Έφηβοι και κατάθλιψη: Συναντιόνται ολοένα συχνότερα

Η κατάθλιψη θεωρείται η ασθένεια του 21ου αιώνα. Τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές στην εφηβική ηλικία είναι συγκλονιστικά, αφού δείχνουν ότι περισσότερο από 20% των εφήβων στο γενικό πληθυσμό έχουν συναισθηματικά προβλήματα, ενώ το 1/3 των εφήβων που χρήζουν ψυχιατρικής παρακολούθησης πάσχουν από κατάθλιψη.

Από την άλλη, το ποσοστό αυτοκτονιών στην εφηβική ηλικία έχει αυξηθεί πάνω από 200% την τελευταία δεκαετία. Παρόλα αυτά, δε γίνεται διάγνωση της κατάθλιψης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, με αποτέλεσμα οι έφηβοι να έχουν σοβαρά προβλήματα στο σπίτι, το σχολείο, την κοινωνική τους ζωή και γενικά την προσαρμογή τους, δυσκολίες που συνήθως συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή.

Γιατί δε γίνεται έγκαιρη διάγνωση;
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, διάθεση που αλλάζει γρήγορα, κατηφή ενδοσκόπηση, πολύ δραματικές εξάρσεις στη συμπεριφορά και ιδιαίτερη ευαισθησία. Η κατάθλιψη έχει συμπτώματα που είναι πάνω και πέρα από την αναμενόμενη ‘εξελικτική θύελλα’ της εφηβείας.

Για τη διάγνωση, πέρα από τη συνέντευξη με τον έφηβο, χρειάζονται πληροφορίες από τους γονείς και καθηγητές του, πληροφορίες για την προσωπικότητά του πριν το επεισόδιο αυτό, και για πιθανούς στρεσσογόνους παράγοντες στη ζωή τους.

Τα συμπτώματα της εφηβικής κατάθλιψης
Είναι παρόμοια με αυτά της κατάθλιψης των ενηλίκων, μόνο που σε μερικές περιπτώσεις είναι συγκαλυμμένα. Για παράδειγμα, η σε βάθος θλίψη του εφήβου μπορεί να μεταφράζεται στις ενδυματολογικές του επιλογές, όταν φοράει μόνο μαύρα, ή στη συγγραφή ποιημάτων με μακάβρια θέματα ή εμμονή με μουσική που έχει μηδενιστικά θέματα.

Η διαταραχή του ύπνου μπορεί να εμφανίζεται ως εμμονή με το να κάθεται όλο το βράδυ μπροστά στην τηλεόραση ή με το να κοιμάται στη διάρκεια της ημέρας. Η έλλειψη κινήτρων και ενέργειας φαίνεται στο ότι δεν πηγαίνει στο σχολείο. Οι χαμηλοί βαθμοί στο σχολείο δείχνουν τη δυσκολία προσοχής και συγκέντρωσης και στη αργή σκέψη.

Η βαρεμάρα συχνά αποτελεί συνώνυμο της κατάθλιψης. Η απώλεια όρεξης μπορεί να μετατραπεί σε ανορεξία ή βουλιμία. Η εφηβική κατάθλιψη μπορεί να παρουσιαστεί αρχικά και σαν προβλήματα συμπεριφοράς, κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών ή ως εξέγερση στην οικογένεια.

Η αξιολόγηση μέσω ψυχολογικών τεστ και η δοκιμή με κάποιο αντικαταθλιπτικό μπορεί να βοηθήσει στη σωστή διάγνωση, διασαφηνίζοντας αν πρόκειται για κατάθλιψη ή για άλλη διαταραχή.

Πώς καθορίζεται ο κίνδυνος της αυτοκτονίας;
Συχνά τα νέα άτομα εμφανίζουν μια εμμονή σχετικά με το θέμα του θανάτου και αναλογίζονται τον αντίκτυπο που θα έχει ο θάνατός τους στην οικογένεια και τους φίλους τους. Ευτυχώς όμως, αυτές είναι απλώς σκέψεις που σπάνια γίνονται πραγματικότητα.

Οι χειρονομίες αυτοκτονίας συνήθως συνδέονται με κάποια οξεία κρίση στη ζωή του εφήβου και παράλληλα συνδέονται με την κατάθλιψη. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ‘κρίση’ μπορεί να είναι κάτι ασήμαντο για τους ενήλικες, αλλά για τον έφηβο να είναι πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα.

Χωρισμός από τον φίλο ή τη φίλη, διένεξη με παρέες, πτώση βαθμών, καβγάς με αγαπητό ενήλικα, μπορεί ν’ αποτελούν την αφορμή για την αυτοκτονική χειρονομία. Οι έφηβοι που τελικά κάνουν τέτοιες χειρονομίες είναι άτομα που έχουν ήδη υποστεί στρεσσογόνους παράγοντες στη ζωή τους, όπως για παράδειγμα διαζύγιο των γονιών τους, φυσική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση, κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Η αυτοκτονία φίλου ή συγγενή μπορεί επίσης να συμβάλει στην απόφαση των εφήβων που βρίσκονται σε υψηλή ομάδα κινδύνου. Οι έφηβοι που έχουν εμφανείς αλλαγές στην προσωπικότητά τους, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής απόσυρσης, ή που αρχίζουν και χαρίζουν τα υπάρχοντά τους μπορεί να σκέφτονται σοβαρά να τερματίσουν τη ζωή τους.

Περισσότεροι έφηβοι κάνουν απόπειρες από αυτούς που πετυχαίνουν, και μερικές φορές οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν είναι πολύ απλές. Υπάρχει μια γενική τάση να θεωρούνται αυτές οι μικροαπόπειρες ως ψεύτικες, ασήμαντες, θεατρικές και ως ένας ακόμα τρόπος για να επιδιώξει ο έφηβος προσοχή.

Αυτό είναι λάθος, γιατί ο έφηβος που κάνει μια απόπειρα αυτοκτονίας και δεν βρίσκει ανακούφιση από τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται μπορεί να ξαναδοκιμάσει, και την επόμενη φορά να πετύχει το στόχο του. Όλες οι απόπειρες αυτοκτονίες αποτελούν απελπισμένη κραυγή βοήθειας και θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά.

Στρατηγικές για τις πιέσεις στην εφηβεία
Όταν οι έφηβοι δεν αισθάνονται ψυχικά όμορφα, υπάρχουν τρόποι για να χειριστούν αυτά τα συναισθήματα και να αποφύγουν την κατάθλιψη. Οι παρακάτω ιδέες βοηθούν στην ανάπτυξη της αίσθησης της αποδοχής και της συμμετοχής σε μια ομάδα, που είναι τόσο σημαντικό στην εφηβεία.

Νέες φιλίες: υγιείς παρέες και σχέσεις με συνομήλικους βοηθούν στην αυτοπεποίθηση και το συναισθηματικό μοίρασμα.

Αθλητισμός, χόμπι, ενδιαφέροντα, δραστηριότητες: καταπολεμούν το άγχος κι αποτελούν διέξοδο για την ενεργητικότητα.

Συζήτηση με ενήλικα της εμπιστοσύνης του εφήβου: κουβέντα για τα συναισθήματα, προβλήματα και πιθανές λύσεις.

Συμπτώματα της εφηβικής κατάθλιψης
(πρέπει να υπάρχουν πάνω από 2 εβδομάδες)

health.in.gr