Ο Κοντονής, η… Παρδάλα και ο λήσταρχος Γιαγκούλας

Ένα πολύ ενδιαφέρον στιγμιότυπο κατέγραψε ο… κατάσκοπός μας στη Βουλή, πριν από τη θυελλώδη συνεδρίαση. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Σταύρος Κοντονής πέρασε από την έκθεση για τα 180 χρόνια του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου και περιεργαζόταν τα εκθέματα.

Πολλά μάλιστα ήταν… εγκληματολογικού χαρακτήρα καθώς το Εγκληματολογικό Μουσείο ανήκει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου. Καταγράφει την ιστορία του εγκλήματος στον ελληνικό χώρο κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, μέσω της συλλογής, ταξινόμησης και ανάδειξης πειστηρίων εγκλήματος, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κατά το παρελθόν για την άσκηση βίας.

Ομως, ένα ήταν αυτό που κίνησε το ενδιαφέρον του υπουργού. Ο κ. Κοντονής έμεινε για πολύ ώρα στο μαχαίρι του λήσταρχου Γιαγκούλα με τον υπουργό να διαβάζει και το κείμενο που το ακολουθούσε.

Όπως γράφει «είναι μαχαίρι τύπου γιαταγανιού, με λεπίδα ελαφρώς καμπύλη. Τόσο η λεπίδα όσο και η λαβή διακοσμούνται περίτεχνα. Το μαχαίρι ανήκε στον διαβόητο λήσταρχο Γιαγκούλα.

Στην επιγραφή που έχει αναφέρεται: «Προς τους πάντας. Μη δηνάμενος να εύρο ίδινος δικαίου παρά της δικαιοσήνης των Ελλήνων ηναγγάσθην να τονίσο το δίκαιον της Παρδάλας ή Μαχαίρας. Όθεν η ύψηστος αυτή λειτουργός της ανάνδρου Δικαιοσύνης ονόματι Παρδάλα έχη τον λόγον από σήμερον εις πάντας τους αιωθούντας και απήστους. Η λειτουργεία αυτής έσετε πάντοτε ειλικρηνής και ουδέποτε θέλη λησμονήση τα Ιερά καθήκοντά της προς απονομή του δικαίου. Μάρτιος […] 1917».

 Τι λέει η ιστορία

Η ιστορία έγραψε λοιπόν ότι το μαχαίρι του Γιαγκούλα είχε το όνομα… Παρδάλα. Και γράφουν οι ιστορικοί: «Το 1917 ο περιβόητος λήσταρχος Φώτης Γιαγκούλας (τέλη 19ου αιώνα-1925) απέκτησε ένα ξεχωριστό, όπως επρόκειτο να αποδειχθεί, φονικό όπλο, τη μάχαιρά του, την οποία ο ίδιος αποκαλούσε «Παρδάλα». Ο Φώτης Γιαγκούλας χρησιμοποιούσε την Παρδάλα ως μέσο επιβολής και προστασίας, αποτελώντας τον πιστό «σύντροφό» του για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Αυτό το μαχαίρι είχε μαζί του σε περιόδους έντασης, όταν αναστάτωνε με τα καμώματά του διάφορα χωριά ή όταν η Χωροφυλακή τον κυνηγούσε θέτοντάς τον στο στόχαστρό της. Την Παρδάλα, όμως, κουβαλούσε μαζί του και όταν σε περιόδους ανάπαυλας και ηρεμίας αποτραβιόταν στα βουνά.

Δεν ξενίζει, επομένως, το γεγονός ότι η Παρδάλα αντιμετωπίστηκε από τον ληστή όχι μόνον σαν ένας πολύτιμος αλλά και σαν ένας αξιοσέβαστος «σύντροφος». Γι’ αυτό, άλλωστε, ο ίδιος ο Γιαγκούλας επέλεξε να «σφραγίσει» με το προσωπικό του στίγμα το όπλο αυτό, ανεξίτηλο δείγμα της παρορμητικής, ιδιόμορφης και φλογερής ιδιοσυγκρασίας του. Λέγεται ότι ο Φώτης Γιαγκούλας σκότωσε συνολικά πενήντα τέσσερα άτομα, πιθανότατα αρκετά από αυτά με το συγκεκριμένο μαχαίρι. Η Παρδάλα συνόδευσε τον λήσταρχο έως το άδοξο τέλος της ζωής του, την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 1925, στην Κλεφτόβρυση Ολύμπου.

Εκεί σκοτώθηκε σε συμπλοκή με σώμα της Χωροφυλακής. Όχι πολύ αργότερα, η Παρδάλα όπως και το κεφάλι του Φώτη Γιαγκούλα θα προστεθούν στη συλλογή του Εγκληματολογικού Μουσείου, συνιστώντας μερικά από τα πλέον μοναδικά και σημαντικής αξίας αντικείμενά του, καθώς το συγκεκριμένο μαχαίρι-φονικό όπλο διαθέτει εξέχουσα σημασία, αφού ακόμη και σήμερα περιβάλλεται από ένα πέπλο μυστηρίου.

Επιπλέον, διαθέτει και μοναδική ιστορική σημασία, συνδεόμενο άμεσα όχι μόνον με τη δράση και τον θάνατο ενός διάσημου εγκληματία, αλλά και επειδή αντικατοπτρίζει με ενάργεια τον ιστορικό περίγυρο της Ελλάδας του 19ου αιώνα.