Το αίτημα για μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) είναι ίσως το συχνότερο που δέχονται το προσωπικό της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας από ενήλικους ασθενείς, καθώς και διάφοροι επαγγελματίες του χώρου της υγείας, όπως, π.χ., οι φαρμακοποιοί. Ενημερωθείτε για τη σημασία, το σωστό τρόπο μέτρησης και τις βασικές αρχές αντιμετώπισης της αρτηριακής υπέρτασης.

Αυτοί που μετρούν την αρτηριακή πίεσή τους αποδίδουν εξαιρετική σημασία στους αριθμούς που δείχνει η οθόνη του πιεσόμετρου, με αυξανόμενη μάλιστα συχνότητα όσο περνά η ηλικία, σε σημείο να αγνοούν άλλα σημαντικά συμπτώματα και σημεία που ίσως τους ταλαιπωρούν. Αυτό είναι έως ένα βαθμό κατανοητό, αν σκεφτεί κανείς την ευκολία με την οποία πραγματοποιείται μια τέτοια μέτρηση στο σπίτι -και τον αναπόφευκτο κίνδυνο να γίνεται με λανθασμένο τρόπο- αλλά και τη σύγχυση που επικρατεί σχετικά με τα συμπτώματα και τις επιπλοκές που μπορεί να έχει η αύξηση αυτού του φυσικού μεγέθους πέρα από κάποια όρια.

Πρέπει να γίνει κατανοητό εξαρχής ότι το φυσικό μέγεθος της αρτηριακής πίεσης δεν είναι σταθερό κατά τη διάρκεια του 24ώρου, αλλά μεταβάλλεται φυσιολογικά κάτω από την επίδραση πολλών παραγόντων, όπως η σωματική προσπάθεια, τα συναισθήματα και ο τρόπος ζωής.

Η αρτηριακή πίεσε διακρίνεται σε συστολική (ή ‘μεγάλη’ στην καθομιλουμένη) και διαστολική (ή ‘μικρή’). Η πρώτη περιγράφει την πίεση που ασκείται στα τοιχώματα των αγγείων από το αίμα κατά τη φάση που η καρδιά συστέλλεται, για να στείλει το οξυγονωμένο αίμα στους ιστούς, ενώ η δεύτερη κατά τη διάρκεια που αυτή χαλαρώνει, για να δεχτεί το οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες.

Οι μονάδες μέτρησής της είναι τα χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mmHg). Το κοινό, όμως, συνηθίζει να την εκφράζει σε εκατοστά, γι’ αυτό και θα ακούσετε το γιατρό σας να λέει, π.χ., 140 αντί για 14.

Κάποια χρήσιμα στοιχεία σχετικά με το σωστό τρόπο μέτρησης της αρτηριακής πίεσης είναι τα εξής:

Ο υποβαλλόμενος σε μέτρηση πρέπει:

  • Να είναι ξεκούραστος και χαλαρός.
  • Να μην έχει πιει καφέ τις τελευταίες δύο ώρες.
  • Να μην έχει καπνίσει την τελευταία μισή ώρα.

Επίσης, είναι απαραίτητο:

  • Η μέτρηση να γίνεται από άλλο άτομο, εκτός αν το πιεσόμετρο έχει κατασκευαστεί για χρήση από ένα άτομο (δηλαδή έχει οθόνη και όχι ακουστικά).
  • Το μέγεθος της περιχειρίδος να είναι το κατάλληλο, δηλαδή το πλάτος της να είναι ίσο περίπου με τα 2/3 (και σίγουρα μεγαλύτερο από το μισό) της περιφέρειας του βραχίονα.
  • Να επικρατεί ησυχία την ώρα της μέτρησης.
  • Να κοιτάμε την οθόνη από πάνω και όχι από τα πλάγια, για να αποφευχθούν λάθη κατά την ανάγνωση της μέτρησης.
  • Αν το πιεσόμετρο είναι ηλεκτρονικό, οι μπαταρίες να είναι σε καλή κατάσταση.

Τέλος, πρέπει να έχουμε υπόψη και τα παρακάτω:

  • Αν οι ήχοι δεν ακούγονται καθαρά, ίσως το ακουστικό δεν είναι ακριβώς πάνω από την αρτηρία, οπότε επιβάλλεται η προσεκτικότερη τοποθέτησή του.
  • Αν θέλουμε να επαναλάβουμε τη μέτρηση, δεν φουσκώνουμε ξανά την περιχειρίδα, αλλά βγάζουμε το πιεσόμετρο από το χέρι και επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία σε λίγα λεπτά.

Τι είναι η Αρτηριακή Υπέρταση

Αν και τα όρια τείνουν να αναπροσαρμόζονται συνεχώς προς τα κάτω έπειτα από διασκέψεις των αρμοδίων επιστημονικών επιτροπών σε παγκόσμιο επίπεδο, εντούτοις για υγιείς ενήλικους παθολογική θεωρείται η συνεχής διατήρηση των επιπέδων της ΑΠ πάνω από τα 140 mmHg για τη συστολική και τα 90mmHg για τη διαστολική. Ακόμα και η μεμονωμένη άνοδος της μιας από τις δύο θεωρείται επικίνδυνη.

Αν το άτομο πάσχει από ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπερλιπιδαιμία, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης επιπλοκών, τα όρια μετατίθενται σε χαμηλότερες τιμές.

Πώς εκδηλώνεται

Αντίθετα από την κοινή αντίληψη, η χρόνια αύξηση της ΑΠ συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Εκτός από την περίπτωση μιας υπερτασικής κρίσης, πρόκειται στην ουσία για μια ‘σιωπηλή’ νόσο, χαρακτηριστικό που την καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνη.

Πού οφείλεται

Σε ποσοστό 95% των πασχόντων από υπέρταση λέμε ότι αυτή είναι ιδιοπαθής, δηλαδή η ακριβής εντόπιση της αιτίας που την προκαλεί δεν είναι εφικτή.

Στο υπόλοιπο 5% ανιχνεύονται κάποια αίτια, τα οποία μπορεί να εντοπίζονται στους νεφρούς, στα επινεφρίδια ή να σχετίζονται με καταστάσεις που εμπλέκουν περισσότερα από ένα συστήματα του οργανισμού, όπως το σύνδρομο ύπνου-άπνοιας.

Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το σημαντικό ρόλο που μπορεί να παίξει η γενετική προδιάθεση, όπως άλλωστε συμβαίνει σε μεγάλο αριθμό νοσημάτων.

Τι επηρεάζει την αρτηριακή πίεση

  • Η λήψη κάποιων φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και τα αντισυλληπτικά.
  • Καθημερινές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ και καφεϊνούχων σκευασμάτων.
  • Το άγχος και ο εκνευρισμός.
  • Η έντονη σωματική προσπάθεια.

Τι προκαλεί

Η ροή του αίματος με αυξημένη πίεση μέσα από τον αυλό των μικρού μεγέθους αρτηριών προκαλεί ‘τραυματισμό’ των τοιχωμάτων τους. Ως απάντηση, τα λεία μυϊκά κύτταρα των τοιχωμάτων αυξάνονται σε μέγεθος και αριθμό, με αποτέλεσμα τη στένωση των αγγείων. Αυτό μπορεί να έχει σημαντικές λειτουργικές συνέπειες σε όργανα όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι νεφροί. Οι πιο γνωστές εκδηλώσεις είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Μη Φαρμακευτικοί Τρόποι Αντιμετώπισης

Αν η υπέρταση είναι ήπια (140-159mmHg για τη συστολική και 90-99mmHg για τη διαστολική) και δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι, ο θεράπων ιατρός θα αποφύγει την άμεση χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων, αλλά θα συστήσει την εφαρμογή κάποιων μέτρων που σχετίζονται με τον τρόπο διαβίωσης του πάσχοντος.

Ελάττωση του σωματικού βάρους στους παχύσαρκους: Επιδρά ευνοϊκά στην αρτηριακή πίεση και ταυτόχρονα βοηθά στην αποφυγή μιας ποικιλίας νοσημάτων που έχουν συσχετιστεί αιτιολογικά με την παχυσαρκία. Σε πολλά από αυτά η υπέρταση και η παχυσαρκία δρουν συνεργικά ως ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες νόσησης.

Για τους ίδιους λόγους συστήνονται η διακοπή του καπνίσματος και ο περιορισμός της πρόσληψης οινοπνευματωδών ποτών.

Ελάττωση της διαιτητικής πρόσληψης νατρίου: Το μέτρο αυτό αποδίδει μόνο στους ασθενείς των οποίων η υπέρταση χαρακτηρίζεται ευαίσθητη σε αυτό τον παράγοντα. Πρόσφατη μελέτη Βρετανών επιστημόνων κατέδειξε ότι μια μέτριου βαθμού ελάττωση της πρόσληψης αλατιού είχε το ίδιο αποτέλεσμα στη μείωση της ΑΠ με τη συστηματική λήψη διουρητικών. Για όσους φοβούνται ότι τα φαγητά θα χάσουν τη νοστιμιά τους, είναι καλό να αναφερθεί ότι το αισθητήριο της γεύσης συνηθίζει τη νέα πραγματικότητα μέσα σε ένα τριήμερο.

Στη συνέχεια, η ΑΠ παρακολουθείται για διάστημα κάποιων εβδομάδων και, αν τα παραπάνω μέτρα δεν αποδειχθούν αποτελεσματικά, συστήνεται η λήψη αντιϋπερτασικής φαρμακευτικής αγωγής.

Φαρμακευτικοί τρόποι αντιμετώπισης

Οι κύριες κατηγορίες των συχνότερα χρησιμοποιούμενων φαρμακευτικών σκευασμάτων για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης είναι οι παρακάτω:

  • Διουρητικά
  • Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΑΜΕΑ)
  • Αναστολείς των β-υποδοχέων
  • Ανταγωνιστές των διαύλων ασβεστίου

Αυτές μπορούν να διαιρεθούν σε αρκετές υποκατηγορίες η καθεμία.

Αν και τα παραπάνω μπορεί να φαίνονται ακατανόητα, η παράθεσή τους αποσκοπεί στη συνειδητοποίηση ότι όλα τα αντιϋπερτασικά σκευάσματα δεν είναι ίδια. Δρουν με διαφορετικό τρόπο, έχουν διαφορετικές ανεπιθύμητες ενέργειες και γι’ αυτό ακριβώς επιλέγονται με βάση τις ανάγκες του κάθε ασθενή.

Συνεπώς, αποτελεί μέγιστο λάθος η ‘δοκιμαστική’ λήψη κάποιου σκευάσματος διαφορετικού από αυτό που σας έχει προτείνει ο θεράπων ιατρός σας , μόνο και μόνο επειδή αυτό ελέγχει αποτελεσματικά την υπέρταση κάποιου φίλου ή γνωστού σας.

Αλλο κοινό λάθος αποτελεί η εκλεκτική (άρα και διακοπτόμενη) λήψη της αγωγής ανάλογα με τα αποτελέσματα των καθημερινών μετρήσεων της ΑΠ. Οι ασθενείς πρέπει να ξέρουν ότι από τη στιγμή που κάποιος θα χαρακτηριστεί υπερτασικός και θα ξεκινήσει φαρμακευτική αγωγή, θα τη συνεχίσει (αμετάβλητη ή με τροποποιήσεις) εφ’ όρου ζωής.

Για την εξαγωγή σωστών συμπερασμάτων και την επίτευξη του επιθυμητού θεραπευτικού αποτελέσματος είναι απαραίτητες η συνεχής λήψη της αγωγής και η τακτική παρακολούθηση από τον κατάλληλο γιατρό. Ο τελευταίος είναι ο μόνος υπεύθυνος να αποφασίσει οποιεσδήποτε τροποποιήσεις στη φαρμακευτική αγωγή.

Η αρτηριακή υπέρταση είναι ένα κοινό νόσημα, που προσβάλλει σχεδόν τους μισούς από τους ανθρώπους ηλικίας 65 ετών και άνω. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, αν και η ακριβής αιτιολογία της δεν είναι γνωστή, η αντιμετώπισή της είναι δυνατή και έτσι μπορούν να αποφευχθούν οι πολλές και σημαντικές επιπλοκές της. Απαραίτητη, όμως, είναι η συνεργασία και η συμμόρφωση του ασθενή με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού του.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: