Κανκούν: Ξανά σε τροχιά οι συζητήσεις για το κλίμα

του Τάκη Γρηγορίου, υπεύθυνου ενέργειας και κλιματικών αλλαγών της, Greenpeace Ελλάς

Η παταγώδης αποτυχία στην περυσινή Διεθνή Διάσκεψη για το Κλίμα της Κοπεγχάγης αποτέλεσε ένα μεγάλο πλήγμα για τη δυναμική των διαπραγματεύσεων, όπως αυτή είχε δημιουργηθεί μετά τη Διάσκεψη στο Μπαλί το 2007. Το «μούδιασμα» που ακολούθησε την Κοπεγχάγη δεν επέτρεπε πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα στο Κανκούν, πολλώ μάλλον για την επίτευξη μίας δίκαιης, φιλόδοξης και νομικά δεσμευτικής συμφωνίας που απαιτείται για την πρόληψη μίας κλιματικής κρίσης.

Την ώρα που πολλοί έκαναν λόγο ακόμα και για ολική κατάρρευση των συνομιλιών, αυτό που έγινε αντιληπτό από τους ψυχραιμότερους ήταν η ανάγκη το Κανκούν να επαναφέρει σε τροχιά τις συνομιλίες, κυρίως μέσω της επίτευξης συμφωνιών σε κάποια βασικά σημεία. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, και με δεδομένη την ανάγκη λήψης παγκόσμιας δράσης το συντομότερο δυνατόν, το χτίσιμο σημαντικών «θεμελίων’» στο Κανκούν θα ήταν εξαιρετικά πιο εποικοδομητικό από την επανάληψη του περυσινού χάους της Κοπεγχάγης.

Υπό αυτό το πρίσμα, επομένως το Κανκούν πράγματι σηματοδότησε την ολική επαναφορά των διαπραγματεύσεων, με τις κυβερνήσεις όχι μόνο να επιβεβαιώνουν την εμπιστοσύνη τους στις διαδικασίες και τα επίσημα διαπραγματευτικά κείμενα της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Αλλαγή του Κλίματος (UNFCCC), αλλά και να επιτυγχάνουν πρόοδο στα εξής καίρια σημεία:

· Αναγνώριση της ανάγκης συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τους 2°C, αφήνοντας δηλαδή ανοιχτό το ενδεχόμενο επίτευξης του στόχου 1,5°C.

· Αναγνώριση του «κενού γιγατόνων’», δηλαδή της διαφοράς ανάμεσα στις (ανεπαρκείς) μειώσεις εκπομπών που τα κράτη είχαν υποσχεθεί στην Κοπεγχάγη και τις μειώσεις που απαιτούνται για να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας υπό τους 2°C.

· Σύσταση ειδικού Ταμείου για το Κλίμα για τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων κρατών ($100 δις ετησίως ως το 2020), χωρίς όμως να καθοριστούν τρόποι και πηγές χρηματοδότησης.

· Συμφωνία για την προστασία των τροπικών δασών του πλανήτη.

Η συμφωνία επάνω στα δύο επίσημα διαπραγματευτικά κείμενα που επιτεύχθηκαν – κυριολεκτικά – την τελευταία στιγμή αποτελούν σημαντική εξέλιξη, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς τις αγκυλώσεις πολλών κρατών και την αρνητική στάση των ΗΠΑ, του Καναδά, της Ιαπωνίας και της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ, του αποδυναμωμένου πολιτικά Ομπάμα, μαζί με τον «συνήθη ύποπτο» Καναδά προσπάθησαν να μετριάσουν τις φιλοδοξίες σε κάθε βήμα της διαδικασίας. Αρνητική στάση τήρησε και η Ιαπωνία με την πεισματική άρνησή της να δεχτεί την επέκταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, κάτι που δημιούργησε ένταση ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες και κινδύνεψε να δυναμιτίσει αναίτια τις συνομιλίες. Επίσης η στάση της Βολιβίας δε συνέβαλε στην εξέλιξη των διαπραγματεύσεων – παρά το δίκαιο των αιτημάτων της- λόγω της έλλειψης ευελιξίας και της σθεναρής αντίστασης που μάλλον προκάλεσε εκνευρισμό, παρά βοήθησε τη διαδικασία.

Παρόλα αυτά, οι κυβερνήσεις έδειξαν την απαιτούμενη ψυχραιμία και αποφασιστικότητα και στο τέλος κατάφεραν να φτάσουν σε σημαντικές συμφωνίες αφήνοντας, για πρώτη φορά μετά την Κοπεγχάγη, περιθώρια αισιοδοξίας για τη συνέχεια.

Παρόλα αυτά, προφανώς απέχουμε πολύ ακόμα από την παγκόσμια συμφωνία που θα αποτρέψει τις κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη. Στο Κανκούν διασώθηκαν οι διαπραγματεύσεις, όχι το κλίμα. Το 2011 θα είναι εξαιρετικά κρίσιμο και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δείξουν ακόμα περισσότερη αποφασιστικότητα προκειμένου να ξεπεράσουν τις αγκυλώσεις τους και να επιτευχθεί μία παγκόσμια συμφωνία. Το Κανκούν, ωστόσο, έκανε κάτι πολύ σημαντικό που απέτυχε να κάνει πέρυσι η Κοπεγχάγη: έβαλε τα πρώτα ουσιαστικά θεμέλια, πάνω στα οποία μπορούν να πατήσουν οι διαπραγματεύσεις προκειμένου να ασχοληθούν με πιο δύσκολα ζητήματα. Στην καρδιά αυτών των διαπραγματεύσεων θα είναι η συνέχιση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, οι μεγαλύτερες μειώσεις εκπομπών που απαιτούνται από τα αναπτυγμένα κράτη και ο νομικός χαρακτήρας της τελικής συμφωνίας.

Δεδομένης, μάλιστα, της αδυναμίας των ΗΠΑ τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να προσφέρουν κάτι πιο ουσιαστικό, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο και να αναβαθμίσει το στόχο μείωσης των εκπομπών από 20% σε 30% ως το 2020 (με βάση το 1990). Η ΕΕ, η οποία μάλιστα προβάλλεται ως ‘ηγέτης’ στον αγώνα ενάντια στις κλιματικές αλλαγές, θα πρέπει πλέον να αναλάβει τις ευθύνες της. Ο στόχος του 20% όχι μόνο είναι εκτός των ορίων που έχει θέση η επιστήμη (μείωση 25-40% ως το 2020), αλλά έχει σχεδόν ήδη επιτευχθεί δέκα χρόνια νωρίτερα (σήμερα η Ευρώπη έχει μειώσει τις εκπομπές τις κατά 17,3%)! Η αναβάθμιση του ευρωπαϊκού στόχου σε 30% είναι πλέον μονόδρομος και θα δώσει την κατάλληλη ώθηση στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το 2011.

Επόμενος σταθμός και (ελπίζουμε τερματικός) η Διάσκεψη του Ντέρμπαν στη Νότιο Αφρική το 2011. Προκειμένου να στεφθούν με επιτυχία οι συζητήσεις εκεί, θα πρέπει να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος στις προπαρασκευαστικές συναντήσεις μέσα στο 2011, κάτι που δεν έγινε στο δρόμο προς την Κοπεγχάγη ή προς το Κανκούν. Το αποτέλεσμα του Κανκούν όμως για πρώτη φορά μετά από καιρό μας επιτρέπει έστω και δειλά να αισιοδοξούμε ενόψει για κάτι καλύτερο το 2011.

in.gr