Ridi, pagliaccio (Γέλα, παλιάτσο)

Με την περίφημη νουβέλα Ridi, pagliaccio (Γέλα, παλιάτσο), που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ο Νουμάς το 1909, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, το γένος Αλεξίου, κυριολεκτικά ανανέωσε την ελληνική λογοτεχνία. Με κεντρική ηρωίδα μια απελπισμένη γυναίκα που ρίχνει τον εραστή της στην αγκαλιά άλλων γυναικών προκειμένου να «γελάσει με την αγωνία της», η πρωτοεμφανιζόμενη τότε συγ­γραφέας προκάλεσε τους αναγνώστες με το τολμηρό της θέμα, εγκωμιάστηκε από σημαντικές μορφές των Γραμμάτων, όπως ο Παλαμάς, ο Ψυχάρης και ο Νιρβάνας, ενώ ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε γι’ αυτήν: «Είναι ένα από τα ωραιότερα και σπαραχτικότερα θεάματα που είδα στη ζωή μου». Με την παρούσα επανέκδοση, το Ridi, pagliaccio επανακυκλοφορεί συμπληρωμένo με εκτενές επίμετρο που περιλαμβάνει: ένα εξομολογητικό, αυτοβιογραφικό σημείωμα της Γαλάτειας Καζαντζάκη, την κριτική του Καζαντζάκη για τη συναρπαστική νουβέλα της, που έγινε απαρχή της πολύπλαγκτης σχέσης τους, καθώς και άλλα σημαντικά κείμενα για τη συγγραφέα, υπογεγραμμένα από τους Θέμο Κορνάρο, Βούλα Δαμιανάκου, Λιλή Ζωγράφου, Βικτωρία Θεοδώρου, Χρήστο Λεβάντα, Γιάννη Μαγκλή, Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, Βασίλη Μοσκόβη, Λιλίκα Νάκου, Ασημάκη Πανσέληνο, Διδώ Σωτηρίου, Δημήτρη Φωτιάδη, Άρη Δικταίο, Έλλη Αλεξίου και Θανάση Θ. Νιάρχο.

Η Γαλάτεια Καζαντζάκη (1881-1962), συγγραφέας, κριτικός και μεταφράστρια, ήταν κόρη του λόγιου και εκδότη Στυλιανού Αλεξίου και αδελφή της συγγραφέως Έλλης Αλεξίου και του ποιητή Λευτέρη Αλεξίου. Υπήρξε επίσης σύζυγος του Νίκου Καζαντζάκη και, αργότερα, με δεύτερο γάμο, του κριτικού και ποιητή Μάρκου Αυγέρη. Γεννήθηκε στο Η­ράκλειο της Κρήτης, σπούδασε σε γαλλικό σχολείο και από νεαρή ηλικία ξεκίνησε να δημοσιεύει ποιήματα και μεταφράσεις με το ψευδώνυμο Lalo de Castro. Tο 1909 δημοσίευσε στο περιοδικό Ο Νουμάς τη νουβέλα Ridi, pagliaccio με το πατρικό της όνομα (Γαλάτεια Aλε­ξίου), ενώ κατά τη διάρκεια του γάμου της με τον Kαζαντζάκη χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Πετρού­λα Ψηλορείτη. Λόγω της συμμετοχής της στην αριστερή πρωτοπορία, η μεταξική δικτατορία τη συνέλαβε και της στέρησε το δικαίωμα να δημοσιογραφεί, ενώ αργότερα, μετά την Απελευθέρωση, απολύθηκε λό­γω «κοινωνικών φρονημάτων» από τη θέση της στη βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων.