόμια, υπόγειες διαβάσεις, πάρκα, ακόμη και παραλίες, υπό άθλιες συνθήκες διαβίωσης, χωρίς υγειονομονική φροντίδα.

Τώρα, εκφράζονται εύλογοι φόβοι ότι η κρίση θα κλιμακωθεί, με την άρση της απαγόρευσης των εξώσεων, στα τέλη του μήνα…

Η πολιτεία δεν μένει αμέτοχη.

Στην αρχή της πανδημίας, πέρυσι τον Μάρτιο, ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Γκάβιν Νιούσαμ -που βρίσκεται στο πόστο από τον Ιανουάριο του 2019-, έσπευσε να αξιοποιήσει ομοσπονδιακά κονδύλια για τη δημιουργία ενός προγράμματος παροχής ασφαλούς προσωρινής στέγης στους αστέγους.

Ζητούμενο ήταν η αποφυγή των κατάμεστων και συχνά επικίνδυνων δημοτικών ξενώνων -που οι περισσότεροι άστεγοι ούτως ή άλλως δεν τους προτιμούσαν.

Season 2 of #TheWayHome, a docu-series on CA’s homelessness crisis, debuted at @housingca‘s #UnConference21 & will soon be available for streaming. The new episodes explore the health & economic impacts of COVID-19 on housing security. Learn more: https://t.co/2aLBH2fujt pic.twitter.com/bz5OCL7Ko7

— Kaiser Permanente (@aboutKP) June 24, 2021

Κοινωνική πολιτική vs μικροπολιτικής

Με το -ομοσπονδιακής χρηματοδότησης- πρόγραμμα Project Roomkey,  η πολιτεία της Καλιφόρνια νοίκιασε δωμάτια σε άδεια μοτέλ και ξενοδοχεία, για απομόνωση των αστέγων εν μέσω καραντίνας.

Καθώς το πρόγραμμα όμως λήγει, μαζί με τα έκτακτα περιοριστικά μέτρα, ο κυβερνήτης Νιούσαμ ανακοίνωσε τις προάλλες την αναβάθμιση του προγράμματος.

Υπό τη νέα ονομασία Project Homekey και με τη διάθεση 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε βάθος πενταετίας -χάρη και στα νέα πακέτα στήριξης της αμερικανικής οικονομίας- θα αφορά στην αγορά παλιών καταλυμάτων (κυρίως ξενοδοχειακών μονάδων) και την μετατροπή τους σε μόνιμες κατοικίες για τους αστέγους.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επένδυση του είδους τους στην ιστορία της πολιτείας.

Μία κοινωνική πολιτική, με την οποία συντάσσονται εδώ και καιρό πολλές οργανώσεις.

Κατά τους Ρεπουμπλικανούς -κυρίως τραμπικούς- πολιτικούς αντιπάλους του Δημοκρατικού κυβερνήτη, ωστόσο, το μέτρο δεν αρκεί.

Για την ακρίβεια, στοχοποιώντας τους αστέγους και αντιδρώντας στην πολιτική του Νιούσαμ -από το πρόγραμμα στέγασης και το lockdown που επέβαλε στην Καλιφόρνια εν μέσω πανδημίας, έως τη φορολογική και μεταναστευτική πολιτική του-, είχαν αποφασίσει προ πολλού πως είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή για μια πολιτική ρεβάνς.

Κινητοποίησαν τη βάση τους. Συγκέντρωσαν τις απαιτούμενες 1,5 εκατομμύρια υπογραφές. Και έθεσαν θέμα εκλογών για την ανάκληση του Δημοκρατικού κυβερνήτη -όπως εκείνων του 2003, μέσω της οποίας τελικά ανέλαβε το αξίωμα, με τη σημαία των Ρεπουμπλικανών, ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ.

Τις προάλλες, ανακοινώθηκε η ημερομηνία διεξαγωγής τους. Θα γίνουν στις 14 Σεπτεμβρίου. Στο μεσοδιάστημα, οι υποψηφιότητες στο αντι-Νιούσαμ «στρατόπεδο» πληθαίνουν.

Μεταξύ αυτών που έχουν ήδη ανακοινώσει έτοιμοι να διεκδικήσουν το αξίωμα -εφόσον οι ψηφοφόροι αποφασίσουν την απομάκρυνση του Νιούσαμ- είναι ο σκληροπυρηνικός Ρεπουμπλικανός υποψήφιος κυβερνήτης στις εκλογές του 2018, Κέβιν Φάλκονερ και η διεμφυλική Κέιτλιν Τζένερ, Ολυμπιονίκης και πρώην πατριός της Κιμ Καρντάσιαν.

Οι περισσότεροι εξ αυτών, και δη ο Φάλκονερ, τάσσονται υπέρ της άμεσης διάλυσης των πρόχειρων καταυλισμών από τις αστυνομικές δυνάμεις και της αναγκαστικής μεταφοράς των αστέγων σε μεγάλα κέντρα υποδοχής.

Ένας εκ των Ρεπουμπλικανών υποψηφίων, ο (πρώην Δημοκρατικός) κατασκευαστής Τζον Κοξ, θέτει μάλιστα ως προϋπόθεση την αναγκαστική θεραπεία και επιτροπεία όσων πάσχουν από ψυχικά νοσήματα ή/και εξαρτήσεις.

Η δε Τζένερ προτείνε λίγο-πολύ την… εξορία των αστέγων σε «ανοιχτούς χώρους» στην ύπαιρθο, για να μην καταστρέφουν το καλιφορνέζικο ειδυλλιακό τοπίο.

New – Caitlyn Jenner says she’s tired of biking to Venice Beach and seeing homeless people destroying it. pic.twitter.com/Blt5FCiwZf

— HRC’s Cake (@BidenHarrisBro) July 1, 2021

Μία διαφορετική πρόταση, με… αστερίσκους

Μέσα σε αυτό το πολωμένο κλίμα, ο Δημοκρατικός δήμαρχος του Σακραμέντο -της πρωτεύουσας της Καλιφόρνιας- προωθεί μία διαφορετική λύση.

Ανακοίνωσε σχέδιο που θα υποχρεώνει δια νόμου τις αρχές της πόλης στην παροχή στέγης -και όχι προσωρινού καταλύματος- στον ολοένα και αυξανόμενο άστεγο πληθυσμό της.

Οι κάτοικοι της Καλιφόρνιας «γίνονται άστεγοι με ταχύτερους ρυθμούς, από αυτούς με τους οποίους μπορούμε να βοηθάμε τον κόσμο», είπε ο Ντάρελ Στάινμπεργκ, προτείνοντας στο δημοτικό συμβούλιο να υιοθετήσει το «δικαίωμα στη στέγαση».

Ταυτόχρονα ωστόσο, τόνισε, θα υπάρχει «υποχρέωση» των αστέγων να αποδέχονται τη στεγαστική λύση που τους παρέχει η πολιτεία.

Families make up a growing part of Sacramento’s homeless picture. In increasing numbers, they face the cost of living here and across CA. Concerns loom that the number of families who find housing will be outpaced by more families becoming newly homeless. https://t.co/NiDrfBLIfk

— Housing California (@housingca) July 1, 2021

Εφόσον το μέτρο εγκριθεί, θα είναι το πρώτο σχετικό σε πανεθνικό επίπεδο στις ΗΠΑ και αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για αυτό που λείπει παντελώς πια από την Καλιφόρνια: προσιτή στέγη.

Ανάλογες σκέψεις γίνονται και στο Λος Άντζελες, όπου δικαστής έχει δώσει στις δημοτικές αρχές διορία μέχρι τον Οκτώβριο, για την παροχή καταλύματος και υπηρεσιών στους αστέγους, για να αποσυμφορηθεί το γεμάτο αντίσκηνα κέντρο της πόλης.

Προς το παρόν, ωστόσο, η πρόταση αντιμετωπίζεται με καχυποψία, και από προοδευτικούς, και από ανθρωπιστικές οργανώσεις.

Για το κατά πόσο τα προσφερόμενα καταλύματα θα είναι πράγματι κατάλληλα. Και για το εάν η «υποχρέωση» αποδοχής τους «θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για εντατικοποίηση της αστυνομικής καταστολής», όπως γράφουν οι New York Times.

Το ερώτημα, εξηγεί η αμερικανική εφημερίδα, είναι εάν μία τέτοια ρύθμιση «θα μπορούσε να δώσει στις πόλεις το νομικό ελεύθερο να “σαρώνουν” πρόχειρους καταυλισμούς αστέγων, αρκεί να τους προσφέρουν μία φορά κάποια μορφής καταλύματος».

«Το δικαίωμα στη στέγαση βασίζεται στην εγγενή αξιοπρέπεια του ατόμου», παρατηρεί ο Έρικ Τας, νομικός διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Νομοθεσίας Αστέγων στην Ουάσινγκτον.

«Συνεπώς, μια χωρίς περιστροφές υποχρέωση αποδοχής όσων προσφέρονται το υπονομεύει».

Στην πόλη της Νέας Υόρκης, εν τω μεταξύ, όπου δικαστήριο έχει αναγνωρίσει από το 1979 το «δικαίωμα σε ξενώνα αστέγων», οι δημοτικές αρχές προωθούν την απομάκρυνση των περίπου 8.000 αστέγων, στους οποίους είχε δοθεί προσωρινό κατάλυμα σε ξενοδοχεία, λόγω πανδημίας.

Τον δρόμο, κατά τον δήμαρχο Μπιλ ντε Μπλάζιο, άνοιξε η άρση των περιοριστικών μέτρων. Η διορία για να επιτρέψουν στους -συνήθως κατάμεστους- δημοτικούς ξενώνες θα λήξει στα τέλη του μήνα, για εμβολιασμένους και μη.

«Δεν θέλω να επιστρέψω, είναι σαν οπισθοχώρηση», λέει ο 39χρονος Άντριου, που έμεινε αυτό το διάστημα σε ένα ξενοδοχείο στο Μπρούκλιν, έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια παραμονής σε ξενώνα αστέγων. «Δεν είναι ασφαλής»…