Η «τρέλα» έπαψε να είναι γλωσσικό σφάλμα, ξεστομημένη βλασφημία ή ανυπόφορη σημασία όταν όπως σύμφωνα με τον Φρόιντ εμφανίσθηκε σαν ομιλία που τυλίγεται στον εαυτό της, λέγοντας κάτω από τα λόγια της κάτι άλλο. Έτσι η τρέλα εμφανίστηκε, όχι σα δόλος μιας κρυμμένης σημασίας αλλά σαν μια τεράστια παρακαταθήκη νοήματος.

Ανέκαθεν η κοινωνία διατηρούσε αποστάσεις ασφαλείας από τους ψυχικά ασθενείς από φόβο μήπως μολυνθεί από υφέρποντα κρετινισμό. Η τρέλα, όπως συνηθίζεται να την αποκαλούμε, δεν έχει θέση σε μια υγιή κατά τα άλλα κοινωνία και οι φέροντες αυτήν εξοστρακίζονται ως απόκληροι. Καμία κοινωνική θέση και κανένα δικαίωμα δεν τους απονέμεται ούτε τους αναγνωρίζεται ουσιαστικά από τους κοινωνούς του δικαίου.

Η φυλακή της ψυχής είναι η «ποινή» που συγκαλυμμένα «επιβάλει» η κοινωνία σε αυτούς που είναι διαφορετικοί από τους υπόλοιπους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός των ψυχικά ασθενών είναι μια υπαρκτή πραγματικότητα και όσο και αν θέλει η κοινωνία του δυτικού ανεπτυγμένου πολιτισμού να μας πείσει για το αντίθετο οι πράξεις όλων μας έρχονται να πιστοποιήσουν ότι η κοινωνία αρνείται πεισματικά να περικλείσει στους κόλπους της τους πάσχοντες αποδεικνύοντας τελικά ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει.

Η ψυχική ασθένεια ήταν, είναι και θα παραμείνει μια πραγματικότητα. Χιλιάδες άνθρωποι σ’ ολόκληρο τον κόσμο πάσχουν από κάποια μορφή ψυχικής ασθένειας .Μπορεί να συμβεί στον καθένα από εμάς. Πρόκειται για ανθρώπους που συναντάμε καθημερινά, στο δρόμο, στη δουλειά μας, στη γειτονιά μας, στη διπλανή μας πόρτα, στο ίδιο μας το σπίτι.

Ο κοινωνικός στιγματισμός είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που συνοδεύουν τη ψυχική ασθένεια. Οι ασθενείς εκτός από τη νόσο τους καλούνται να αντιμετωπίσουν και να «θεραπεύσουν» και το στίγμα που τους ακολουθεί. Πρόκειται για ένα αγώνα άνισο και άδικο. Διότι και αν ακόμη καταφέρουν να βάλουν σε μια τάξη το χάος που επικρατεί στο μυαλό τους, δε θα καταφέρουν ποτέ να διορθώσουν το κοινωνικό χάος που προκαλεί το στιγματισμό τους. Έτσι η θεραπεία των ανθρώπων αυτών λαμβάνει χώρα κάτω από πολύ δύσκολές και αντίξοες συνθήκες αφού η πολιτεία στέκεται ανίκανη στο να βοηθήσει τα μέλη της να αποθεραπευτούν.

Κι όμως υπάρχει ελπίδα γι’ αυτούς τους ανθρώπους αρκεί όλοι να πιστέψουμε ότι μπορούμε να σταθούμε αρωγοί στη προσπάθεια των ασθενών για μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Αρκεί όλοι μας να αναλογιστούμε ότι έχουμε και εμείς ευθύνη για τη δημιουργία του κοινωνικού αποκλεισμού των ψυχικά ασθενών και του στίγματος που τον συνοδεύει και η συνειδητοποίηση αυτή να μας οδηγήσει σε ουσιαστική αλλαγή της στάσης μας απέναντι στους ασθενείς. Γιατί μόνο αν αλλάξουμε ο καθένας ξεχωριστά μπορούμε να επιτρέψουμε και στη κοινωνία να συμπεριλάβει τους ψυχικά ασθενείς σαν ουσιαστικά μέλη της.

Μια από τις κύριες δραστηριότητες του Ελληνικού Προγράμματος για την Kαταπολέμηση του Στίγματος των Ψυχικών Διαταραχών είναι οι «κυνηγοί στίγματος». Πρόκειται για ένα δίκτυο ευαισθητοποιημένων και κινητοποιημένων πολιτών που παλεύει ενάντια σε κάθε μορφή στιγματισμού των ατόμων με ψυχική διαταραχή.

Πιο συγκεκριμένα ένας εθελοντής μπορεί να κάνει τα εξής: όταν κάποιος που ο εθελοντής τον γνωρίζει, μιλάει υποτιμητικά για τα άτομα με ψυχική ασθένεια, κοροϊδεύει, χλευάζει ή κάνει απρεπή σχόλια, μπορεί να του εξηγήσει ότι η γλώσσα που χρησιμοποιεί πληγώνει.

Επίσης όταν διαπιστώσει ότι τα θέματα γύρω από τη ψυχική υγεία παρουσιάζονται με αρνητικό τρόπο από τα ΜΜΕ (τηλεοπτικές σειρές, δελτία ειδήσεων, ενημερωτικές και ψυχαγωγικές εκπομπές, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, ταινίες, τραγούδια, βιβλία, ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτς, διαφημίσεις κτλ) ή στα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, μπορεί ο εθελοντής να επικοινωνήσει με το Ελληνικό Πρόγραμμα κατά του Στίγματος των Ψυχικών Διαταραχών.

Τέλος οι κυνηγοί στίγματος μπορούν να προσπαθήσουν να κινητοποιήσουν ανθρώπους με επιρροή όπως πολιτικούς, δημοσιογράφους ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων καθώς επίσης και να υποστηρίξουν με κάθε τρόπο οργανώσεις που μάχονται το στίγμα.

Πρόγραμμα κατά του Στίγματος της Ψυχικής Ασθένειας

Σωρανού του Εφεσίου 2, Αθήνα 115 27

Ταχυδρομική Δ/νση: Τ.Θ. 66517, Τ.Κ. 15601, Παπάγου

Τηλ.: 210 6170819 / 210 6170822

Φαξ: 210 6519796

e-mail: stigma@epipsi.gr

http://www.epipsi.gr

http://www.depressionanxiety.gr

*Οι κυρίες Διγενάκη και Παπανικολάου είναι μεταπτυχιακές φοιτήτριες του προγράμματος «Ψυχολογία και ΜΜΕ» του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Το άρθρο συγγράφηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Ψυχολογία και Επικοινωνιακή Δεοντολογία».

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: