Μέσα στις επόμενες ημέρες το αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Γιάνναρη που πραγματοποιήθηκε στο 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ταξιδεύει στην Αθήνα. Ο σκηνοθέτης μίλησε στο in.gr τις δυσκολίες των γυρισμάτων της νέας του ταινίας, Man At Sea, τη διαφθορά και την κατάσταση στη χώρα. «Η Ελλάδα είναι μια κοινωνία που δέρνεται τυφλά μέσα σε βία και οργή» λέει. «Δέρνεται μεταξύ σοκ, δέους, φόβου. Βλέπουμε την τεράστια διάλυση μιας φαινομενικά ασφαλούς μεσοαστικής τάξης. Ασφάλεια, που της την παρείχε ένα κουλό και διεφθαρμένο σύστημα ως αντάλλαγμα για αυτή τη διαφθορά» προσθέτει.

  • Μιλήστε μας για τα πρώτα πειραματικά σας φιλμάκια…

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μού
έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω πράγματα που ούτε καν εγώ δεν έχω δει -δημοσίως τουλάχιστον- πειραματικές ταινίες του ’80 και του ’90 που ανακάλυψα στις αποθήκες μου, που τα έχω ψηφιοποιήσει και μοντάρει.

  • Ήταν μια περίοδος που κινηματογραφούσατε τα πάντα; Ποια ήταν η ανάγκη που σας οδήγησε να γυρίσετε αυτά τα φιλμάκια;

Είναι σαν προσωπικές σημειώσεις. Λέξεις που σκαλίζει ένας συγγραφέας, σκετσάκια ενός ζωγράφου. Πάντα, όπου πάω κυκλοφορώ με μια φωτογραφική, ή μια σούπερ-8. Πλέον με κάποια ψηφιακή φωτογραφική. Το κάνω ακόμα, κυκλοφορώ με το κινητό τηλέφωνο και τραβάω ότι με ενδιαφέρει.
(σ.σ.: οι ταινίες αυτές θα προβληθούν στο ΜοΜΑ, μετά από πρόσκληση του επιμελητή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης και προέδρου της κριτικής επιτροπής).

  • Πριν από χρόνια πήρατε την απόφαση να επιστρέψετε στην Ελλάδα από την Βρετανία όπου βρισκόσασταν. Θα παίρνατε ξανά την ίδια απόφαση;

Πολύ πιο δύσκολα τώρα θα γύριζα. Είναι μια κοινωνία που έχει υποστεί ένα τεράστιο σοκ και βρίσκεται σε μια διαμόρφωση ραγδαία και οδυνηρή. Και επίσης δεν υπάρχουν χρήματα. Τότε που ήρθα υπήρχαν περισσότερα. Ήταν μια συναισθηματική ανάγκη να μπορώ να εκφραστώ σε μια γλώσσα μητρική. Μέχρι τότε οι ταινίες μου ήταν πιο ορθολογικές. Οι μετέπειτα ταινίες έχουν περισσότερο να κάνουν με το συναίσθημα και με την καρδιά μου.

  • Φαντάζομαι αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι στο ελληνικό σινεμά χρειάζεται πολλές φορές να εξευρεθούν λύσεις ανάγκης.

Ακριβώς. Πενία τέχνας κατεργάζεται. Μάλλον καλό είναι αυτό, γιατί για τη δουλειά μας βλέπω να υπάρχουν ακόμα πιο στενά οικονομικά περιθώρια. Δεν κλαίγομαι, ούτε μεμψιμοιρώ. Είναι μία κοινωνία υπό διάλυση και δεν μπορείς να απαιτείς κάποια κεκτημένα. Όταν ο κόσμος καίγεται, πρέπει να είμαστε πιο συγκρατημένοι στις προσδοκίες μας και στις απαιτήσεις και να βρούμε άλλους τρόπους δουλειάς, με νέες τεχνολογίες πιο ευέλικτες. Το βασικό είναι η ιστορία. Οπότε μπορείς να βρεις τους τρόπους να πεις την ιστορία σου. Εκτός από περιπτώσεις λαμογιών, με κρατικά βραβεία που ήταν στημένα πριν από μερικά χρόνια, η ζωή του σκηνοθέτη δεν ήταν εύκολη ούτε σε βιοποριστικό επίπεδο.

  • Τι είναι αυτό που σας αρέσει στο «παιχνίδι» της χρήσης επαγγελματιών ηθοποιών με ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το σινεμά;

Ο φακός αγαπά μια έννοια της αυθεντικότητας. Ο ερασιτέχνης έχει μεγαλύτερη αυθεντικότητα που φαίνεται στην οθόνη, εκτός εάν είσαι πολύ καλός επαγγελματίας, στα όρια της ιδιοφυΐας. Στην Ελλάδα δεν νομίζω ότι υπάρχει κανένας ιδιοφυής ηθοποιός. Είναι όλοι προϊόντα θεατρικών σχολών και πρέπει να τους μάθεις πώς να συμπεριφέρονται φυσικά μπροστά στον φακό. Ο ερασιτέχνης δεν έχει αυτό το πρόβλημα. Μπορεί να γίνει βέβαια πιο άγαρμπος, αλλά άμα το δουλέψεις και το λειάνεις αυτό το άγαρμπο, σου προσφέρει μεγαλύτερη αμεσότητα και αυθεντικότητα. Οι Έλληνες ηθοποιοί είναι καλοί, αλλά δεν υπάρχει κάποιος χαρισματικός, κάποιος που τον αγαπάει ο φακός, που έχει αυτό το τρισδιάστατο των σταρ. Η Λαμπέντ το έχει αυτό. Ο φακός την αγαπάει. Δεν ξέρω πόσο ταλαντούχα είναι, αλλά έχει αυτό το χαρισματικό. Στον ερασιτέχνη παραδόξως το βρίσκεις πολύ πιο εύκολα. Ο κινηματογράφος είναι ένας αυνανισμός, μπαίνεις στην αίθουσα για να αφανιστείς, είναι σαν πορνό με την καλή έννοια. Είναι μια εμπειρία ερωτική.

  • Η νέα ταινία, το Man at sea αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες σε όλη την πορεία της.

Η ταινία ετοιμαζόταν πολλά χρόνια. Και ο παραγωγός και εγώ είχαμε λάθος αντίληψη. Η αναζήτηση συμπαραγωγών στην Ευρώπη ήταν ένα φιάσκο. Η εμμονή ότι το σενάριο πρέπει να γίνει σωστά και να τρέχουμε στα ευρωπαϊκά σεμινάρια script development, τα οποία είναι μία «μούφα» και απασχολούν κάποιους αργόσχολους, μαζί με μια κατάθλιψη (ετεροχρονισμένος στην κατάθλιψη) δημιούργησαν αυτές τις αστοχίες. Και μετά με τα τεράστια προβλήματα εξεύρεσης του πλοίου και χρηματοδότησης -τεράστιο φιάσκο και εκεί-, με πολύ λιγότερα χρήματα και ό,τι είχαμε υπολογίσει, υπήρχε -λόγω και της κρίσης που είχε μόλις ξεσπάσει- μια ατμόσφαιρα σοκ και τρέλας. Έπρεπε να γυρίσουμε σε ένα πλοίο, μια σιδερένια φυλακή. Αποφάσισα να γίνει, γιατί δεν μπορούσαν να πάνε τόσα χρόνια χαμένα. Η κούραση, ο θάνατος του αυθορμητισμού και της ηδονής για τη δουλειά, η επιμονή του παραγωγού να μπω αμέσως σε μια διαδικασία μοντάζ και το ότι εγώ συμφώνησα σε αυτή τη βλακεία, με έκαναν να μην μπορώ να καταλάβω τι είχα κάνει, τι έπρεπε να κρατήσω και τι να πετάξω. Σε αυτό συνέβαλε και η άστοχη συνεργασία με μια κουρασμένη μοντέρ. Γίναμε σαν τέσσερις γάτες σε ένα τσουβάλι, στο νερό, προσπαθώντας ο ένας να βγάλει τα μάτια του άλλου.
{{{ moto }}}

  • Η ταινία ασχολείται με το θέμα της μετανάστευσης, αλλά από άλλη σκοπιά.

Είναι πιο φιλόδοξη αυτή η ταινία. Ήθελα να κάνω μια ταινία για το πώς ο Άλλος επιδρά πάνω μας. Η ύπαρξη και η εισβολή του Άλλου στο μικρόκοσμό μας, στην κοινωνία, στο πλοίο, στη σχέση του καπετάνιου με τη γυναίκα του, αναστατώνει πράγματα που είχαν τακτοποιηθεί σε ντουλάπες, σκελετοί που είχαν κρυφτεί -στη συγκεκριμένη περίπτωση ο θάνατος του γιου του καπετάνιου. Σιγά-σιγά ανακαλύπτουμε ότι ο θάνατος αυτός δεν ήταν ουδόλως τυχαίος και ο καπετάνιος ουδόλως αθώος. Η άφιξη του νεαρού, του λαθραίου, του παρείσακτου ανοίγει το Κουτί της Πανδώρας. Είναι βαθύτατα ενοχική ταινία. Ασχολείται με το πώς μπορούν να βγουν στην επιφάνεια τα πιο πρωτόγονα ξενοφοβικά, ρατσιστικά συναισθήματα που μπορεί να υπάρχουν και στο DNA μας. Και εδώ έρχεται ο ρόλος του πολιτισμού για να δαμάσει αυτά το πρωτόγονο DNA. Και πώς το όλο σύστημα καταρρέει. Αυτό ήθελα να κάνω. Δεν ξέρω αν τα έχω καταφέρει.

  • Διάβαζα ένα εξαιρετικό κείμενο που έχετε γράψει για το Φεστιβάλ, με αφορμή την ταινία Δεκαπενταύγουστος, όπου εξιστορούσατε τι είναι Ελλάδα για σας. Σε αυτή την οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση τι είναι η Ελλάδα;

Είναι μια κοινωνία που δέρνεται τυφλά μέσα σε βία και οργή. Ειδικά με ενδιαφέρει να εξετάσω δημιουργικά την ηδονή της βίας πάνω σε νεανικές ηλικίες, ως μία πολιτική ή μη απάντηση στο τι συμβαίνει. Αυτό θα είναι το θέμα της επόμενης ταινίας. Μπαίνουμε σε έναν ελκυστικό μηδενισμό και αναίρεσης των πάντων που μπορεί να μας οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια. Δέρνεται μεταξύ σοκ, δέους, φόβου. Βλέπουμε την τεράστια διάλυση μιας φαινομενικά ασφαλούς μεσοαστικής τάξης. Ασφάλεια, που της την παρείχε ένα κουλό και διεφθαρμένο σύστημα ως αντάλλαγμα για αυτή τη διαφθορά.

  • Πείτε μας λίγα λόγια για την επόμενη ταινία σας

Θα ονομάζεται Καλάσνικοφ και θα εξετάζει ακριβώς αυτή την ηδονή της βίας. Παρουσιάζεται εδώ στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (στο πλαίσιο του Φόρουμ Crossroads).

  • Είχατε διαμορφώσει κινηματογραφική φωνή σε μία εποχή που δεν υπήρχαν πολλοί να το κάνουν. Σήμερα πώς βλέπετε το ελληνικό σινεμά;

Τώρα δεν υπάρχει ένας Γιάνναρης απέναντι στο παλιό, τώρα υπάρχουν πολλά νέα παιδιά. Και αυτό είναι σούπερ. Και αυτό το βαρυσήμαντο που άκουγα τότε, «είσαι η ελπίδα του ελληνικού σινεμά»… Ε, άντε και παρατήστε με, που είμαι η ελπίδα του ελληνικού σινεμά! Εγώ τη δουλειά μου θέλω να κάνω, ταινίες. Θα κουβαλάω σαν Άτλας το μέλλον του ελληνικού σινεμά; Άντε πνιγείτε! Να φτιάξετε και άλλα ατλαντάκια να το κάνουμε όλοι μαζί. Εγώ καλά, κακά κάνω τη δουλειά μου Γι’ αυτό μου αρέσει πολύ αυτό που συμβαίνει τώρα στο ελληνικό σινεμά. Θέλω να γίνει μια ζύμωση ανάμεσα στις τάσεις, στα στιλ για να γίνει η ρήξη και η έκπληξη. Μόνο σε καλό μπορεί να μας βγει. Ο ελληνικός κινηματογράφος πάσχει ευνοϊκά από αυτό που λέμε το σύνδρομο του Ιράν. Και διεθνώς οι προγραμματιστές έχουν στρέψει το μάτι τους πάνω σε μια χώρα που καταρρέει. Ο μόνος τρόπος να σε πάρουν χαμπάρι είναι να αυτοπυρπολείσαι. Μέσα στην ατυχία μας, δίνεται η δυνατότητα να προβληθούν ταινίες που δεν θα τις έπαιρναν αλλιώς χαμπάρι. Έχει και τα καλά της η κρίση.

* Το αθηναϊκό κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει το έργο του σκηνοθέτη, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά Οδός 48, Κεραμεικός) από το Σάββατο 3 έως την Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Ειδήσεις Σήμερα: