Ο αθλητισμός αποτελεί τον ιδανικότερο τρόπο διατήρησης υγιούς σώματος και πνεύματος. Ο υπερβολικός ζήλος, ωστόσο, οδηγεί τόσο τους επαγγελματίες αθλητές, όσο και τους ερασιτέχνες ασκούμενους στη λήψη ουσιών, με στόχο την ενίσχυση της απόδοσής τους. Πόσοι άραγε από αυτούς γνωρίζουν το μεγάλο κίνδυνο στον οποίο θέτουν τον ίδιο τους τον εαυτό;

Το φαινόμενο της χρήσης αναβολικών ουσιών είναι κοινό μυστικό πως αφορά κυριότερα το χώρο των επαγγελματιών αθλητών. Παρότι οι κίνδυνοι είναι αντίστοιχα μεγάλοι και για τους τελευταίους, εκείνοι που αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις είναι τα κατά τόπους μέλη των γυμναστηρίων. Στη συνέχεια θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε κοινές απορίες σχετικά με την επίδραση στον οργανισμό μερικών από τις πιο διαδεδομένες ουσίες ενίσχυσης της αθλητικής απόδοσης.

Στεροειδή αναβολικά

Η εν λόγω κατηγορία ουσιών μοιάζει δομικά με την τεστοστερόνη. Αρχικά τα στεροειδή αναπτύχθηκαν ως δυνητική θεραπεία καταβολικών καταστάσεων, ωστόσο στη συνέχεια αξιοποιήθηκαν για τη θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας. Ορισμένα μίγματα στεροειδών ενεργούν όταν λαμβάνονται από του στόματος, όπως η οξυμεθολόνη και η στανοζολόλη, ενώ η χορήγηση άλλων γίνεται με ένεση για να διατηρηθεί η δραστικότητά τους.

Η λήψη αναβολικών στεροειδών για χρονικό διάστημα αρκετών εβδομάδων σε συνδυασμό με ελεγχόμενη διατροφή και ειδικό πρόγραμμα σωματικής άσκησης, αυξάνουν τη μυϊκή μάζα και δύναμη και για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται σε ευρεία κλίμακα από τα άτομα που επιδίδονται στο body building. Οι τελευταίοι, μάλιστα, αυξάνουν εσκεμμένα τις δόσεις με στόχο μεγαλύτερο όγκο αλλά και περισσότερη ενέργεια που οδηγεί σε περαιτέρω επιθυμία για άσκηση.

Μια τέτοιου είδους «πρωτοβουλία», ωστόσο, δεν θα μπορούσε να στερείται παρενεργειών. Τα στεροειδή πλήττουν το μεταβολισμό και το καρδιαγγειακό σύστημα, ενώ επιφέρουν πολλές αρνητικές επιπτώσεις σε ψυχολογικό και αισθητικό επίπεδο. Αναλυτικότερα:

  • Μεταβολικές και ενδοκρινικές επιπτώσεις: Η μέτρια αύξηση των τρανσαμινασών (ηπατικών ενζύμων), η εμφάνιση χολοστατικού ίκτερου και η οξεία ηπατοτοξικότητα, αποτελούν κοινές παρενέργειες των στεροειδών αναβολικών. Σε πρακτικό επίπεδο αυτό σημαίνει πως το άτομο μπορεί να πληχθεί από ηπατικές βλάβες, οι οποίες κυμαίνονται από ήπιες έως πολύ ισχυρές, με σοβαρότερη την ηπατική ανεπάρκεια, που μπορεί να αποβεί έως και μοιραία.

    Τα στεροειδή αυξάνουν επίσης τη λιπαρότητα του δέρματος και των μαλλιών ανδρών και γυναικών, ενώ έντονο είναι και το πρόβλημα της ακμής στο πρόσωπο και στην πλάτη, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις δημιουργεί μόνιμες ουλές.

    Μια άλλη αρνητική ιδιότητα της άκριτης χρήσης στεροειδών αναβολικών σχετίζεται με την καταστολή της έκκρισης γοναδοτροφίνης, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική ελάττωση της ανδρικής γονιμότητας. Η διακοπή λήψης των ουσιών συνήθως αντιστρέφει αυτήν την πορεία, αλλά μετά το πέρας αρκετών μηνών. Από την άλλη πλευρά, η παρατεταμένη χρήση ενδέχεται να προκαλέσει ατροφία των όρχεων, μεγέθυνση του προστάτη και μειωμένη ροή κατά την ούρηση, ενώ θεωρητικά μεγάλος είναι και ο κίνδυνος προσβολής από καρκίνο στην περιοχή.

    Όσον αφορά τις γυναίκες, τα στεροειδή αναβολικά αποτελούν συχνή αιτία εμφάνισης διαταραχών του κύκλου, ατροφίας των μαστών, αύξησης της λίμπιντο και αρρενοποίησης, με συμπτώματα όπως έντονη τριχοφυΐα, μεγέθυνση της κλειτορίδας και αλλοίωση της χροιάς της φωνής προς πιο χαμηλές συχνότητες. Τα εν λόγω συμπτώματα δεν αναστρέφονται με τη διακοπή των ουσιών.

    Τέλος, αν ληφθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα αναβολικά στεροειδή ενδέχεται να προσδώσουν ανδρικά χαρακτηριστικά σε ένα θήλυ έμβρυο, ενώ η χρήση κατά την εφηβική ηλικία έχει συσχετιστεί με πρώιμες διαταραχές της ανάπτυξης.

  • Επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα: Η πιο κοινή παρενέργεια των στεροειδών έγκειται στην ελάττωση των επιπέδων της καλής χοληστερόλης (HDL), ενώ σε μεγάλες δόσεις προκαλεί άνοδο του αιματοκρίτη και αυξάνει την πιθανότητα προσβολής από έμφραγμα.

    Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα παραμένουν σχετικά ασαφείς, ωστόσο δεν είναι λίγα τα περιστατικά αιφνίδιου θανάτου αθλητών, γεγονός που καταδεικνύει πως τα γνωστά αρνητικά στοιχεία είναι μάλλον λιγότερα από αυτά που δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί.

  • Ψυχολογικές παρενέργειες: Πλήθος μελετών έχουν καταδείξει τη σχέση των στεροειδών αναβολικών με την εμφάνιση διαταραχών της συμπεριφοράς (κατάθλιψη, υπομανία, μανιακό επεισόδιο), ενώ οι χρόνιοι χρήστες χαρακτηρίζονται επίσης από επιθετικότητα, εκνευρισμό και αυτοκαταστροφικές τάσεις.

    Συνήθως, οι εν λόγω ψυχολογικές παρενέργειες τείνουν να υποχωρούν με τη διακοπή των ουσιών, ωστόσο πολλοί χρήστες αναπτύσσουν εξάρτηση ή προσβάλλονται από κόπωση, ανορεξία, πονοκεφάλους και οξεία κατάθλιψη.

    Αυξητική ορμόνη

    Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ορμόνη του οργανισμού, που συμβάλλει στην ανάπτυξη του σώματος. Η ιδιότητά της να ανιχνεύεται δυσκολότερα έχει καταστήσει την ορμόνη διάσημη ουσία ντοπαρίσματος μεταξύ των αθλητών. Χορηγείται με ένεση και θεωρείται πως αυξάνει το σωματικό όγκο και την αντοχή και ελαττώνει τα ποσοστά λίπους, ωστόσο πολλές μελέτες αμφισβητούν αυτές τις ιδιότητες.

    Οι βραχυπρόθεσμες παρενέργειές της ορμόνης συνοψίζονται σε κατακράτηση υγρών και προσβολή από το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Οι υψηλές δόσεις πριν από την άσκηση έχουν ενοχοποιηθεί για πρόκληση οξυαιμίας και καρδιακών αρρυθμιών, ενώ σε μακροχρόνιο ορίζοντα είναι ορατός ο κίνδυνος εκδήλωσης ακρομεγαλίας (μεγάλα σε μέγεθος άκρα), συχνής αιτίας πρόκλησης υπέρτασης, εγκεφαλικού, οστεοαρθρίτιδας, καρκίνου του παχέος εντέρου ή και πρωίμου θανάτου.

    Ερυθροποιητίνη

    Η εν λόγω ορμόνη του οργανισμού αυξάνει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παροχής οξυγόνου προς τους ιστούς και την ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης. Είναι πολύ ακριβή αλλά και διάσημη μεταξύ των αθλητών που απαιτούν αυξημένη αντοχή, όπως τους ποδηλάτες και τους μαραθωνοδρόμους.

    Η λήψη ερυθροποιητίνης ενδέχεται να προκαλέσει κεφαλαλγίες, αρθραλγία, υπέρταση, εγκεφαλοπάθεια και επιληπτικές κρίσεις. Επίσης ενισχύει την πιθανότητα εμφάνισης θρόμβων και καρδιακών επεισοδίων, ενώ η τάση πολλών αθλητών να λαμβάνουν την ορμόνη παράλληλα με συμπληρώματα σιδήρου αυξάνει κάθετα το ενδεχόμενο κίρρωσης του ήπατος.

    Διεγέρτες του κεντρικού νευρικού συστήματος

    Πρόκειται για ουσίες, όπως τις αμφεταμίνες, την κοκαΐνη και την εφεδρίνη, που χρησιμοποιούνται πολλάκις λανθασμένα από αθλητές για την αύξηση της αντοχής και την ελάττωση του λίπους.

    Οι παρενέργειες των εν λόγω ουσιών περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, αϋπνία, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, αγχώδεις διαταραχές και ταχυκαρδία. Σε μεγαλύτερες δόσεις έχουν παρατηρηθεί συμπτώματα ταχυκαρδίας, νευρικότητας και παραληρήματος. Τέλος, η μακροχρόνια ή παρατεταμένη χρήση αμφεταμινών ή κοκαΐνης έχει ενοχοποιηθεί για περιστατικά αιφνίδιων θανάτων αθλητών.

    Υδροχλωρική ναλβουφίνη

    Πρόκειται για μια ενέσιμη οπιοειδή ουσία, γνωστή για την ιδιότητά της να επιτρέπει την υπερπροπόνηση αλλά και τον έλεγχο του άγχους του αθλητή πριν από έναν αγώνα. Η υπέρμετρη λήψη της μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση από τα οπιοειδή, ενώ έχει συσχετιστεί και με ψυχικές διαταραχές.

    Κλενβουτερόλη

    Η εν λόγω ουσία είναι αγωνιστής υποδοχέων της αδρεναλίνης και φάρμακο για την αντιμετώπιση του άσθματος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Χρησιμοποιείται κυρίως από πολλούς ερασιτέχνες αθλητές ως αναβολική και λιποδιαλυτική ουσία, η οποία αν και στερείται των παρενεργειών των αναβολικών, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις έχει προκαλέσει στους χρήστες της τρόμο, κεφαλαλγία και ταχυκαρδία.

    Σε τελική ανάλυση…

    Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει προκύψει από τη λήψη ουσιών για την αύξηση της αθλητικής απόδοσης έγκειται στο ότι η παραγωγή πολλών εξ αυτών ελέγχεται από παράνομα δίκτυα, τα οποία διοχετεύουν στην αγορά σκευάσματα που δεν διαθέτουν καμία επίσημη έγκριση και μπορούν να απειλήσουν σε μεγάλο βαθμό ακόμη και τη ζωή των ατόμων που τα χρησιμοποιούν.

    Αυτό, λοιπόν, που έχει σημασία να έχει καθένας μας κατά νου είναι πως η γυμναστική δεν θέλει κόπο αλλά τρόπο. Το γεγονός πως όλες οι παραπάνω ουσίες προέρχονται άμεσα ή έμμεσα από τον ανθρώπινο οργανισμό αποτελεί μια σοβαρή ένδειξη ότι ο καθένας από εμάς κατέχει μέσα του όλες τις δυνατότητες που επιδιώκει να πετύχει με πλάγια μέσα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να τις ανακαλύψει…

    • health.in.gr

    Ειδήσεις Σήμερα: