Η ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ για το «No Man’s Land» (2002) Ντάνις Τάνοβιτς, «Θάνατος στο Σαράγεβο», έφυγε από το φετινό Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο Fipresci, και είναι η πρόταση της Βοσνίας για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας το 2017. Βασίζεται στο θεατρικό έργο «Hotel Europa» του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί και θεωρείται ένα γλαφυρό χρονικό των ταραγμένων Βαλκανίων.

Με κεντρικό χώρο διεξαγωγής της υπόθεσης το ξενοδοχείο «Ευρώπη» στο Σαράγεβο, ένα ξενοδοχείο που προσπαθεί να διατηρήσει την αίγλη περασμένων χρόνων, ο Βόσνιος σκηνοθέτης, στην ουσία κριτικάρει την εκρηκτική κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, «παρατηρώντας» και καταγράφοντας το μονόλογο ενός άνδρα -σε δωμάτιο του ξενοδοχείου- ο οποίος κάνει πρόβες για την ομιλία του με θέμα την 100η επέτειο από τη δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand, γεγονός που αποτέλεσε αφορμή για την κήρυξη του Α’ παγκοσμίου Πολέμου.

Ενώ λοιπόν το ξενοδοχείο Ευρώπη στο Σαράγεβο προετοιμάζεται για το γκαλά της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την επέτειο των 100 χρόνων που προαναφέραμε, το δυσαρεστημένο προσωπικό του, σχεδιάζει να απεργήσει, επειδή δεν έχει πληρωθεί δύο μήνες τώρα. Εάν αυτό το αριστοκρατικό πολιτικό δείπνο αποτύχει, το ήδη υποθηκευμένο στις τράπεζες ξενοδοχείο θα κλείσει. Με ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή του για να σταματήσει την απεργία, ο διευθυντής του ξενοδοχείου Ομέρ θα στραφεί στον σκληρό Έντσο, ο οποίος διευθύνει ένα στριπτιτζάδικο. Σύντομα, το σωματείο του προσωπικού θα εξαφανιστεί.
Στο μεταξύ η αφοσιωμένη επικεφαλής της ρεσεψιόν Λαμίγια κάνει το καλύτερο δυνατό για να λειτουργήσουν όλα ομαλά στο μεγάλο γεγονός αλλά τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο, όταν η μητέρα της, Χατίτζα, που δουλεύει στα πλυντήρια, εκλέγεται αρχηγός της απεργίας.

Ο Γάλλος VIP ομιλητής-καλεσμένος δεν έχει πολύ χρόνο να προετοιμαστεί για το γεγονός, και αυτός όμως μπλέκεται μέσα από πολύπλοκες λεπτομέρειες και ονόματα. Οι πρόβες που κάνει στο δωμάτιό του καταγράφονται μυστικά από το ξενοδοχείο. Η επιτήρηση είναι κυριολεκτικά υψηλή για την ασφάλεια του γεγονότος από την ομάδα security του ξενοδοχείου.

Στην οροφή του ξενοδοχείου, η τηλεοπτική δημοσιογράφος Βεντράνα διεξάγει συνεντεύξεις με ειδικούς για την εκατονταετηρίδα. Ανάμεσα τους είναι και ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ, απόγονος του δολοφόνου του Αρχιδούκα. Από την ταράτσα του ξενοδοχείου στο στριπτιτζάδικο, μέσω της ρεσεψιόν, του δωματίου των πλυντηρίων και την κουζίνα, οι αυξανόμενες εντάσεις θα μετατρέψουν το ξενοδοχείο Ευρώπη σε μια ιδεολογική χύτρα ταχύτητας.

Παίζουν: Σνεζάνα Βίντοβιτς, Μοχάμεντ Χάτζοβιτς, Ιζουντίν Μπαχίροβιτς, Βεντράνα Σεξάν, Ερμίν Σιγιαμίγια

Ο Ντάνις Τάνοβιτς σχολιάζει:

  • «Η προέλευση αυτής της ταινίας είναι το θεατρικό έργο του Μπερνάρ Ανρί Λεβί του “Hotel Europe”, ο μονόλογος ενός άνδρα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στο Σαράγεβο. Εγώ προσέγγισα το έργο κινηματογραφώντας καταρχήν τον μονόλογο, και στη συνέχεια κάναμε μερικές πρόβες, ενώ στο τέλος της ταινίας θα δείτε πραγματικές σκηνές από την πρεμιέρα του έργου στο Σαράγεβο. Ό,τι άλλο συμβαίνει έξω από το δωμάτιο του ξενοδοχείου είναι δική μου «κατασκευή».
  • Είναι μια βοσνιακή, σύγχρονη σκοπιά για τον πιο αιματηρό αιώνα στην Ιστορία μας. Αποτυπώνει, περίπου, την ανικανότητά μας να προχωρήσουμε πέρα από αυτή την τραγωδία και να δημιουργήσουμενέα μοντέλα, νέους ήρωες, νέα Ιστορία. Στο Σαράγεβο, σχεδόν κανείς δεν μιλάει ποτέ για το μέλλον.

  • Ο Γάλλος καλεσμένος: Ο Jacques Weber, ο Γάλλος VIP καλεσμένος στην ταινία, είναι λίγο-πολύ ένα alter ego του Λεβί, με την έννοια ότι ξαναθυμόμαστε εμπειρίες και σκέψεις του για την Βοσνία. Ο Λεβί είναι ένας πολύχρονος φίλος της Βοσνίας και εγώ πραγματικά εκτιμώ το χιούμορ του, όπως όταν ο Γάλλος VIP χαρακτήρας θα πρέπει να προφέρει σωστά το όνομα του Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Είναι παιχνιδιάρικο να υπενθυμίζεις πώς οι ξένοι ασχολούνται με μας, όπως είναι η προφορά των ονομάτων μας, μέσα από την περίπλοκή μας ταυτότητα.
  • Το ξενοδοχείο: Αυτή είναι, στην πραγματικότητα, η πρώτη ταινία μου που γυρίστηκε στο Σαράγεβο. Δεν ξέρω πώς συνέβη αυτό, ενώ έχω γυρίσει ταινίες στην Ινδία, στην Ιρλανδία και στην Ισπανία. Στην πραγματικότητα γυρίστηκε η ταινία στο πρώην ξενοδοχείο Holiday Inn στο Σαράγεβο. Το ξενοδοχείο Iconic άνοιξε για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984, που ήταν μια μεγάλη υπόθεση στη σύγχρονη Ιστορία μας. Ήμουν έφηβος και το θυμάμαι καλά. Μεγάλωσα, όχι μακριά από το ξενοδοχείο και «περπάτησα» στο παρελθόν, πίσω στο σχολείο μου, γι’ αυτό και είχα μια συναισθηματική σύνδεση με αυτή την ιστορία. Το ξενοδοχείο είναι μυθικό, ένα πραγματικό σύμβολο της πόλης μας. Η ειρωνεία είναι, ότι ο πρώτος ελεύθερος σκοπευτής το 1992 έριχνε από τα παράθυρα αυτού του ξενοδοχείου.
  • Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σαράγεβο, το ξενοδοχείο χρησιμοποιήθηκε ως βάση για δημοσιογράφους και ήταν τακτικά στόχος επιθέσεων. Σήμερα, 30 χρόνια αργότερα, έχει προφανώς δει καλύτερες μέρες. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, διαπίστωσα έκπληκτος πώς η ζωή μοιάζει με τη φαντασία. Έπρεπε να σταματήσω τα γυρίσματα για μια ημέρα, όταν ήρθαν και συνέλαβαν τον υπεύθυνο του ξενοδοχείου για φοροδιαφυγή, και το ξενοδοχείο ήταν προσωρινή κλειστό. Οι εργαζόμενοι άρχισαν να διαμαρτύρονται, προσπαθώντας να κρατήσουν τις θέσεις εργασίας τους.

  • Γυρίσματα: Υπάρχουν προφανή πλεονεκτήματα στο οικονομικό σκέλος, όταν τα γυρίσματα μιας ταινίας γίνονται στο ίδιο σημείο, ειδικά σε ξενοδοχείο. Ήθελα πραγματικά αυτή η ταινία να ιδωθεί λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς της τοποθεσίας. Δεν είχα ποτέ κάνει γύρισμα με μηχανισμό υποστήριξης κάμερας. Δεν έχει αυτή την αίσθηση ζάλης που μπορεί να προκύψει από τη χρήση Steadicam. Αυτή η επιλογή ήταν απαραίτητη για τη χρήση των τριών διαφορετικών επιπέδων στο ξενοδοχείο που να αντιστοιχούν στις διάφορες ιστορίες. Το συνεργείο της τηλεόρασης στην οροφή, το ξενοδοχείο με τους επιχειρηματίες που λαμβάνει χώρα στη μέση και υπόκοσμος με τους κακοποιούς που βασιλεύει στο στριπτιτζάδικο, κάτω. Το προσωπικό του ξενοδοχείου είναι σχεδόν αόρατο, αλλά όλα τα επίπεδα συνδέονται με αυτό προσπαθώντας να κρατήσουν τις εργασίες τους, άρα όλοι μας προχωράμε μαζί τους.

  • Αληθινός χρόνος: Αν κοιτάξετε προσεκτικά τα ρολόγια του ξενοδοχείου, όπου εμφανίζονται στην ταινία, θα είστε σε θέση να παρατηρήσετε περίπου τι ώρα ξεκινάει η δράση της ταινίας και τι ώρα τελειώνει. Είναι περίπου 4:40, όταν γίνονται οι πρόβες του Γάλλου VIP και 85 λεπτά αργότερα, όταν τελειώνει η ιστορία. Η ταινία εκτυλίσσεται σε πραγματικό χρόνο.
  • Η απεργία: Η Λαμίγια και η μητέρα της Χατίτζα καταλήγουν σε αντίθετες πλευρές, όταν οι εργάτες στο ξενοδοχείο αποφασίσουν να απεργήσουν. Στη Βοσνία, όντως η παλαιότερη γενιά που εκπροσωπεί η Χατίτζα χάθηκε μετά τον πόλεμο και όσοι έζησαν, αναγκάστηκαν να μείνουν ήσυχοι, ενώ κάποιες φορες, προσπάθησαν να αντεπιτεθούν αδύναμα και απέτυχαν. Τώρα αναγκάζονται να επιβιώσουν με μικρές μηνιαίες συντάξεις.
  • Η Λαμίγια ανήκει στη νεότερη γενιά, που φαίνεται πολύ πιο ενεργητική και φιλόδοξη. Υποθέτουμε ότι είναι πραγματικοί μαχητές, αλλά πραγματικά δεν είναι, καθώς φαίνεται να αγωνίζονται για τον εαυτό τους, ατομικά. Ο οπορτουνισμός επικρατεί στη Βοσνία σήμερα. Οι περισσότεροι από τους διανοούμενους έχουν μείνει σιωπηλοί ή εξαφανίστηκαν. Έχουμε κολλήσει σε μια κινούμενη άμμο μετάβασης για 25 χρόνια, και αισθανόμαστε ότι κάθε κίνησή μας είναι ένα τράβηγμα προς τα κάτω, όλο και βαθύτερα. Και οι δύο γενιές του προσωπικού του ξενοδοχείου προσπαθούν να επιβιώσουν…
  • Σχετικά με τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ: Στο Σεράγεβο, 102 χρόνια πριν, ο 18χρονος Γκαβρίλο Πρίντσιπ σκότωσε τον Αρχιδούκα Franz Ferdinand, γεγονός που οδήγησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό που πραγματικά με θυμώνει στην όλη συζήτηση είναι, ότι καταπιανόμαστε με το αν ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ ήταν Σέρβος εθνικιστής τρομοκράτης ή ηρωικός αγωνιστής της ελευθερίας. Αυτή η θερμή συζήτηση συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. Στο Σαράγεβο, υπήρχε κάποτε ένα υπέροχο avant-garde μνημείο με αποτύπωμα τα παπούτσια του Πρίντσιπ, το οποίο αφαιρέθηκε στη διάρκεια του πολέμου.
  • Στην περιοχή των Βαλκανίων, όλοι «μιλούμε» την ίδια γλώσσα, και δεν έχει σημασία τι λέμε. Μοιραζόμαστε την Ιστορία και τον πολιτισμό. Οι πόλεις μας, ακόμα και σήμερα, αισθάνονται το ίδιο, και η αστική ταυτότητά μας ορίζεται με παρόμοιο τρόπο. Αλλά τα τελευταία 25-30 χρόνια, η έμφαση δόθηκε στο πόσο διαφορετικοί είμαστε. Η εθνική ταυτότητα έχει γίνει το πιο σημαντικό στοιχείο μας. Θα πρέπει να σταματήσει αυτό.
  • Σχέση αγάπης-μίσους: Η συζήτηση μεταξύ της τηλεοπτικής δημοσιογράφου Βεντράνα και του Γκαβρίλο Πρίντσιπ, αποτυπώνει όλα όσα σκέφτονται οι Βόσνιοι και οι γείτονές μας. Έχουμε τις απόψεις μας, και συντηρούμε και το μίσος ο ένας απέναντι στον άλλον. Κάνουμε συμβιβασμούς, αλλά στη συνέχεια αισθανόμαστε ένοχοι για τις προδοσίες. ΌΠως στο τέλος της ιστορίας μου η Βεντράνα και ο Γκαβρίλο ερωτεύονται, έτσι νομίζω είναι και η σχέση μας με τους «άλλους: μια σχέση αγάπης-μίσους που προέρχεται από κοίταγμα στον καθρέφτη, όπου βλέπουμε τους άλλους και τους μισούμε, γιατί βασικά μισούμε τους εαυτούς μας.
  • Μεταφορές…:«Ο Θάνατος στο Σεράγεβο» είναι μια βοσνιακή, βαλκανική ιστορία για τη «μετάβαση» και δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ, πόσο καιρό θα πρέπει να πάρει αυτή η μετάβαση; Έχουν περάσει ήδη 30 χρόνια. Θυμάμαι στο “No man’s land”, όταν στέκεται ο πρωταγωνιστής στο ορυχείο στο τέλος, όλοι είναι πεπεισμένοι ότι στάθηκε εκεί για τη Βοσνία. Τώρα, 30 χρόνια μετά, υποθέτω ότι θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε ως «μεταφορά». Δεν γράφω ιστορίες με μεταφορές, αλλά περισσότερο σε ρεαλιστικό και ανθρώπινο επίπεδο, αν όμως το κοινό βλέπει αλληγορίες, το δέχομαι. Αφήνω την ερμηνεία των ταινιών μου σε αυτό. Δεν προσπαθώ δώσω καμία απάντηση. Θέλω το κοινό να σκεφτεί μόνο του. Αν οι άνθρωποι πήγαν για ένα ποτό και μίλησαν τρεις ώρες αφού είδαν μια από τις ταινίες μου, τότε νιώθω ότι έχω κάνει κάτι σωστό…
  • Μετακινήσεις: Το όνειρο του ευρωπαϊκού σχεδίου ήταν να σταματήσουν οι πόλεμοι και να επιτρέψει σε όλους να μετακινούνται ελεύθερα, να ζουν και να εργάζονται από κοινού, παρά τα προβλήματα του παρελθόντος. Αλλά η Ευρώπη σήμερα είναι περισσότερο μια χριστιανική λέσχη, από τότε που ανέλαβαν οι τεχνοκράτες. Πλέον, η ακροδεξιά αυξάνεται και επικρατεί η ιδέα, ότι «τελειώσατε»! Νομίζω ότι θα γελάμε με ψυχρότητα, σε ένα-δύο χρόνια. Η Ιστορία συνεχώς κατασκευάζεται. Μερικές γενιές είναι πιο δίκαιες από άλλες. Κάθε φορά που οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί, αλλάζουν τα πράγματα. Πιστεύω ότι ο κόσμος είναι καλύτερος από ό,τι πριν. Αλλά υπάρχουν πολλές ωρολογιακές βόμβες.


Λίγα λόγια για τον σκηνοθέτη

O Ντάνις Τάνοβιτς γεννήθηκε στη Ζένιτσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και σπούδασε μηχανολογία, μουσική και κινηματογράφο προτού ξεσπάσει ο πόλεμος το 1992. Έφυγε από το Σεράγεβο για να σπουδάσει σκηνοθεσία στο INSAS των Βρυξελλών.
Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, No Man’s Land, κέρδισε πολλά διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για το 2002 και το Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στο Φεστιβάλ Καννών. Το 2005, σκηνοθέτησε τη γαλλόφωνη ταινία Η κόλαση μέσα μας, στην οποία συν-σεναριογράφος ήταν ο Κριστόφ Κισλόφσκι.
To 2013 με την ταινία Στιγμές στη ζωή ενός ήρωα, κέρδισε το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Βερλίνου.

ΑΠΟ ΠΕΜΠΤΗ 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ ΑΣΤΥ & ΠΤΙ-ΠΑΛΑΙ

entertainment.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: